برجام و فرصت‌های طلایی برای دانشگاه

روزنامه ایران؛ احمد معتمدی: دوران پسا تحریم به عنوان یک فرصت جدید می‌تواند بخشی از گره‌های اقتصادی و زنجیرهای ظالمانه‌ای را که در چند سال گذشته به پای ملت ایران بسته شده بود، باز کند؛ دستاوردی که در کارنامه دولت یازدهم برای همیشه به یادگار خواهد ماند و برای جامعه علمی کشور نیز پیام‌های امید بخشی به دنبال خواهد داشت. با اجرایی شدن برجام فصل جدیدی در روابط و تبادلات علمی ایران با نهادها و محافل پژوهشی و دانشگاه‌های جهان آغاز می‌شود، موضوعی که سال‌ها همچون تیغی بر گلوی دانشگاهیان خودنمایی می کرد. اما با هدایت‌های هوشمندانه رهبر معظم انقلاب و ابتکارات و نوآوری های شجاعانه ریاست محترم جمهوری و اهتمام ویژه تیم هسته‌ای این چالش بین المللی به فرجام رسید و با توجه به فاصله کوتاهی که از این موفقیت بزرگ می‌گذرد جامعه علمی و دانشگاهی کشور نیز آماده شده تا گام‌های محکم و اساسی برای ارتباط و حضور در محافل علمی و فرهنگی بردارد. خوشبختانه پس از رفع تحریم‌ها فضا برای مشارکت بیشتر دانشگاهیان فراهم شده به طوری که انگیزه‌های بسیاری برای بهبود روابط و ارتقای مبادلات علمی ایجاد شده و طبیعی است که در این مبادلات، اهل علم وارد گفت‌وگوهایی ‌شوند و فرصت‌های جدیدی پیدا کنند. باید پذیرفت یکی از بخش هایی که نیاز جدی به ارتباطات بین‌المللی دارد حوزه علم و تحقیقات است. زیرا علم، تحقیقات و فعالیت‌های پژوهشی و دانشگاهی مرز نمی‌شناسند و تصور اینکه یک دانشگاه بدون ارتباطات علمی فعالیت کند غیر قابل باور است. موضوعی که در چند سال اخیر برای دانشگاه‌ها بروز کرد و موجب شد تا این پایگاه های دانش و پژوهش برای دستیابی به فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی با مشکلات بسیاری مواجه شوند. به عنوان مثال می‌توان در این زمینه به مواردی همچون بورسیه‌های علمی، مراودات بین‌المللی و تجهیزات آزمایشگاهی اشاره کرد. متأسفانه سایه تحریم‌ها و فشارهای سیاسی دشمنان باعث شده بود تا دانشگاه‌های ایران از دسترسی به آخرین دستاورد‌های علمی و تکنولوژی‌های مدرن محرو م باشند و همین مسأله سبب شد تا بسیاری از تجهیزات دانشگاهی ما بلااستفاده بمانند.

جامعه دانشگاهی کشور با رفع تحریم‌ها به دنبال بازسازی و نوسازی این تجهیزات است. از تابستان امسال نیز بسیاری از هیأت‌های علمی و فرهنگی از دانشگاه‌های مختلف دنیا به ایران آمدند و بیشتر آنها خواهان ارتباط علمی با دانشگاه‌های کشور بویژه دانشگاه‌های مادر شدند. معتقدم یکی از شاخص‌های مهم در ارزیابی‌های جهانی که شاید موجب می‌شود رتبه دانشگاه‌های ایران نسبت به دیگر دانشگاها پایین تر ثبت شود بحث ارتباطات بین‌المللی در زمینه تبادل استاد و دانشجو است مثلاً شما وقتی وارد یک دانشگاه معتبر دنیا می‌شوید بیش از ۷۰ درصد از دانشجویان آن دانشگاه، دانشجویان خارجی هستند و بهترین دانشجویان دنیا و از جمله دانشجویان ایرانی در آن دانشگاه‌ها درس می‌خوانند لذا این امر یک تبادل بین‌المللی و شناخته شده است و این شناخته شدن بیشتر دانشگاه، سبب افزایش امتیاز دانشگاه در جدول رتبه‌بندی جهانی می‌شود. متأسفانه ما در زمینه فعالیت‌های بین‌المللی ضعیف هستیم و باید در این خصوص اقدامات جدی تر و اساسی تری انجام دهیم مثلاً هم اکنون در دانشگاه امیر کبیر کمتر از 100 دانشجوی خارجی داریم اما تلاش می‌کنیم این تعداد را در برنامه ششم توسعه به هزار نفر افزایش دهیم. اگر بتوانیم این تعداد دانشجوی خارجی را در دانشگاه‌های خودمان بپذیریم حتماً رتبه دانشگاه ما افزایش پیدا می‌کند، زیرا حضور دانشجویان خارجی در هر کشوری و برای هر دانشگاهی، امتیاز محسوب می‌شود. همچنین هنوز نتوانسته ایم از استادان برجسته ایرانی که در خارج از کشور زندگی می‌کنند برای تدریس در دانشگاه‌های خودمان استفاده کنیم چرا که برخی از ضوابط و قوانین وضع شده در کشور مانع جذب بیشتر این طیف از استادان ایرانی است اما در برنامه‌های آینده خودمان، بهره مندی از حداقل ۱۰۰ استاد برجسته ایرانی مقیم خارج یا استادان خارجی را در دستور کار داریم که البته باید زیرساخت‌های آن فراهم شود. هر چند که می‌دانیم کار سختی است ولی مقدمات آن انجام شده است. به این اعتبار رفع تحریم‌ها در وهله اول به روان تر شدن به ارتباطات بین‌المللی ما می انجامد. فضا هم اکنون برای دانشگاه‌ها باز است و وزارت علوم هم باید در این باره برنامه ریزی جدی داشته باشند چرا که بدون برنامه این رفت و آمدهای علمی فقط به نفع کشورهای اروپایی خواهد بود.