پژو رنو و حاشیه های خودرویی در ایران/ آیا می شود به بد عهد و خیانتکار دوباره اعتماد کرد؟

سرویس اقتصادی فردا: ایرانی ها همچنان در آرزوی سوار شدن خودروهای با کیفیت و البته با قیمت مناسب هستند و حالا اجرایی شدن برجام و رویای ورود خودروهای خارجی با قطعات غیر چینی، بسیاری از خودرو دوست های قشر متوسط را امیدوار کرده که بالاخره می توانند خودروی با کیفیت سوار شوند. به این ترتیب است که ایرانی‌هاکه مدت هاست با پراید و پژوهای تولید داخل سر و کله می‌زنند و خودروهایی را سوار می‌شوند که فقط شکل ظاهری آن‌ها بعضا تغییر می‌کند و موتور و قطعات‌‌ همان است که بود، با شنیدن اخبار مربوط به ورود غول‌های خودرو سازی آمریکایی و اروپایی به ایران ذوق زده شده‌اند اما دراین میان دونکته مهم حایز اهمیت است. اول اینکه شرکت های خودرو سازی مانند خودروسازهای فرانسوی که در طول تاریخ نشان داده اند شرکای خوبی برای ایران نیستند به چه قیمتی باید به بازار کشور باز گردنند؟ دوم اینکه ورود خودروهای با کیفیت اروپایی و آمریکایی چقدر در سبد خرید خودرویی مردم عادی تاثیر دارد؟ پاسخ به سوال دوم از پیش ساده است. در واقع با ورود غول های خودرو سازی به ایران هم رویای سوار شدن خودروی خوب و باکیفیت و لوکس سرابی بیش نخواهد بود چرا که حتی با حضور غول های خودرو سازی، وقتی دنا 50 میلیون قیمت دارد، مسلما کادیلاک در صورت حضور در ایران بالای 100 میلیون نرخ گذاری می شود! به این ترتیب، هر چند بسیاری از مردم نیز تصور می‌کنند با برداشته شدن تحریم‌ها و ورود خودرو‌های قدر اروپایی و آمریکایی به کشور و حتی به تولید رسیدن آن‌ها در کشور، اوضاع خودرویی بهتر می‌شود و گرانی‌ها ارزان خواهد شداما به نظر می رسد تا تعرفه‌های بالای ورود خودرو به کشور وجود دارد و تا زمانی که بازار خودرو در کشور انحصاری است، گشایشی در این موضوع صورت نخواهد گرفت و در واقع با حضور غول های خودروسازی جهان نیز سهم مردم همین پراید و 206 خودمان است! برای پاسخ به سوال اول اما نگاهی به تاریخچه همکاری ایران با رنو و پژو الزامی است. چرا پژو نباید به ایران بیاید؟ با اجرایی شدن برجام، ماجرای ورود مجدد پژو به ایران جدی تر شده و این روزها برخی مدیران خودروساز بر لزوم بازگشت دوباره پژو به ایران تأکید دارند .این در حالی است که نگاهی به عملکرد گذشته این شرکت فرانسوی جایی برای همکاری دوباره با آن باقی نمی‌گذارد. هنوز از یادها نرفته است که اوایل سال 91 ، شرکت پژوکه صنایع خودروسازی ایران را بیش از پیش وابسته خود کرده بود از ایران رفت تا هم به صنعت خودروی ایران آسیب رساند و هم خود متحمل ضرر شود. با خروج پژو از ایران، بسیاری از واحدهای تولیدی این شرکت در ایران تعطیل شدند و حدود 8هزار کارگر اخراج شد. حدود 10 میلیون یورونیز از سود فعالیت‌های پژو در هر ماه کاهش یافت، و از سوی دیگر تولید ایران خودرو نیز به شدت افت کرد چرا که پژو تنها شرکتی بود که با ایران خودرو کار میکرد. به دنبال رفتن پژو تولیدات ایران خودرو کاهش یافت و با کاهش تولید، قیمت ها بالا رفت و در نهایت ایران خودرو برای تامین قطعات مجبور شد سراغ چینی ها برود!. در این میان ، بررسی رفتار مدیران پژو طی 23 سال حضور این شرکت در ایران نشان می‌دهد، پژو همواره در طول حضور در ایران بالاترین قیمت را بابت ارائه پکیج قطعات محصولات پژو به ایران اعمال می‌کردند، در نتیجه سود زیادی برای خودروساز ایرانی به عنوان شریک این شرکت فرانسوی باقی نمی‌ماند و حتی در برخی موارد نیز این مونتاژکاری برای ایران‌ خودرو زیان‌آور هم بود. یکی دیگر از نکات جالب توجه در تولید محصولات پژو در ایران، تأمین و واردات مواد اولیه لازم برای تولید پیچ و مهره بود که به‌عنوان یک ماده اولیه بسیار ساده از طریق واردات تأمین می‌شد. پژویی‌ها در کنار سنگ‌اندازی که مقابل داخلی‌سازی قطعات اصلی خودرو داشتند، از انتقال دانش فنی ساخت ساده‌ترین قطعات و مواد اولیه نیز خودداری می‌کردند که یکی از دستاوردهای این مساله، تأمین مواد اولیه لازم برای تولید پیچ و مهره از طریق واردات از کُره بود. اما این وابستگی پس از وضع تحریم‌های مستقیم صنعت خودرو از سال 91 کاملاً قطع شد و مواد اولیه لازم برای تولید پیچ و مهره نیز از طریق تولیدکنندگان داخلی تأمین شد.