اقتدار پدرانه و محبت مادرانه، دو کفه یک ترازو

مهرخانه: درباره رفتار های تربیتی والدین و همچنین نقش مثبت پدر بزرگ، مادر بزرگ ها و فامیل در امر تربیتی با نرگس سجادیه مدیر گروه فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه تهران، استاد دانشگاه و یکی از مولفان کتاب«رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت» گفتگو کردیم که به شرح زیر است:

پدرانی که مقتدر نیستند، پسرانی بی مسئولیت تربیت خواهند کرد

سجادیه درباره نقش های انحصاری تربیتی والدین با تاکید بر این که نقش های انحصاری به آن معنی نیست که پدر یا مادر نتواند در نبود دیگری آن ها را انجام دهد، گفت: من اول درباره نقش های پدر درباره هر فرزندی فارغ از جنسیت صحبت می کنم، روانشناسان اعتقاد دارند، ضابطه گذاری و حفاظت های نهایی و تعیین مرزهای نهایی، منحصر به پدر است، به دلیل آن که مادر شخصیتی نرم تر دارد، ضابطه هایی که اتخاذ می کند نمی تواند ضابطه های سخت و رادیکال باشد، ممکن است عدول کند و یا ببخشد و حتی ممکن است ضابطه های مادر محلی یا موقعیتی باشد. در حالی که ضابطه هایی که به کیان خانواده مربوط است و تغییر ناپذیر هستند به پدر مربوط است البته می تواند اتخاذ این ضابطه ها دموکراتیک باشد اما صلاحدید نهایی آن به عهده پدر است، اگر ما خانواده ای بی ضابطه داشته باشیم باعث می شود که مرز ها مشخص نباشد به عنوان مثال در نسل حاضر که از حضور پسران بی مسئولیت صحبت می شود باید گفت یا ضابطه نبوده است یا حداقل در مورد این جنس خاص در خانواده ضابطه ای وجود نداشته است.

وی، ماموری که حافظ این ضابطه ها است را نیز پدر خواند و ادامه داد: اگر قانون گذاری توسط پدر صورت گیرد و پیگیری توسط مادر، به دلیل نرمش های مادر، این پیگیری ها درست انجام نمی شود و این دو وظیفه به صورت هماهنگ باید توسط پدر صورت گیرد.

زنان حافظ آرامش هستند

این استاد دانشگاه درباره نقش انحصاری مادر گفت: سکونت، آرامش، مهرورزی و محبت از نقش های انحصاری نهاد مادری است. خانواده مانند جزیره ای است که در یک اقیانوس متلاطم وجود دارد و در معرض اتفاقات خارجی است، این مسئله باعث می شود که پدر یا فرزندان به خاطر دغدغه ها و مسئولیت های خود بسیار جدی با این موارد برخورد کنند، در این زمینه نقش مادر، نقش سکونت دهنده و آرامش دهنده است و در تحقیق ها نیز مشخص است که خانم ها در مواجهه با مسائل حفظ سکونت و آرامش را در نظر می گیرند در حالی که آقایان به حل آن مسئله فکر می کنند.

اقتدار پدرانه و محبت مادرانه، دو کفه یک ترازو

وی درباره مهرورزی و محبت افزود: وقتی قانون گذاری و پایش پدرانه با محبت و مهروزی مادرانه آمیخته نشود، زندگی به پادگانی بی روح بدل می شود. جاهایی که باید در قانون گذاری های پدرانه استثناء قائل شد، توسط مادر انجام می شود، روانشناسان می گویند، خیال ورزی کودکان در برخورد با مادر رشد می کند. چرا که ضابطه مندی نشان دادن چارچوب های واقعی است و شاید این چارچوب ها فرصتی برای بیرون رفتن از آن ها باقی نمی گذارد در حالی که مادر فرصتی می دهد که شاید شما تصور کنید این قاعده بتواند تغییر کند. البته تعادل بین این دو نقش بسیار مهم است. هر کدام از این دو کفه اگر سنگین تر شود یا واقع گرایی در کودک شما تثبیت می شود به طوری که شخصیتی مهربان نخواهید داشت و یا بسیار مهربان و بی مسئولیت خواهید شد.

هر کدام از والدین برای جنس موافق، نقش الگوی جنسیتی و همراز را ایفا می کنند

مدیر گروه فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه تهران درباره نقش والدین در تربیت فرزندانی با جنس موافق با آن ها افزود: هر کدام از پدر و مادر برای جنس موافق نقش الگوی جنسیتی، همراز و دوستی همراه را ایفا می کنند. به خصوص در خانواده های امروز که هسته ای هستند و تعداد بچه ها زیاد نیست و بچه ها، هم سن و سالان را در تمام لحظات شبانه روز نمی توانند در کنار خود داشته باشند به طوری که در خانواده های قدیمی اینگونه بود، افراد فامیل در خانه های بزرگ زندگی می کردند و دیدار های فیزیکی بچه های هم سن فامیل با یکدیگر زیاد صورت می گرفت. در نتیجه بچه ها می توانستند مشکلات را با هم سن و سالان در میان بگذارند و به راه حل های مختلف برسند در حالی که اکنون این گونه نیست و فاصله دیدار ها بسیار طولانی شده است.

