وکیل بابک زنجانی: حق‌الوکاله‌ام میلیاردی نیست

روزنامه همشهری: رتبه ۲ کشوری کنکور سراسری سال ۷۸ این روزها وکالت بزرگترین پرونده فساد مالی را به عهده دارد.رسول کوهپایه‌زاده وکیل ۳۵ ساله گزینه انتخابی بابک زنجانی میلیاردر نفتی برای دفاع از او در دادگاه بود. البته زمانی که از میلیاردها حرف به میان می‌آید ذهن‌ها به این سمت می‌رود که این وکیل جوان حق‌الوکاله‌ای میلیاردی از زنجانی طلب دارد اما او مدعی است حق‌الوکاله‌اش در این پرونده کمتر از یک میلیارد تومان است. وکیل مدافع زنجانی با اینکه پسوند اصفهانی را در پایان نام خانوادگی خود یدک می‌کشد اما اصالتا کرمانی‌ است. او پس از کسب رتبه تک رقمی در کنکور بر اساس امتیاز اعطایی از سوی وزارت علوم به طور همزمان در دو رشته حقوق و علوم سیاسی در دانشگاه شهید بهشتی مشغول به تحصیل می‌شود و پس از آن در آزمون کارشناسی ارشد در گرایش حقوق تجارت بین‌الملل رتبه 1 کشوری را کسب و در همان دانشگاه مشغول به تحصیل می‌شود. کوهپایه‌زاده در این زمان در آزمونی که با همکاری بین شرکت ملی نفت ایران و دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه کویین‌مری لندن در رشته‌ حقوق تجارت بین‌الملل برگزار می‌شود، شرکت می‌کند و در نهایت از بین 15 نفری که در این آزمون پذیرفته شده‌اند با کسب رتبه نخست راهی لندن می‌شود و بورسیه شدن توسط شرکت ملی نفت ایران و قرار گرفتن در همین فضا باعث می‌شود که او با حقوق نفت و گاز و قراردادهایی در این زمینه آشنا شود. در ادامه گفت‌و‌گو با رسول کوهپایه‌زاده پیرامون موضوعاتی از قبیل اینکه چگونه به پرونده زنجانی وارد شد و یا حق‌الوکاله او در این پرونده چه میزان است، می‌خوانید: شما بورسیه شرکت نفت بودید و شرایط ادامه تحصیل در خارج از کشور را داشتید، چرا به ایران بازگشتید؟ پس از اینکه از انگلستان به ایران بازگشتم به طور همزمان پذیرش دو دانشگاه یکی در لندن و دیگری در کشور آمریکا را برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری داشتم و با توجه به سوابق تحصیلی تمام هزینه‌های تحصیلی‌ام هم توسط این دو دانشگاه پرداخته می‌شد. پس از بازگشتم به ایران از ادامه تحصیل در خارج از کشور منصرف شدم و شاید یکی از علل انصراف من از ادامه تحصیل در خارج از کشور این بود که من پس از بازگشت به ایران و در بازه زمانی که فرصت داشتم برای ادامه تحصیل به کشور مورد نظرم بروم کارآموزی وکالت را آغاز کردم. برای خودم هم ادامه تحصیل خسته کننده شده بود و تصمیم داشتم وارد مسائل کاری شوم. آن 6 ماه کارآموزی وکالت و عالم وکالت آنقدر برایم جذاب و شیرین بود که بنا به دلایل مختلف ترجیح دادم که در مقطع دکتری در ایران تحصیل کنم. در چه سالی در آزمون وکالت شرکت کردید؟ من در آزمون وکالت سال 84 پذیرفته شدم اما چون به انگلستان سفر کردم رسماً کار وکالت را از سال 86 آغاز کردم و در طول کارآموزی وکالت از محضر اساتید بزرگوار و مجرب به ویژه وکیل سرپرست بزرگوارم که هر کدام از وزنه‌های علمی رشته حقوق به حساب می‌آیند بهره‌مند شدم و اگر موفقیتی بوده و یا در آینده بدست آید یقیناً مدیون بزرگوارانی است که من همیشه در مقابل آنها خودم را شاگرد می‌دانم. طی مدت زمانی که بورسیه شرکت نفت بودید آیا وکالت پرونده‌های این شرکت را هم به عهده داشته‌اید؟ بعد از اینکه از انگلستان بازگشتیم چون شرکت نفت ما را بورسیه کرده بود مکلف بودیم دو برابر مدت تحصیل در شرکت نفت کار کنیم و به نوعی ما کارمند شرکت نفت محسوب می‌شدیم. من مدت زمان کوتاهی را در شرکت نفت رفت و آمد می‌کردم اما به دو دلیل همکاری من با شرکت نفت قطع شد، اول اینکه طبق قانون هیچ شخصی نمی‌تواند هم وکیل دادگستری باشد و هم کارمند دولت زیرا این موضوع یک ممنوعیت قانونی دارد و من باید بین وکالت و همکاری در قالب کارمندی با شرکت نفت یکی را انتخاب می‌کردم. نکته دوم این بود که من در سال 86 کفالت مادرم را نیز برعهده داشتم و بر همین اساس با شرکت نفت مکاتبه و تقاضا کردم تا یک سال به من مرخصی بدهند که این درخواست من مورد موافقت قرار نگرفت اما در مجموع شخصیت من نیز بیشتر به وکالت نزدیک بود. اما شما به شرکت نفت تعهد خدمت داشتید؛ این مشکل را چگونه برطرف کردید؟ با توجه به اینکه من به شرکت نفت تعهد خدمت داشتم مجبور شدم تا تمام پولی را که شرکت نفت برای ادامه تحصیل من هزینه کرده بود پرداخت کنم زیرا به دلیل اقدامات قانونی که شرکت نفت انجام داده بود من ممنوع‌الخروج هم بودم؛ فردی که بورسیه شرکت نفت می‌شود باید دو ضامن کارمند دولت هم داشته باشد. من برای اینکه برای آن دو نفر هم مشکلی پیش نیاید با پرداخت تمام خسارات به همکاری‌ام با شرکت نفت خاتمه دادم و امروز در مجموع از انتخاب خود در آن دوران راضی هستم. برسیم به بحث نحوه آشنایی شما با بابک زنجانی؛ در این خصوص شایعات زیادی وجود دارد، عده‌ای معتقدند شما از قبل با موکل‌تان آشنایی داشتید و رابطه نزدیکی بین شما و موکل‌تان برقرار است. برای پایان دادن به شایعات نحوه آشنایی با موکل‌تان را توضیح دهید؟ من قبل از همکاری در این پرونده با آقای زنجانی آشنایی نداشتم ولی موکل‌ام را از طریق رسانه‌ها و مصاحبه‌های ایشان می‌شناختم و صرفاً از آقای زنجانی یک شناخت رسانه‌ای داشتم. از طریق یکی از دوستان برای وکالت دراین پرونده به آقای زنجانی معرفی شدم و در مرحله دادسرا به این پرونده ورود پیدا کردم. در دادسرا نیز به دلیل محدودیت‌های خاصی که برای متهم و وکیل او وجود داشت حضور پر رنگی در آن مقطع نداشتم. با وجود درخواست‌های متعدد و مکرری که برای ملاقات موکل‌ام در مرحله دادسرا از مسئولان پرونده داشتم حتی موفق نشدم ثانیه‌ای او را ملاقات کنم تا اینکه برای پرونده کیفرخواست صادر شد و پرونده به دادگاه ارجاع شد. فردی که شما را به موکل‌تان معرفی کرد یک دوست مشترک بین شما و آقای زنجانی بود؟ خیر، نمی‌توان نامش را دوست مشترک گذاشت، این فرد هم یکی از کسانی است که در عرصه مسائل حقوقی فعالیت می‌کند. ایشان از سوی خانواده زنجانی مورد مشورت قرار گرفتند و من نیز از سوی این فرد به موکلم معرفی شدم و چند ماه بعد از دستگیری زنجانی در دادسرا اعلام وکالت کردم. در آن زمان در کنار دفاع از موکل بحث مهم دیگری مطرح بود و آن ارزیابی اموال زنجانی محسوب می‌شد. اموال زنجانی متنوع و مختلف بود و اموال زیادی در زمینه‌های تجاری، خدماتی، صنعتی، بازرگانی و کشاورزی از سوی کارشناسان باید مورد بررسی قرار می‌گرفت و عمده فعالیت من در آن زمان بر نحوه ارزیابی اموال موکلم متمرکز شده بود. قرار نبود تنها من به عنوان وکیل در این پرونده حضور داشته باشم و باید بیشتر بر بحث‌های حقوقی ارزیابی و کارشناسی اموال