با توجه به این سابقه، سوال اصلی از ایران خودرویی ها و دولتی ها این است که چه تضمینی وجود دارد که این خودروساز فرانسوی چند سال دیگر و پس از سودآوری دوباره براثر فشار دیگری از ناحیه غرب بار دیگر ایران را ترک نکند وبه اصلاح دست ایران را درحنا نگذارد؟ محمد رضا نجفی منش عضو هیات مدیره انجمن قطعه سازان در پاسخ به این سوال گفته: ورود خارجی ها به بازار ایران اتفاق میمونی است، اما باید به این نکته توجه کنیم که از گذشته باید درس بگیریم به گونه‌ای که نباید فقط با پژو کار کنیم؛ باید سبدی از خارجی ها را در همکاری داشته باشیم. او تاکید کرده:درصورتی که فقط با یکی دو شرکت محدود در حوزه صنعت خودروسازی همکاری کنیم این به نفع ما نخواهد بود به گونه ای که مشاهدات و تجربیات ما نشان می دهد این اتفاق افتاد و ما از رفتن پژو زیان کردیم. یکه‌زارع ، مدیر عامل ایران خودرو هم در پاسخ به این سوال با بیان اینکه "پژو تمام شروط جدید ایران را پذیرفته است"، گفته: ایجاد شرکت مشترک با سهامداری 50 درصدی دو مجموعه ایران خودرو و پژو، تبدیل ایران به مرکز صادرات منطقه‌ای پژو، انتقال تکنولوژی و سرمایه‌گذاری توسط این شرکت فرانسوی مورد قبول واقع شده است، بنابراین در شرایط جدید می‌توان همکاری برد - برد را دنبال کرد. رنو و رویای قبضه بازار خودروی ایران در این میان هر چند رنو نسبت به پژو کمتر عهد شکنی کرده است اما نگاهی به ماجرا نشان می دهد دلیل این عدم عهد شکنی ضرر هنگفتی بوده که به این شرکت وارد می شده است. سال 91 با جدی شدن تحریم ها برای شرکت های خودرو سازان ایرانی ، ابتدا پژو ایران را ترک کرد و پس از آن کیا روابطش با شریکش را به حداقل رساند، حتی تویوتا و شرکت‌های خارجی حاضر در بازار ایران هم امتیاز را از نمایندگان فروش‌شان از ایران پس گرفتند. در این وضعیت نقل و انتقال پول پس از تحریم بانکی از ایران به فرانسه غیرممکن شده بود و قیمت مواد اولیه در ایران هم به شدت افزایش یافته بود. رنو در این سال به دلیل پروژه ایران و زیان‌های سال‌های گذشته اعلام 500 میلیون یورو زیان کرد اما در واقع نمی توانست از بازار ایران خروج کند چرا که این شرکت از یک سو سرمایه‌گذاری بزرگی در ایران کرده بود، از طرف دیگر خود را تنها شرکت بزرگ غربی حاضر در بازار ایران می‌دانست که شاید اگر ورق بازمی‌گشت بازی بزرگی را برده بود و بازار ایران را از چنگ شریک خانگی خود پژو می ربود. این شرکت به فعالیت‌های خود ادامه داد تا عملاً تحریم‌های جهانی صنعت خودرو ایران را هم شامل شد. حال اگر رنو با ایران همکاری می‌کرد دچار تنبیه‌های شدید مالی می‌شد. از طرفی سرمایه‌هایش در آمریکا مورد خطر قرار می‌گرفت از سوی دیگر ادامه همکاری با ایران می‌توانست شریکش نیسان را هم که در آمریکا دارای بازار بزرگی است، به خطر اندازد. برای همین در یک تصمیم استراتژیک این شرکت تصمیم گرفت اعلام کند فروش قطعه به ایران را قطع می‌کند اما با این شگرد همچنان دفترش را در ایران باز نگه داشت و با قطعات موجود در انبارهایش به صورت جیره‌بندی به تولید ادامه داد و حالا امیدوار است بیشتر و بیشتر بازار خودروی ایران را در اختیار بگیرد. ورود فرانسوی ها آری یا خیر؟ در این بین بسیاری معتقدند با حضور غول های خودرو سازی به ایران در صورتی که ایران مونتاژ کار صرف نباشد و علم صنعت خودروسازی روز دنیا را بگیرد و به کار بندد در آینده ای دور برای کشور مفید خواهد بود و این مساله در خصوص حضور خودروسازان فرانسوی هم صدق می کند. هر چند این اعتقاد کاملا درست است اما تجربه نشان داده خودروسازان ایران به مونتاژ کاری و کپی زدن عادت دارند و اگر بازار در انحصار آنها باشند همین و آش و کاسه باقی خواهد ماند. در این میان رنو و به خصوص پژو بدون پرداخت هیچ هزینه ای در خصوص تبلیغات به راحتی باز به سهم بازار خود "شاید قریب به بیش از4٠ درصد" خواهد رسید.هر چند هاشم یکه زارع می گوید قرار داد این بار ایران با پژو برد- برد خواهد بود اما در هر حال تجربیات گذشته چنین چیزی را القا نمی کند و باید منتظر روزهای آینده و رصد بازار ماند.