جولان چشم بادامی‌ها در بازار ایران پس از لغو تحریم‌ها/ دولت دهم چینی‌تر است یا دولت یازدهم؟!

سرویس اقتصادی فردا: چین نامی آشنا برای بازارهای ایران است.حداقل در چند سال اخیر از جنس چینی زیاد گفته و شنیده شده و همه جا صحبت از این است که چشم بادامی های مشهور، اقتصاد ایران را قبضه کرده اند.چشم بادامی هایی که از بازار پوشاک و کیف و کفش گرفته تا صنایع دستی و خودرو نفوذ کرده اند و همه جا ردپایی از خود به جا گذاشته اند .حتی مدتی ماجرای ورود کارگران چینی به ایران هم مطرح بود و در اواخر دولت دهم این ماجرا سر و صدای زیادی بر پا کرد.با آغاز به کار دولت یازدهم نیز انتقاد به اقتصاد چینی دولت دهم شدت بیشتری گرفت اما حالا با گذشت نزدیک به 3 سال از فعالیت حسن روحانی و آغاز اجرایی شدن برجام و تحریم ها، رئیس جمهور چین به ایران می آید و قرار می شود، ایران و چین در 10 سال آینده سطح روابط‌شان را تا 600 میلیارد دلار افزایش دهند! این در حالی است که نگاهی به آمارهای گمرک هم نشان می دهد در طی این نزدیک به 3 سال فعالیت دولت روحانی نیز، چینی ها کم سود نکرده اند. از سوی دیگراز همان ابتدا که خبر آزادی دلارهای بلوکه شده ایران امیدواری های مردم را برای بهبود بازارهای مسکن، خودرو و کالاهای اساسی بیشتر کرد و همچنین حالا که هر روز خبر لغو تحریمی به گوش می رسد، هنوز دولت یازدهم در شوک توافق به سر می برد و برنامه ریزی مدون اقتصادی، برای اقتصاد پس از تحریم ارائه نشده است. در این میان از آنجایی که مصرف گرایی در میان مردم همه گیر شده است، کارشناسان اقتصادی از ابتدا بیم آن را داشتند که موج دوم مصرف گرایی در ایران با لغو تحریم ها آغاز شود. مصرف گرایی که موج اول آن در دوران سازندگی و پس از جنگ تحمیلی 8 ساله ایجاد شد و تا به امروز به نوعی می توان گفت ماندگار شده است و حالا لغو تحریم ها می تواند بازار را برای تجار و واردکنندگان کالاهای مصرفی به خصوص از چین فراهم کند.با توجه به اتفاقات اخیر در خصوص قرارداد جدید اقتصادی با چین نیز به نظر می رسد دولت یازدهمی ها در این خصوص بی میل نیستند. همه سخنان دولت یازدهمی ها در انتقاد به اقتصاد چینی هنوز از یادها نرفته است که حسن روحانی حدود 10 ماه پیش در رقابتهای انتخاباتی اش به مردم و تولیدکنندگان وعده داد؛ورود کالاهای خارجی را مدیریت خواهد کرد. بعد از آن اما در آذر ماه سال 92 ، حسن روحانی وقتی در قامت رئیس‌جمهور تازه کار در پیشگاه مردم ایران سخن گفت، صراحتا با انتقاد از چینی شدن اقتصاد اعلام کرد: «دولت قبل شغل ایجاد کرد، اما برای چینی‌ها. درسال‌های اخیر، شغل زیاد درست کردیم، منتها برای چینی‌ها و کره‌‌‌ای‌ها مرتب شغل اضافه کردیم.» بعد از آن نیز اسحاق جهانگیری، معاون اول حسن روحانی ، کمتر از شش ماه بعد از سخنان او در مورد اشتغالزایی برای چینی‌ها، برگ دیگری از اقتصاد چینی را رو کرد.