آسیب‌شناسی الگوی مصرف انرژی در اقتصاد ایران

سرویس اقتصادی فردا؛دکتر حجت الله عبدالملکی: الگوی مصرف، یکی از شاخص‌های پیشرفت اقتصادی در هر کشور است. یکی از تأکیدات اقتصاد مقاومتی بر اصلاح الگوی مصرف به عنوان یکی از حوزه‌های پیشرفت اقتصادی است. کشوری که بتواند بدون کاهش کارایی خود، مصرف خود را کاهش دهد، به عنوان یک کشور پیشرفته و موفق‌ در حوزه اقتصادی شناخته می‌شود. متأسفانه به لحاظ این شاخص، اقتصاد ایران وضعیت مطلوبی ندارد. در حوزه انرژی به‌طورکلی آمارها نشان می‌دهد که چیزی حدود صد و پنجاه و پنج میلیون تن انرژی در کشور در سال مصرف می‌شود و به لحاظ مجموع مصرف انرژی، ایران رتبه سیزدهم جهان را دارد که نسبتاً وضعیت نامطلوبی را نشان می‌دهد. شدت انرژی به عنوان شاخصی است که نشان دهنده میزان مصرف انرژی به ازاء هر واحد تولید ناخالص داخلی در کشور است، این شاخص برای ایران تقریباً سه برابر مقداری است که در کشورهای در حال توسعه وجود دارد؛ یعنی به ازاء هر یک ریال تولیدی که در کشور انجام می‌شود، سه برابر کشورهای در حال توسعه انرژی مصرف می‌شود و این به معنای یک نوع اسراف است؛ مصرف انرژی در ایران متأسفانه هر ده سال یک‌بار دو برابر می‌شود یعنی تقریباً متوسط نرخ رشد پنج درصدی برای هر دوره ده‌ساله دارد؛ و باز هم همین شاخص‌ها نشان می‌دهد که مصرف سرانه انرژی ایران تقریباً پنج برابر کشوری مثل اندونزی است و چیزی حدود دو برابر کشوری مانند چین و چهار برابر کشوری مثل هند است و این به‌طور کلی نشان می‌دهد که الگوی مصرف انرژی در ایران الگوی نامطلوبی است. اگر بخواهد وارد اجزاء انرژی مانند برق شویم، مصرف سرانه برق ما تقریباً سه برابر میانگین جهانی است و با وجود این‌که مصرف خانگی بسیاری از کشورهای جهان حدود نهصد کیلووات ساعت در سال است این مقدار در ایران در بخش خانگی نزدیک دو هزار و نهصد کیلووات ساعت در سال است که مقدار زیادی را نشان می‌دهد و ایران در سطح جهان جزء نوزده کشور پر مصرف برق شناخته می‌شود. در مورد گاز هم همین‌طور است و حتی یک مقداری وضعیت بدتر است. ایران به لحاظ میزان مصرف گاز سومین کشور جهان است، یعنی بعد از آمریکا و روسیه بیشترین مقدار گاز در ایران مصرف می‌شود. میزان مصرف گاز طبیعی در ایران با رشد ده درصدی در سال مواجه است، در سال‌های آینده بازهم مصرف گاز طبیعی افزایش پیدا می کند و از این جهت وضعیت نامطلوبی است.