وقتی ایرانی‌ها در مصرف دارو هم افراط می‌کنند/ چرا مردم مراجعه به پزشک را دوست ندارند؟

سرویس اقتصادی فردا: "ایران در بین بیست کشور اول دنیا از نظر مصرف دارو است و در آسیا بعد از چین رتبه دوم را دارد".، "20 درصد داروی مصرفی در ایران خودسرانه مصرف می‌شود و چهل درصد مردم ایران خودسرانه دارو مصرف می‌کنند".، "هر ایرانی در سال 339 بار دارو می‌خورد که چهار برابر استاندارد جهانی است".، "سرانه مصرف داروی تزریقی چهار برابر جوامع توسعه یافته است و سرانه کلی مصرف دارو سه برابر استاندارد جهانی است". این ها تنها چند نمونه از خبرهایی است که از دارو دوستی مردم ایران خبر می دهد. درواقع می توان گفت ایرانی ها هر چقدر از مراجعه به پزشک گریزانند از مصرف داروی بدون نسخه و تجویز شده از اینترنت و غیر متخصص ها لذت می برند و داروخانه ها هم به این لذت آسیب زای مردم با فروش داروی بدون نسخه دامن می زنند. حالا یا گرانی ویزیت پزشکان باعث این اتفاق است که تا درد به استخوان نرسد، به پزشک مراجعه نمی شود و همه درمان ها خودسرانه و خانگی است و یا بی اعتمادی به پزشکان باعث به وجود آمدن این مساله بین مردم شده است. دلایل مردم برای مصرف دارو خود سرانه محمد 60 ساله که کارمند بازنشسته بانک است در این خصوص به خبرنگار فردا می گوید: برای یک سرماخوردگی ساده هم، وقتی به درمانگاه مراجعه می کنی حداقل باید 10 هزارتومان ویزیت بدهی .خوب من خودم با 3 هزار تمان و خرید قرص سرماخوردگی و حساسیت ماجرا را حل می کنم! دیگر نیازی به پزشک ندارم. او ادامه می دهد: از طرف دیگر خرید انتی بیوتیک ها بدون دفترچه بیمه هم از مراجعه به پزشک کم هزینه تر است چرا که هم ویزیت نداده ام و هم صرف وقت نکرده ام! این ایرانی علاقمند به مصرف داروی خودسرانه، در پاسخ به این سوال فردا که برای بیماری های خاص، مانند بیماریهای قلبی و کبدی که نیاز به متخصص دارندچه می کنید، تاکید می کند: برای فشار خون بالا و تبش قلب که دارو ها مشخص است.پزشکان عادت دارند هر ماجرایی را بی دلیل شلوغ کنند و از بیماران را در آزمایشگاه ها و رادیولوژی ها سرگردان کنند و این در حالی است که تشخیص برخی بیماری ها نیاز به آزمایش و عکس ندارد. پزشک متخصصی را می شناسم که تا می گویی دستم درد می کند بدون پرسیدن سوالی و حتی معاینه عکس می نویسد و تشخیص را به جلسه بعد موکول می کند! این برای من بازنشسته که برای هر ریال از پولم برنامه دارم پذیرفته نیست پس ترجیح می دهم درمان های خانگی را امتحان کنم و در وضعیت حاد به پزشک مراجعه کنم. سارای 30 ساله که خانه است نیز دراین باره به فردا می گوید: اعتماد عمومی به پزشکان کم شده و تقریبا همه پزشکان را انسان های پولکی می دانند که فقط به فکر سود خود هستند بنابراین مردم فقط در مراحل حاد دوست دارند به پزشک مراجعه کنند، آن هم نه با میل از روی اجبار. او ادامه می دهد: هزینه های درمانی هم بسیار بالاست و برای همین است که خودمصرفی دارو و حتی مصرف داروهای گیاهی دوباره باب شده است. سارا اما داروخانه هار اهم مقصر این موضوع می داند که داروی بدون نسخه به مردم می فروشند و حتی دیده شده که دارو هم تجویز می کنند. دکتر محب، صاحب یک داروخانه در منطقه غرب تهران نیز در این خصوص نظرات جالبی دارد.او می گوید: این که داروخانه ها داروی بدون نسخه به مردم می دهد حرف درستی نیست وما اجازه فروش برخی داروهای کم ضرر تر مانند مسکن ها و داروهای سرماخوردگی را به مردم داریم. او ادامه می دهد: نحوه کار به این شکل است که مدیریت نظارت بر امور دارو و مواد مخدر سالانه و یا هر دوسال فهرستی از دارو های مجاز به ارائه بدون نسخه در داروخانه ها را ابلاغ می کند و در لیستی با عنوان دارور های OTC در اختیار داروخانه ها قرار می دهد. کلمه OTC مخفف over-the-counter است یعنی فروش دارو بدون نسخه که مردم حتی بدون تجویز و نسخه پزشک هم می توانند از داروخانه ها تهیه کنند اما بحث فروش بدون نسخه داروهای غیر مجاز جداست و اتفاق افتادن آن تخلف است. این پزشک می گوید: درباره اینکه گاهی پزشک داروخانه به مردم توصیه دارویی می کند هم قضاوت ها نادرست است.