امنیت خلیج فارس با انزوای ایران به دست نمی‌آید

مهر: ایجاد پایگاه نظامی دائم در قطر توسط ترکیه و حضور ۳ هزار نیروی ترک در آن موجب خواهد شد تا ترکیه جزو چندین قدرت جهانی شود که در تامین امنیت خلیج فارس سهیم می شوند.

حضور نظامی ترکیه در خلیج فارس در حالی صورت می گیرد که فرانسه نیز پیشتر مبادرت به ساخت پایگاه نظامی در امارات متحده عربی کرده و همچنین انگلستان و آمریکا در بحرین پایگاه نظامی دارند.

حضور نظامی گسترده ترکیه در جمع متحدان نظامی خود در ناتو در منطقه خلیج فارس بیانگر چراغ سبز متحدان آمریکا در ناتو برای حضور ترکیه در میان آنها در خلیج فارس بر شمرده می شود همچنین نشانه ای از تمایل کشورهای عرب کوچک شیخ نشین منطقه خلیج فارس برای گشودن پای ناتو به این منطقه است.

به غیر از ناتو، ترکیه چنین توافقی را با دو کشور دیگر به امضا رسانده است یکی با قبرس ترک نشین و دیگری با جمهوری آذربایجان که به موجب آن تعرض به خاک هر یک از این کشورها تعرض به خاک دیگری محسوب می شود.

همچنین در هفته های اخیر خبرهایی درباره ایجاد یک پایگاه نظامی دیگر توسط ترکیه در سومالی مخابره شده اند که به همراه خبر ساخت اولین ناو هواپیمابر این کشور که قرار است در سال ۲۰۲۳ برای انجام ماموریت های بین قاره ای به آب انداخته شود حکایت از تلاش گسترده این کشور برای افزایش حضور نظامی در منطقه خلیج فارس و شمال آفریقا و اقیانوس هند دارد.

در این خصوص گفتگویی با پروفسور «نادر انتصار» استاد علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی و تحلیلگر مسایل منطقه انجام شده است که مشروح آن در زیر آمده است.

*ترکیه در حال ساخت یک پایگاه نظامی چند منظوره دایم برای استقرار ۳۰۰۰ نیروی نظامی خود در قطر است. اهداف ترکیه از این اقدام چیست؟

این اقدام ترکیه در راستای تلاش های این کشور برای تبدیل شدن به یک بازیگر مسلط در خاورمیانه است. این طرح همچنین چالشی مستقیم برای ایران است و پیامی برای تهران دارد مبنی بر اینکه آنکارا قصد دارد در مناطق منافع حیاتی مرتبط با امنیت ملی ایران، تهران را به چالش بکشاند.

*برخی بر این باور هستند که توافقات نظامی کشورهای حاشیه خلیج فارس با قدرت های فرامنطقه ای نشانه و بیانگر ناکارآمدی رژیم امنیتی شورای همکاری خلیج فارس است. نظر شما در این خصوص چیست؟

شورای همکاری خلیج فارس برای برقراری امنیت خود همواره به قدرت های فرا منطقه ای از جمله ایالات متحده آمریکا وابسته بوده است. با وجود اینکه کشورهای حاشیه خلیج فارس امروزه از سخت افزارهای نظامی مدرن و پیشرفته زیادی برخوردار هستند، اما هنوز به خاطر مشکلات داخلی خودشان احساس می کنند که آسیب پذیر هستند. افزودن ترکیه به ترکیب کشورهای فرامنطقه ای برای دفاع از خودشان را باید از یک سو در چارچوب پارانویای این کشورها و از سوی دیگر در چارچوب مواضع تهاجمی آنها ارزیابی کرد.

*در حال حاضر نظم امنیتی خلیج فارس بر اساس حضور نظامی هژمون آمریکا است و از سوی دیگر سیاست آمریکا چرخش به سمت آسیا است. آیا می توان حضور نظامی برخی کشورها در منطقه مثل ترکیه، انگلستان و فرانسه را نشانه عزم آمریکا برای کاهش حضور نظامی خود در آمریکا تلقی کرد؟

خیر، من اینطور فکر نمی کنم. امریکا حضور نظامی خود در منطقه را برای آینده قابل پیش بینی حفظ خواهد کرد هر چند ماهیت حضور نظامی اش ممکن است در طول زمان تغییر کند، اما آمریکا همچنان هژمون ترین نیروی منطقه باقی خواهد ماند.

*ترکیه قصد دارد یک پایگاه نظامی دیگر در سومالی ایجاد کند و چین هم قصد ساخت یک پایگاه در جیبوتی را دارد. از طرفی هم اجاره پایگاه نظامی آمریکا در این کشور رو به اتمام است. بر اساس این مستندات آیا می توان گفت که آمریکا قصد دارد مسئولیت امنیت تنگه باب المندب را به متحدان خود از جمله ترکیه بسپارد؟

می خواهم از یک لغت بازرگانی استفاده کنم و بگویم که آمریکا ممکن است برخی عملیات های خود را به پیمانکاران زیر مجموعه خود واگذار کند اما پیمانکار اصلی خود آمریکا خواهد بود. باب المندب برای فعالیت های دریایی بسیاری از کشورها مهم و حیاتی است به همین علت جای تعجب نخواهد بود که شاهد حضور و فعالیت چندین کشور دیگر هم در باب المندب و اطراف آن باشیم.

*با توجه به برخی تحولات مانند ایجاد پایگاه های نظامی توسط فرانسه، انگلستان و ترکیه در منطقه، شما نظم امنیتی آتی خلیج فارس را چگونه می بینید؟ ایا اساسا ایجاد امنیت بدون حضور ایران و عراق بطور کامل امکان پذیر است؟

منزوی کردن ایران و متحدانش در نظم امنیتی خلیج فارس از اصول سیاست خارجی و امنیتی کشورهای عرب خلیج فارس بوده است. ایران هم از سوی دیگر همواره خواستار یک نظام امنیتی درونی با حضور تمامی کشورهای منطقه بوده است. متاسفانه دشمنان ایران فکر می کنند که با منزوی کردن ایران می توانند امنیت خود را بهتر تامین کنند.