فساد در فیفا از ویترین تا پشت پرده
بسیاری از مردم در سراسر جهان هرگز باور نداشتند که مراسم توپ طلای فیفا، ساختگی باشد. کسی باور نمی‌کرد امتیاز میزبانی کشوری، چهارسال قبل از رأی‌گیری از فدراسیون‌ها قطعی شده باشد. برای هیچ‌کس قابل هضم نبود که کره جنوبی و ژاپن برای میزبانی و تعیین نتایج جام جهانی۲۰۰۲ رشوه داده باشند.
*هیچ‌کس باور نمی‌کرد، اما ...
بسیاری از مردم در سراسر جهان هرگز باور نداشتند که مراسم توپ طلای فیفا، ساختگی باشد. کسی باور نمی‌کرد امتیاز میزبانی کشوری، چهارسال قبل از رأی‌گیری از فدراسیون‌ها قطعی شده باشد. برای هیچ‌کس قابل هضم نبود که کره جنوبی و ژاپن برای میزبانی و تعیین نتایج جام جهانی۲۰۰۲ رشوه داده باشند. چه کسی قبول می‌کرد برزیل به دلیل حق‌السکوتش، به میزبانی جام جهانی۲۰۱۴ دست پیدا کرده باشد؟ چگونه دومیلیون یورو پاداش بدون فاکتور و رسید از جیب بلاتر به جیب پلاتینی سرازیر شد؟ چگونه بیش از ۴۰میلیون یورو از حساب ارزی بارسلونا به دو بانک بزرگ در تل‌آویو واریز شد؟
بیش از ۵۰۰میلیون یورو، معادل نیم‌میلیارد یورو، در مدت دو سال در ساختمان فیفا مسیر پول‌شویی، تقلب و فریب مالیاتی را طی کرد و هیچ اتفاقی رخ نداد، تااینکه آمریکا در یک غفلت تاریخی از سوی بلاتر به حق خودش نرسید. این شاید اولین باری بود که آمریکا به حقش نمی‌رسید و سرش بی‌کلاه می‌ماند. این کشور تا مدتی صبر کرد تا شاید پیرمرد دوست‌داشتنی و فرصت‌طلب اشتباهش را جبران کند، اما همیشه وقتی عروسک خیمه‌شب‌بازی یادش می‌رود که دست‌وپایش به جایی دیگر بسته شده، فقط یک راه دارد و آن هم این که به سناریوی تغییرشکل‌یافته تئاتر، تن بدهد.
*دومینوی فساد در فوتبال جهان
در ماه می۲۰۱۵، ۱۴ نفر ازجمله تعدادی از مقامات عالی‌رتبه فیفا به اتهام فساد مالی در زوریخ سوئیس بازداشت شدند. حکم جلب این افراد به درخواست وزارت دادگستری ایالات متحده توسط دادگاهی در نیویورک صادر شد. اتهام آن‌ها اخاذی، کلاه‌برداری و پول‌شویی عنوان شده بود. اتهام دستگیرشدگان، مربوط به موارد گسترده سوءاستفاده مالی در فیفا ازجمله ۱۰۰میلیون دلار رشوه، درخواست‌های میزبانی جام جهانی و حق پخش بازی‌ها در ۲۰سال گذشته بود.
سپ بلاتر، رئیس فدراسیون بین‌المللی فوتبال، به رسوایی فساد بزرگ مالی در این نهاد ورزشی واکنش نشان داد و گفت: «اتهامات وارد شده به فیفا، باعث خجالت و تحقیر شده است. اعتمادی را که داشتیم، از دست داده‌ایم و باید آن را دوباره به دست آوریم. چندماه آینده برای فیفا آسان نخواهد گذشت. اطمینان دارم که خبرهای بد بیشتری منتشر خواهد شد، اما این برای بازگرداندن اعتماد لازم است.»
