اخراج یک دانش آموز به دلیل نپرداختن شهریه!/ چه زمانی مسئله تحصیلات کودکان افغانستانی حل می‌شود؟

بر اساس آمار منتشر شده، کودکان افغانستانی حدود ۸۰ درصد دانش‌آموزان خارجی در ایران را تشکیل می‌دهند. آنها دلشان می خواهد همراه هم سن و سالانشان وارد مدرسه شوند، درس بخوانند و ادامه تحصیل دهند اما متاسفانه باید گفت که مسئله تحصیل کودکان افغان در ایران با حاشیه هایی همراه بوده است. آنطور که حجت‌الاسلام قمی، معاون ارتباطات بین‌الملل دفتر مقام معظم رهبری می گوید حدود 15هزار طلبه افغانستانی در ایران مشغول به تحصیل و 3هزار نفر نیز فارغ التحصیل شده‌اند؛ 370هزار دانش‌آموز افغان در حال تحصیل در ایران هستند و فرزندان این اتباع مجوز برای تحصیل در ایران را دارند. اما متاسفانه باید گفت که یک سری رنج‌ها و ملالت‌هایی برای اتباع و پناهجویان افغانستانی برای تحصیلات در ایران ایجاد شده است. برخی مدارس تا از مهاجرین پول نگیرند ثبت‌نام نمی‌کنند! بر اساس اصل سی ام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، «دولت‏ موظف‏ است‏ وسایل‏ آموزش‏ و پرورش‏ رایگان‏ را برای‏ همه‏ ملت‏ تا پایان‏ دوره‏ متوسطه‏ فراهم‏ سازد …». تعریف این وظیفه به آن معناست که دولت باید با استفاده از منابع مالی کشور، امکان تحصیل رایگان اتباع ایرانی را فراهم کند. با پایان جنگ در افغانستان و طرح موضوع بازگشت آوارگان و به دنبال آن عدم تمایل بسیاری از افغان ها برای بازگشت به کشورشان، موضوع استفاده از امکانات رایگان تحصیل برای اتباع افغان در ایران، که در حقیقت بهره بردن از سرمایه ملی کشور محسوب می شد، نمی توانست ادامه پیدا کند. به همین دلیل شورای هماهنگی اجرایی اتباع بیگانه، در ۱۱ آبانماه سال ۱۳۸۳، آیین نامه نحوه آموزش اتباع خارجی در کشور را به تصویب رساند. بر مبنای این آیین نامه به تحصیل رایگان اتباع افغانستان در کشور خاتمه داده شد و این افراد موظف به بازپرداخت یارانه های دولت شدند. ثبت نام آن ها در مدارس کشور تنها با دارا بودن مدارک معتبر امکان داشت و این افراد حق تحصیل در مراکز پیش دانشگاهی، مدارس کاردانش، هنرستان های فنی و حرفه ای و مدارس شبانه روزی را نداشتند؛ در عین حال دانش آموزان بی بضاعت افغانستان می توانستند از امکانات آموزشی رایگان بهره مند شوند. با گذشت حدود پنج سال از تصویب آیین نامه نحوه آموزش اتباع خارجی و تغییر شرایط، نیاز به تغییر راهبرد در این حوزه نیز احساس می شد. سال ۱۳۸۸ برای روابط میان ایران و افغانستان، سالی پربار بود. رفت و آمدهای زیادی میان پایتخت های دو کشور صورت گرفت که نتیجه آن ها انعقاد تفاهم نامه های متنوع همکاری میان ایران و افغانستان بود. به همین دلیل شورای عالی انقلاب فرهنگی با تصویب ماده واحده «ایجاد شرایط تسهیل زمینه های ادامه تحصیل دانش آموزان و دانشجویان افغان و عراقی مقیم ایران» کوشید تا راهبرد جدیدی را نسبت به مسئله تحصیل اتباع خارجی و به خصوص افغان در ایران اتخاذ کند. پس از آن در مردادماه سال 1394 بود که در بخشنامه ای که از سوی خلیل الله بابالو، قائم مقام وزیر آموزش و پرورش در امور بین الملل صادر شد و در آن تاکید شده است، با توجه به نامه دفتر ریاست جمهوری در مورد شهریه دانش آموزان اتباع خارجی و ضرورت بررسی بیشتر آن، فعلا از دریافت هر گونه وجهی از دانش آموزان اتباغ خارجی بابت ثبت نام در مدارس خودداری شود و تا تعیین تکلیف نهایی فقط به اخذ تعهد پرداخت از کسانی که واجد شرایط معافیت نیستند، اکتفا شود. اما اردیبهشت ماه 1394 بود که طاهره پژوهش،‌ عضو هیأت‌ مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان از دریافت وجه برای ثبت‌نام کودکان مهاجر در مدارس خبر داد و گفت: مدارس برای ثبت نام از کودکان مهاجر افغانستانی از خانواده‌ها پول دریافت می‌کنند این در حالی است که آموزش و پرورش بخشنامه‌ای را به مدارس ابلاغ کرده تا فعلاً در هنگام ثبت‌نام از دانش‌آموزان اتباع هزینه دریافت نکنند اما مدارس می‌گویند که این بخشنامه به دست ما نرسیده است! یک دستور از رهبر انقلاب: هیچ دانش‌آموز افغانستانی، از تحصیل بازنماند؛ حتی غیرقانونی پیش از آغاز سال تحصیلی 