وی با توجه به تغییر نقش پدر و مادر طبق شرایط زندگی افزود: در سال های بلوغ برای هر کدام از فرزندان نقش همراهی و همرازی بسیار مهم است.

نقش مهم پدر در موفقیت زناشویی دختر در زندگی آینده

سجادیه به نقش خطیر پدر در تربیت دختر اشاره کرد و گفت: پدر باید نیاز تبرج دختر را پاسخ دهد، حس خود آرایی و خود نمایی دختر نباید به طور کامل سرکوب شود که اگر این اتفاق بیفتد دو حالت پیش می آید اول این که میل سرکوب شده به صورت بسیار نامناسبی در جایی که نباید، بروز پیدا خواهد کرد و یا این که در موقعیت ازدواج وقتی این میل باید وجود داشته باشد، فرد دچار مشکل می شود. چرا که همواره در حال سانسور بوده است و حالا فلسفه آرایش و خودنمایی را نمی داند. در نتیجه ما نباید خودنمایی را به طور کامل حذف کنیم، در این بین نقش پدر بارز تر می شود، به عنوان مثال پدر باید از لباس و ظاهر دختر تعریف کند.

وی همچنین به محبت ویژه ای که دختر از پدر طلب می کند اشاره کرد و افزود: پدر باید یک محبت رو تر و کلامی تر برای دختر داشته باشد.

جنس مذکر به محبت عملی نیازمند است

سجادیه نیاز های پسران را در این زمینه درونی تر عنوان کرد و گفت: نیاز به محبت مادرانه توسط پسران، کلامی نیست، بلکه به عنوان مثال وقتی مادر غذایی آماده می کند و یا حواسش هست که پسر چه زمانی از راه می رسد تا نوشیدنی ای برای او آماده کند، در حال محبت کردن به پسر است و این نوع محبت تنها از مادر بر می آید.

دوره ای به پدر بزرگ، مادر بزرگ زدایی پرداختیم

وی در ادامه با توجه به ضرورت نقش آفرینی زنان که گاهی برای خوب مادری کردن نیز مورد احتیاج است، افزود: ما با مشکل مواجه شده ایم، به خاطر این که مادر به خاطر حضور اجتماعی نمی تواند ساعاتی با کودک باشد. ما در دوره ای به پدر بزرگ و مادر بزرگ زدایی پرداخته ایم به طوری که آن ها در تربیت دخالت نکنند، در حالی که آن فرد گرایی اکنون گریبان ما را گرفته است و اکنون نقش پدر بزرگ و مادر بزرگ ها می تواند پر رنگ تر مطرح شود چرا که هم می توان از تجربیات آن ها استفاده کرد و هم وقتی را برای مادر آزاد می کند.

تنوع سیستم های تربیتی برای کودکان در رفت و آمد های فامیلی

سجادیه بر نیاز کودک به تنوع ضابطه هایی که در آن قرار می گیرد، تصریح کرد و افزود: اگر احیانا کودکان از سیستمی زده می شوند و یا به هر دلیلی تحمل این سیستم برایشان دشوار یا سخت است، با تنوع سیستم هایی که در گذشته به طور طبیعی در خانواده های بسیار بزرگ اتفاق می افتاده است، می توانند سیستمی که در آن قرار دارند را نیز تحمل کنند. در حال حاضر این تنوع را می توان با قاعده های پدر بزرگ و مادر بزرگ و یا فامیل ایجاد کرد. ممکن است در اوایل، این سیستم بدون قاعده باشد و با آزادی کامل برای کودک همراه باشد اما باید بدانیم این سیستم می تواند به عنوان سوپاپ اطمینان عمل کند و با تکرار این رفت و آمد، کودکان متوجه می شوند که هر خانه سیستم خودش را دارد.

رابطه نوه ها با پدر بزرگ و مادر بزرگ بر ارتقای بهداشت سالمندی آنان موثر است

وی همچنین به تاثیر روابط نوه ها با پدر بزرگ و مادر بزرگ ها اشاره کرد و گفت: ما در جامعه به شدت فردگرا شده ایم و برای رنج سنی خاصی برنامه ریزی می کنیم، در حالی که مفید بودن نقش پدر بزرگ مادر بزرگ و دوباره تجربه کردن احساسات فرزند دار بودن می تواند بر بهداشت سالمندی آنان تاثیر مثبتی داشته باشد.