ساندی تایمز ادعا کرده که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در موفقیت این کشور برای کسب میزبانی جام جهانی۲۰۱۸ نقش عمده‌ای داشته و حتی توانسته سپ بلاتر، رئیس فیفا، را در لابی‌گری برای کسب آرا به کار گیرد. ادعای دیگر این است که مسئولان روسیه با هدیه دادن یک تابلوی نقاشی که گفته می‌شود اثر پیکاسو بوده، حمایت میشل پلاتینی، رئیس فدراسیون اروپا، را هم جلب کرده‌اند. قطر هم از نفوذی که به‌عنوان یک صادرکننده عمده گاز در بازار جهانی انرژی دارد، برای کسب میزبانی جام جهانی۲۰۲۲ استفاده کرده است.
اوضاع اسفناک‌تر از آن بود که بلاتر و اطرافیانش فکر می‌کردند. وقتی پله هم وارد میدان شد، خانه فیفا به‌واقع لرزید. پله از سپ بلاتر خواست درباره اتفاقاتی که در دوران ریاست او در سازمان جهانی فوتبال افتاده، صداقت داشته باشد. در ماه‌های اخیر اتهامات بسیاری علیه مسئولان ارشد فیفا مطرح شده است. بلاتر در ماه می برای بار پنجم به ریاست فیفا برگزیده شد، ولی بلافاصله استعفای خود را اعلام کرد. این اقدام در پی متهم شدن ۹نفر از همکاران او به پول‌شویی و رشوه‌گیری صورت گرفت.
اسطوره فوتبال برزیل، توصیه ویژه‌ای به رئیس ۷۹ساله فیفا کرد. پله دراین‌باره گفت: «فرانتس بکن‌بائر از من دعوت کرد که به فیفا کمک کنم. ما دو، سه سال با یکدیگر همکاری داشتیم. مشاهده رسوایی‌های اخیر بسیار تأسف‌برانگیز است.» وی در ادامه به شبکه ایتالیایی اسکای‌اسپورت گفت: «من دقیقا نمی‌دانم که چه اتفاقی افتاده است، ولی چیزهای زیادی به گوش می‌رسد. بعد از ماجراهای اخیر، من به بلاتر توصیه می‌کنم که با صداقت به آنچه رخ داده اعتراف کند. این، هم برای او بهتر است و هم برای جامعه فوتبال.»
* همه‌جا را فساد گرفته
یکی از مقامات آمریکایی و منبع اطلاعاتی قابل اعتماد که اسم او فاش نشده، به روزنامه نیویورک‌تایمز، وال‌استریت‌ژورنال و خبرگزاری رویترز گفته که فرد«بانفوذ و رده‌بالا»یی که در پرداخت مبلغ مذکور به آقای وارنر نقش داشته، جروم والکه، دبیرکل فیفا بوده است. فیفا به‌شدت اتهام‌های مرتبط با والکه و دیگر مدیران این نهاد را رد کرده است، اما اکنون هیچ‌گونه اتهامی متوجه جروم والکه نیست و قرار نیست تحقیقاتی علیه او انجام شود.
باید این را پذیرفت که حمله آمریکا به خانه فوتبال، یک‌شبه صورت نگرفته است. پلیس فدرال(اف‌بی‌آی) از چندسال پیش فعالیت‌های این سازمان را زیر نظر داشته است. دادستانی ایالات متحده مدارکی در دست دارد که در انتخابات ریاست فیفا در سال۲۰۱۱، یکی از نامزدها پاکت‌های حاوی مبلغ 40هزار دلار را به نهادهای واجد شرایط داده تا از او حمایت کنند. حمایت مالی یک شرکت لباس ورزشی از تیم برزیل نیز یکی دیگر از موارد اتهامی است که مقام‌های فیفا در آن متهم به دریافت رشوه هستند. نایک از سال۱۹۹۶ حامی مالی تیم ملی برزیل بوده است.