1394 بود که دستوری از سوی مقام معظم رهبری در رسانه ها منتشر شد. هرچند پیش‌تر مشابه آن به نقل از ایشان بیان شده بود، اما این بار واضح‌تر بیان می‌شد: «هیچ کودک افغانستانی، حتی مهاجرینی که غیرقانونی و بی‌مدرک در ایران حضور دارند، نباید از تحصیل بازبمانند و همه آن‌ها باید در مدارس ایرانی ثبت‌نام شوند». این البته برای همه کسانی که روش و منش رهبر معظم انقلاب سر مسئله « مهاجرین افغانستانی» را دنبال می‌کنند مسئله عجیبی نیست. مرور فقط همین 2 سال اخیر نشان می‌دهد که رهبر انقلاب با دستور به «تکریم همه مهاجرین افغانستانی» و بیان جمله «تهران؛ خانه افغانستانی‌هاست»، مشخص کرده بودند که سیاست عالی نظام جمهوری اسلامی در مواجهه با مهاجرین افغانستانی، همچنان طبق آرمان‌های اولیه انقلاب تدوین می‌شود. حداقل و حداکثر هزینه ثبت نام دانش آموزان اتباع خارجی اما در آیین نامه نحوه آموزش اتباع خارجی مصوب 11 فروردین 1383 هیأت وزیران و به استناد مصوبات بیستمین جلسه کمیته دائمی پناهندگان مورخ 5 مهرماه 1393، تمام مدارس ثبت‌نام کننده از دانش‌آموزان اتباع خارجی دارنده مدارک اعتباری معتبر یادشده (اعم از گذرنامه، کارت آمایش، برگه معرفی‌نامه تحصیلی و...) می‌توانند با عنایت به وضعیت مالی ولی دانش‌آموز و با توجه به مصوبات شورای آموزش و پرورش استان نسبت به اخذ مبلغی بین حداقل و یا حداکثر هزینه ثبت‌نام در سال تحصیلی 95ـ94 اقدام کنند.

ادارات آموزش و پرورش استان‌ها موظفند با استناد به بند «ب» تبصره 13 قانون بودجه سال 94، درآمدهای حاصل از ثبت‌نام اتباع خارجی را برابر ضوابط و مقررات از افراد متقاضی اخذ و به حساب درآمد اختصاصی استان واریز کنند تا با رعایت موافقت‌نامه شرح عملیات و سایر قوانین، به مصرف هزینه‌های مربوط به تجهیزات آموزشی و تربیتی مدارس با اولویت مدارس اتباع خارجی که در آن تحصیل می‌کنند، برسد. اخراج یک دانش آموز افغان به دلیل نپرداختن شهریه! متاسفانه به تازگی مسئولان دبستان پسرانه «لقمان حکیم» در محله پیش آهنگی در مرز شهر کرج و کمالشهر در استان البرز به دلیل اینکه یکی از دانش آموزان شهریه ۱۴۵ هزار تومانی مدرسه را نپرداخته بود او را از مدرسه اخراج کردند! مادر این دانش آموز در این باره به خبرنگار تابناک گفته: اولیای مدرسه از‌‌ همان روز ثبت نام، بر اساس روال جاری برای ثبت نام اتباع دیگر کشور‌ها، از ما شهریه می‌خواستند، اما از ایشان خواستم که تا پیدا شدن شغلی برای شوهرم، به ما مهلت دهند، چون شوهرم بیکار است و با اینکه هر روز برای کارگری به میدان می‌رود، بیکار است و اموراتمان نمی‌گذرد. با این شرط، پسرمان را در مدرسه ثبت نام کردیم، اما تا امروز نتوانسته‌ایم شهریه مدرسه را فراهم کرده و پرداخت کنیم. او در تشریح ماجرا افزوده: چند نوبت به دانش آموزمان بابت پرداخت نشدن شهریه تذکر داده بودند تا اینکه روز دوشنبه، مانع از حضور پسرم در کلاس درس شده و او را تمام مدت در حیاط مدرسه نگه داشتند و پس از آن اخراجش کردند. البته با مراجعه شوهرم به مدرسه و درخواست از مسئولان مدرسه که بگذارند پسرمان در کلاس حضور داشته باشد، چند روز دیگر به ما مهلت دادند. مادر این دانش آموز بیان کرده: علاوه بر 145 هزارتومان که برای شهریه دانش آموزان اتباع بیگانه در نظر گرفته شده، اولیای مدرسه از تمامی دانش آموزان، چه اتباع دیگر کشور‌ها و چه دانش آموزان ایرانی، ۵۰ هزار تومان هم به عنوان «کمک به مدرسه» دریافت می‌کنند که هنوز نتوانسته‌ایم آن را هم پرداخت کنیم. زیرا که خرج خانه‌مان را من با بساط کردن و دستفروشی در می‌آورم و کرایه خانه ۱۸۰ هزار تومانیمان را هم سه ماه است که نتوانسته‌ایم پرداخت کنیم. آموزش و پرورش استان البرز چه می گوید؟ خبرنگار «فردا» طی تماس تلفنی با روابط عمومی آموزش و پرورش استان البرز این مسئله را جویا شد. مسئول روابط عمومی آموزش و پرورش استان تهران به خبرنگار ما می گوید: جوابیه ای را در رابطه با این مسئله تنظیم کرده ایم و به زودی منتشر می شود. همچنین ما با پیگیری از مدرسه نام برده، متوجه شدیم که در روز دوشنبه، 28 دی ماه 1394 این دانش آموز افغان به مدت 5 ساعت در کلاس حضور داشته است.