گاهی برخی مردم به داروخانه مراجعه می کنند و مثلا برای درد دندان آنتی بیوتیک اشتباهی طلب می کنند و برای همین دکتر داروساز با توجه به اطلاعات دارویی اش به او پیشنهاد داروی دیگر می دهد. محب در پایان تاکید می کند: فروش داروی بدون نسخه سود چندانی برای داروخانه ها ندارد چرا که قیمت ها مصوب است و با نسخه و بی نسخه، از مردم یا بیمه ها پول داروخانه می رسد. ایرانی ها چقدر دارو مصرف می کنند؟ در هر حال، دلایل هر چه هست باعث شده خوددرمانی در ایران زیاد باشد. در کشور سالانه بالغ بر ۴٠٠‌میلیون مراجعه نسخه‌ای به داروخانه‌ها انجام می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که مصرف دارو در جامعه چندان هم کم نیست واین درحالی است که بخشی از داروها هم بدون نسخه تهیه می‌شوند. علیرضا فخرآبادی مشاور رئیس سازمان غذا و دارو با بیان این‌که میزان تجویز دارو توسط پزشکان از میانگین جهانی بالاتر است به شهروند گفت: آمار رسمی وزارت بهداشت می‌گوید به‌طور متوسط تعداد داروهای تجویز شده در هر نسخه، بیش از چهار قلم است که درحال حاضر متوسط کشوری آن به ۶/٣ قلم رسیده است. این در حالی است که میانگین جهانی دراین زمینه کمتر از دو قلم در هر نسخه است. او ادامه داد: این‌که میزان مصرف داروهای خودسرانه در کشور چقدر است، به درستی مشخص نیست، ولی آنچه از گزارش‌های میدانی می‌توان برداشت کرد، مسکن‌ها بیشترین داروهایی هستند که مردم به صورت خودسرانه مصرف می‌کنند، علاوه‌بر مسکن‌ها، قطره‌های چشمی و آنتی‌بیوتیک‌ها نیز بیشترین میزان مصرف خودسرانه را دارند. این در حالی است که رسول دیناروند، رئیس سازمان غذا و دارو در گفتگو با ایرنا با اشاره به عدم تاثیر برخی آنتی بیوتیک ها گفت: بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی علت بی اثر شدن برخی آنتی بیوتیک ها، مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک و تجویز غیر منطقی آن توسط پزشکان است. او افزود: مطالعات وزارت بهداشت نشان می دهد که مصرف داروهای تمام گروه های درمانی در کشور از متوسط کشورهای اروپایی پایین تر است به جز آنتی بیوتیک که مصرف ایران بین 10تا 20 درصد بیشتر از متوسط مصرف اروپاست و این طور نیست که مصرف آنتی بیوتیک در ایران چند برابر اروپا باشد.دیناروند گفت: بالاتر بودن مصرف آنتی بیوتیک در ایران می تواند به این دلیل باشد که هنوز بیماریهای عفونی در کشور ما یک مسئله جدی است اما علت دیگر آن این است که هنوز در ایران رفتار نادرست، تجویز بی رویه و مصرف غیر منطقی آنتی بیوتیک وجود دارد و این خطر بسیار بزرگی است. در هر حال نمی توان این موضوع را ندیده گرفت که ناآگاهی مردم جامعه و باورهای غلط در میان مردم باعث افزایش تجویز نادرست و مصرف خودسرانه دارو نسبت به استانداردهای جهانی است. قطعا فرهنگ سازی زمان بر و سخت است و تغییر یک اشتباه که به عنوان فرهنگ ترویج یافته، سخت تر، اما اگر در کنار برنامه های مختلفی که در راستای سلامت و بهداشت جامعه انجام می شود به این مسئله نیز پرداخته شود وافکارعمومی بیشتر با عوارض داروهایی که بدون توجه به آن مورد استفاده قرار می دهند آشنا شوند، شاید بتوان این عادت بد و غلط را ریشه کن کرد.البته بازگشت اعتماد مردم به پزشکان و هزینه های اقتصادی دارو و درمان را نیز نباید در این مهم نادیده گرفت.