مقام‌های اتحادیه فوتبال آمریکای شمالی و مرکزی و کارائیب، موسوم به کونکاکاف و فیفا، متهم به دریافت بیش از ۱۵۰میلیون‌دلار رشوه برای دادن حق پخش تلویزیونی برای چندین‌دوره مسابقات ازجمله دوره‌های متوالی جام جهانی و کوپا آمریکا( Copa America ) هستند. نکته جالب در این میان، این است که وقتی به روزنامه‌های اروپایی مراجعه کنید، ردپایی از این فسادها رؤیت نمی‌شود. درست در روزی که بلاتر هم بعد از فرازوفرودی طولانی، بازداشت می‌شود، تیتر اول بخش فوتبال روزنامه میرر، ترمیم چمن نیو ومبلی است و تیتر اول روزنامه مارکای اسپانیا به ضیافت شامی در فدراسیون این کشور مربوط می‌شود، اما وقتی به سراغ روزنامه‌های مستقل یا لااقل نیمه‌مستقل در اروپای شرقی می‌رویم، متوجه می‌شویم که اوضاع کمی بهتر است و تیترها همانطور که باید باشند، حک می‌شوند.
ازطرفی، جزئیات اقرارهای چاک‌بلیزر، مقام بلندپایه سابق فیفا، در جریان یک‌جلسه دادگاه در سال۲۰۱۳ در نیویورک به‌عنوان بخشی از اسناد دادگاه منتشر شد. بلیزر که آمریکایی است، البته در ارتباط با جام جهانی۱۹۹۸ رشوه دریافت کرد. آمریکا یک پرونده بزرگ جنایی درباره فساد در فیفا تشکیل داد. وزارت دادگستری مدعی است که این افراد طی یک‌دوره ۲۴ساله در مجموع بیش از ۱۵۰میلیون دلار رشوه گرفته‌اند.
بلیزر از ۱۹۹۰تا۲۰۱۱ دومین مقام بلندپایه بخش آمریکای شمالی و مرکزی و حوزه کارائیب فیفا بود و از ۱۹۹۷تا۲۰۱۳ در کمیته اجرایی فیفا عضویت داشت. براساس آن اسناد، بلیزر در دادگاه گفت: «از حوالی سال2۰۰۴تا۲۰۱۱، من و دیگران در کمیته اجرایی با پذیرش رشوه برای انتخاب آفریقای جنوبی به‌عنوان میزبان جام جهانی۲۰۱۰ و پذیرش رشوه و پول زیرمیزی برای حق پخش و سایر حقوق کاپ‌های طلایی ۱۹۹۶، ۱۹۹۸، ۲۰۰۰، ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳(قهرمانی‌های منطقه‌ای برای تیم‌های ملی) موافقت کردیم.» سایر اقرارها در میان ده‌‌اتهام او که در یک سند ۴۰صفحه‌ای ثبت شده شامل فرار از پرداخت مالیات است.
موضوع مربوط به یكی، دو سال نمی‌شود. در این دستگیری‌های گسترده فساد 20سال اخیر بررسی شده است. فارغ از این، چندین‌نفر دیگر از اعضای بلندپایه فیفا هم در كمیته بازاریابی این نهاد كار می‌كرده‌اند كه همگی تحت تعقیب هستند. جرم همه آن‌ها یكسان نیست، ولی موضوعی كه درباره همگی صدق می‌كند، تقریبا یكی است؛ گرفتن زیرمیزی.
در گزارشی كه روزنامه آمریكایی نیویورك‌تایمز منتشر كرده، این افراد به جرم گرفتن رشوه و حق كمیسیون متهم شده و زدوبند گسترده‌ای برای دادن امتیاز میزبانی به كشورهای مختلف داشته‌اند. ازاین‌گذشته كمیته بازاریابی هم به جرم لابی با شبكه‌های تلویزیونی مختلف، متهم به گرفتن رشوه‌های متعدد شده؛ این موضوع همانطور كه گفته شد، تازگی ندارد و مربوط به فساد 20سال اخیر در فیفاست. راستی، چرا کسی تاکنون سراغ این ماجراها نرفته بود؟