جهانگیری ۵ اردیبهشت ماه سال ۹۳، صحبت از اشتغالزایی ۷۰۰ میلیارد دلاری برای چینی‌ها با پول نفت ایران کرد. جهانگیری گفت: «در دو دوره گذشته، ۷۰۰ میلیارد دلار پول مملکت خرج واردات کالا به کشور شد، در دو دوره قبل پیش و پس از مصرف ۷۰۰ میلیارد دلار، تعداد شاغلین در کشور ۲۰ میلیون نفر بوده است و این به آن معناست که این میزان پول رفته و موجب اشتغال جوانان چینی و کشورهای دیگر شده است.» بعد از آن نیز معاون اول دولت یازدهم روز شنبه ۵ اردیبهشت ۱۳۹۴، در سومین نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ساخت ایران، در اظهار نظری ضمن انتقاد از عدم توجه به تولید داخل در سال های گذشته سخنان خود را تکرار کرد و گفت: «طی چند سال گذشته ۷۰۰ میلیارد دلار پول نفت ملت ایران هزینه شد بدون آنکه میزان اشتغال و تولید در این کشور افزایش پیدا کند و تنها باعث گردید تا اشتغال در کشورهایی نظیر چین رونق پیدا کند. » آمارها چه می گویند؟ در این میان اما نکته مهم اینجاست که طبق آمارهای رسمی صادرات چین به ایران در 6 ماه نخست فعالیت دولت حسن روحانی رشد قابل توجه 58 درصدی داشته و به 9.17 میلیارد دلار رسیده است.در دوره مشابه قبل از آن این رقم بالغ بر 5.8 میلیارد دلار گزارش شده است. آمارهای منتشر شده از سوی گمرک چیننیز نشان می دهد مبادلات تجاری این کشور با ایران در 6 ماه نخست عمر دولت حسن روحانی رشد 27 درصدی داشته است. بر اساس این آمار،کل مبادلات تجاری دو کشور در ماه های سپتامبر 2013 تا فوریه 2014 بالغ بر 23.17 میلیارد دلار بوده است. این رقم برای مدت مشابه سال قبل از آن یعنی سپتامبر 2012 تا فوریه 2013 حدود 18.2 میلیارد دلار اعلام شده است. آمار سال 93 هم نشان می دهد، میزان واردات از چین در این سال به لحاظ وزنی معادل ۵ میلیارد و ۵۱۶ میلیون کیلوگرم بوده که همین میزان سبب شده تا ۱۲ میلیارد و ۷۳۲ میلیون و ۷۴۷ هزار دلار ارز از کشور خارج شود. در این میان، شاید بیشترین آماری که تامل در آن، اقتصاد چینی‌تر شده ایران را در دو سال اخیر نمایان می‌کند، گزارش 8 ماهه منتهی به آبان سال ۹۴ است. آنگونه که آمار واردات کالا در 8 ماهه منتهی به آبان ماه سال جاری نشان می‌دهد، میزان واردات از چین در این مدت که هنوز ۴ ماه از سال باقی مانده است، ۳ میلیارد و ۲۲۵ میلیون کیلوگرم بوده که ارزبری ۶ میلیارد و ۷۸۲ میلیون و ۴۲۶ هزار دلاری داشته است. پس حداقل در سال جاری، دولت یازدهم حدود ۷ میلیارد دلار برای چشم بادامی‌ها اشتغالزایی کرده است و به این ترتیب به نظر می رسد انتقادها در شروع کار دولت یازدهم تنها نمایشی احساسی برای جلب نظرافکار عمومی بوده و هرگز به مرحله اجرا و سندیت نرسیده اند. هر چند بسیاری از اقتصادی ها معتقدند، مهم ترین دلیل افزایش حجم واردات از چین آزادشدن اولویت واردات کالاهای مصرفی و لوکس است و این امر به دلیل خریدار داشتن آنهاست و به این ترتیب نوک پیکان انتقاد نامحسوس به سمت مردم و فرهنگ مصرف گرایی بر می گردد اما با این حال این مساله از بی توجهی دولت یازدهمی ها قول و قرارهایشان برای افزایش تولید و اشتغال کم نمی کند و در واقع نگرانی از موج سرازیر شدن کالاهای چینی به کشور بعد از لغو کامل تحریم ها را افزایش می دهد.