نظارت می‌کردم. بالاخره کیفرخواست صادر و پرونده به دادگاه ارجاع شد. در این زمان بود که محدودیت‌های قانونی برداشته شد و من اجازه مطالعه پرونده را پیدا کردم و در عین حال توانستم موکلم را ملاقات کنم. زمانی که چندین جلسه ملاقات‌ها انجام شد حس اعتماد و اطمینان بین من و موکلم تقویت شد و آقای زنجانی از من خواستند تا دفاع از ایشان را در این پرونده به صورت کامل به عهده بگیرم و در این زمان بود که حضور من در پرونده پررنگ‌تر شد. در جلسات دادگاه اشارات و لبخندهایی بین شما و بابک زنجانی تبادل می‌شد که بعضاً سوژه عکاسان و حاشیه‌نویسی خبرنگاران بود، آیا شما با این نوع رفتار قصد داشتید به آقای زنجانی تسلی خاطر دهید؟ اطمینانی که زنجانی به من کرد ضمن اینکه مسئولیت مرا سنگین‌تر کرد، در نهایت باعث به وجود آمدن صمیمیتی میان ما شده است و من نمی‌توانم انکار کنم که رابطه من و زنجانی تنها رابطه یک وکیل و موکل نیست. دلیل دیگر می‌تواند این باشد که زنجانی ذاتاً آدم بسیار خونگرم و احساساتی‌ است. با وجود اینکه او فرد بسیار منطقی و باهوشی است در نیمه پنهانی وجودش شخصیتی بسیار مهربان و احساساتی هم دارد. در عین حال وقتی پرونده را مطالعه می‌کردم نه فقط از دیدگاه وکیل زنجانی بلکه از دید فرد مطلع وقتی متوجه می‌شوید اتهاماتی که به زنجانی وارد می‌شود صحّت ندارد صمیمیت و نزدیکی بیشتری را نسبت به موکل احساس می‌کنم. من ایمان دارم که در این پرونده هیچ افساد و اخلالی صورت نگرفته است به خصوص در یک اتهامی که مجازاتش می‌تواند سلب حیات باشد و این اطمینان شخصی و قلبی وجود دارد که موکل از اتهامات بری است. احساس می‌کنم تلاش من می‌تواند احقاق حق کند و تمام این موارد به وابستگی من به پرونده و موکل کمک می‌کند. زمانی که وکالت پرونده زنجانی را به عهده گرفتید این ترس در شما به وجود نیامد که ممکن است ابعاد این پرونده روی زندگی اجتماعی و فردی شما تاثیرگذار باشد؟ به طور کلی وکالت عرصه عافیت‌طلبی نیست. حرفه وکالت ذاتا آوردگاه تلاش و کوشش خستگی ناپذیر است یقیناً آفت‌ها و هزینه‌هایی را برای به دنبال دارد به خصوص در پرونده‌ای به این حساسیت که شاکی وزارت نفت و به تعبیر دقیق‌تر دولت است اما من از تلاش برای به ثمر رساندن پرونده‌هایی از این دست لذت می‌برم زیرا این سبک چالش‌ها به شخصیت درونی من بسیار نزدیک است. من وقتی پرونده موکل‌ام را مطالعه کردم مطمئن شدم که این پرونده جا برای دفاع بسیار دارد و معتقدم قسمت‌های بسیاری از کیفرخواست ایراد دارد و قابل دفاع است. در این میان بسیاری از دوستان و نزدیکان به من در خصوص قبول این پرونده هشدارهایی را دادند زیرا آنها معتقد بودند این پرونده آفت‌ها و مشکلات خاص خود را دارد اما من این اطمینان را دارم که وقتی شما نهایتاً به جایی توکل می‌کنید که قدرت اصلی و لایزال به حساب می‌آید و پروردگار هم به تمام بندگانش در این زمینه وعده‌هایی داده است مجموعه تمام این موارد باعث می‌شود تا فرد انتخابش را با شرایط بهتری انجام دهد. شما در مصاحبه‌های خود همواره به قدرت خداوند و در نهایت خواست خدا اشاره می‌کنید این به این معنی است که شما فرد مذهبی هستید؟ باید ببینیم مذهب از نظر شما چه تعریفی دارد. در گذشته رویدادی در زندگی من اتفاق افتاد که بر تمام ابعاد آن تأثیرگذار بود و اثرات آن امروز نیز بر زندگی حرفه‌ای من هم بی‌تأثیر نبوده است. من سال 76 این توفیق را پیدا کردم که به حج واجب مشرّف شوم، وقتی برای اولین بار در لباس احرام نگاهم به سمت خانه خدا افتاد یکسری عهد و پیمان‌هایی با خدای خودم بستم و تلاش کردم تا به امروز خُلف وعده نکنم. من تا به امروز تحقق وعده‌های الهی را بسیار به چشم دیده‌ام. من از تلاش برای دفاع از حقوق قانونی موکل و به ثمر رساندن پرونده‌هایی از این دست لذت می‌برم. شما در این پرونده از موکل‌تان چه میزان حق‌الوکاله دریافت کرده‌اید؟ اولویت اول من در این پرونده حق‌الوکاله نبوده، یقیناً برای من حضور در این پرونده و شناخته شدن حتما اولویت اول را داشته است. مطلع‌ام که وکلای نام‌ آشنا پیشنهاد وکالت این پرونده را به موکلم دادند و بعضاً حاضر بودند بدون دریافت حق‌الوکاله این پرونده را قبول کنند چون حضور در این پرونده نسبت به دریافت حق‌الوکاله برایشان بیشتر اهمیت داشت و برای من به عنوان یک وکیل جوان قابل انکار نیست که حضور در این پرونده بسیار خوشایند است. ضمن اینکه این پرونده برای من جاذبه‌های دیگری نیز دارد و از آنجایی که در کنار مسائل حقوق کیفری قسمت‌های عمده‌ای از این پرونده با حقوق تجارت بین‌الملل، حقوق بانکی بین‌المللی و حقوق نفت و گاز ارتباط نزدیکی دارد و این موضوعات در حوزه تخصص و تحصیلاتم و به شدت مورد علاقه من است و ابعاد حقوق داخلی و بین المللی را پوشش می‌دهد بنابراین حضور و وکالت در این پرونده فرصت و تجربه ارزشمندی برای من محسوب می‌‌شود. بحث حق‌الوکاله یک بحث دو طرفه بین وکیل و موکل است و قرارداد من به دادگاه و دادستانی ارسال شده است و چون موضوع حق‌الوکاله یک بحث خصوصی و محرمانه محسوب می‌شود نمی‌توانم رقم دقیقی را به شما اعلام کنم. اما گفته‌ می‌شود که رقم حق‌الوکاله شما بیشتر از 10 میلیارد تومان است، این موضوع را تأیید می‌کنید؟ خیر، حتی می‌توانم بگویم حق‌الوکاله من کمتر از میزانی است که از سوی کانون وکلا تعیین شده است و جالب این است که بدانید چون اموال موکل‌ام توقیف است و تمام پول‌های ایشان بلوکه شده است تا به امروز من حق‌الوکاله‌ای دریافت نکرده‌ام. اخیراً قرار بود مبلغی به عنوان قسمتی از حق‌الوکاله به من پرداخته شود مقدمات این موضوع فراهم شد و این پول توسط یکی از دوستان موکل‌ام قرار شد به حساب من ریخته شود و زمانی که به بانک مراجعه کردند تا زمینه واریز پول را فراهم کنند این پول نیز بلوکه شد و توسط مقامات محترم قضائی دستور توقیف این پول نیز صادر شده بود در صورتی که آقای زنجانی اعلام کردند این پول متعلق به من نیست و من آن را در واقع از فرد دیگری قرض گرفته‌اند تا حق‌الوکاله وکیلم را پرداخت کنم. در نهایت میزان حق‌الوکاله خود را اعلام نمی‌کنید؟ - همان‌گونه که گفتم حق الوکاله در این پرونده برای من در اولویت نبوده است و باید بگویم که بر اساس قراردادی که با آقای زنجانی به امضا رسانده‌ام حق‌الوکاله من در این پرونده کمتر از یک میلیارد تومان است. شما در دانشگاه شهید بهشتی و علامه هم به عنوان استاد تدریس می‌کنید، عکس‌العمل دانشجویانتان بعد از قبول این پرونده چه بود؟ با علاقه و کنجکاوی، دادگاه و جریان پرونده را دنبال می‌کنند. نقش و جایگاه وکیل و حقوق دفاعی متهم برایشان ملموس‌تر شده و مباحث تئوریک عینیت بیشتری برای آنها پیدا کرده است.