چین؛ یار دوران تحریم، همراه پساتحریم

ایران:‌ «شی جین پینگ»، دبیرکل حزب کمونیست و رئیس جمهوری خلق چین بنا به دعوت روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران در رأس یک هیأت بلندپایه سیاسی- اقتصادی و پس از سفر به کشورهای عربستان و مصر در تاریخ دوم و سوم بهمن ماه سال جاری از جمهوری اسلامی ایران دیدار خواهند کرد. رهبر چین را در سفر به تهران تعداد زیادی از مقامات ارشد حزبی و دولتی از جمله چند نفر از اعضای دفتر سیاسی حزب کمونیست، معاونین نخست وزیر، وزیران و مقامات بلندپایه و مسئولان ارشد دستگاه‌ها و شرکت‌های بزرگ چینی همراهی می‌کنند. سفر «شی جین پینگ» به کشورمان که پس از گذشت 14 سال از دیدار «جیانگ زمین» رئیس جمهوری قبلی چین از تهران صورت می‌پذیرد، در عین حال پنجمین دیدار رسمی وی با روحانی پس از انتخاب ایشان به مقام ریاست جمهوری خواهد بود که پس از ملاقات دو طرف در حاشیه اجلاس‌های بین‌المللی و منطقه‌ای در بیشکک (1392)، جاکارتا (فروردین 1394) و نیویورک در سال‌جاری و سفر رسمی ایشان به چین در خرداد 1393 انجام می‌شود.

براساس اسناد تاریخی موجود، برقراری روابط رسمی بین ایران و چین به بیش از دو هزار سال قبل و حاکمیت سلسله اشکانیان در فلات ایران و دودمان ‌هان در چین باز می‌گردد. از آن پس و بویژه از طریق جاده تاریخی ابریشم، تبادلات تجاری و فرهنگی بین این دو تمدن باستانی و صلح‌جو در دو سوی قاره کهن در گذر زمان رونق گرفت که تا زمان حاضر ادامه دارد. با برقراری مجدد روابط سیاسی بین دو کشور در دوران جدید و از 45 سال قبل به این طرف و بویژه با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در ایران، روابط دوجانبه تهران- پکن وارد مرحله نوینی گردید که گسترش همه‌جانبه همکاری‌های دو کشور در تمامی عرصه‌ها براساس اصول احترام متقابل، عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر و حفظ منافع ملی طرفین مهم‌ترین شاخصه‌های آن را تشکیل می‌دهد. در این راستا، به دلیل تشابهات تاریخی و فرهنگی و نیز اشتراک نظر فراوان دیدگاه‌های سیاسی طرفین در موضوعات گوناگون منطقه‌ای و بین‌المللی از یک سو و مکمل بودن اقتصادهای دو کشور از سوی دیگر، بستر لازم برای رشد و توسعه همه‌جانبه روابط با هدایت رهبران دو کشور ایجاد گردید که با گذشت بیش از سه دهه، آزمون‌های زیادی را با موفقیت پشت سر گذارده است.

جمهوری خلق چین با اجرای سیاست‌های صحیح اقتصادی از اواخر دهه 70 میلادی و نیز تلاش ملت خویش به یک قدرت بزرگ و تأثیرگذار در صحنه جهانی مبدل شده است به طوری که در حال حاضر مقام دومین اقتصاد بزرگ دنیا، بزرگ‌ترین صادرکننده کالا و خدمات فنی و مهندسی در جهان و دارنده بیشترین ذخایر ارزی را در اختیار دارد. این کشور در عین حال بزرگ‌ترین وارد کننده نفت به عنوان نیروی محرکه رشد اقتصادی خود و از جمله بزرگ‌ترین مصرف کنندگان انرژی بوده و بازار عظیم و پر مصرف حدود یک میلیارد و 400 میلیون نفری آن همواره در اولویت بالای صادرکنندگان کالا در جهان قرار داشته است. بر این اساس، بی دلیل نیست که طی چند سال اخیر، چین اولین شریک تجاری جمهوری اسلامی ایران، بزرگ‌ترین خریدار نفت خام از کشورمان و مهم‌ترین بازار کالا و صادرات غیرنفتی ما را به خود اختصاص داده است.

با تشدید محدودیت‌ها و تحریم‌های ظالمانه کشورهای غربی علیه مردم عزیز ایران در چند سال گذشته که به بهانه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان صورت گرفت، پتانسیل‌های بالای اقتصادی، صنعتی و فناوری‌های موجود در چین، فرصت ارزشمندی را برای توسعه روابط دوجانبه با چین فراهم ساخت که می‌تواند زیربنای مستحکمی را برای توسعه هر چه بیشتر این روابط در آینده فراهم سازد چرا که ملت ما دوستان دوران سختی و تحریم خود را فراموش نخواهد کرد. از سوی دیگر و با توجه به اقدامات دولت تدبیر و امید که در نهایت به پیروزی ملت بزرگ ایران و اجرای برجام انجامید، صفحه دیگری در روابط تهران- پکن گشوده خواهد شد که امید می‌رود در سفر چند روز آینده رئیس جمهوری چین به تهران عملی شده و با عبور از شرایط تحریم، سطح همکاری‌های دوجانبه را به روابط راهبردی در تمامی حوزه‌ها ارتقا دهد.

انجام ملاقات‌های رئیس‌جمهوری چین در دیدار‌های هفته آینده وی از تهران با روحانی و سایر مسئولان ارشد نظام، امضای سند راهبردی روابط دو کشور و همچنین حدود 17 سند دیگر از جمله چندین موافقتنامه، یادداشت تفاهم در حوزه‌های سیاسی و اقتصادی، همکاری‌های دوجانبه در بخش‌های انرژی، صنعت و معدن، فناوری، سرمایه‌گذاری، مالی و بانکی، حمل و نقل، فرهنگی و رسانه‌ای، محیط زیست و توسعه نیروی انسانی بدون تردید همکاری‌های دو کشور را به مرحله جدیدی رهنمون خواهد ساخت. همچنین طرفین این فرصت را خواهند یافت تا ضمن تشریک مساعی و تبادل نظر در حوزه مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی مورد علاقه، در ارتباط با ایده جدید رئیس جمهوری چین درخصوص احیای جاده ابریشم در دوران حاضر موسوم به یک پهنه و یک جاده به رایزنی بپردازند. چرا که ایران به دلیل موقعیت خاص تاریخی و راهبردی خود در منطقه آسیای غربی بخوبی می‌تواند شریک قابل اعتمادی برای چین جهت اجرایی ساختن این ایده به منظور احیای جاده ابریشم دریایی و خشکی، به عنوان بستری برای توسعه اقتصادی خود و کشورهای مسیر بویژه از جهت ایجاد تسهیلات ارتباطی و حمل و نقل باشد. سخن آخر آنکه سفر «شی جین پینگ» به تهران به عنوان اولین رهبر یک قدرت بزرگ خارجی که پس از اجرایی شدن برجام انجام می‌پذیرد بویژه با توجه به تحولات اخیر در روابط کشورمان با بعضی از کشورهای همسایه و بحران‌های موجود در منطقه خاورمیانه، از منظر دیگری نیز واجد اهمیت فراوان بوده و به همین دلیل توجه کارشناسان مسائل منطقه و صاحبنظران بین‌المللی را به خود جلب نموده است که تحلیلگران آن را انتخاب و نگاه جدید پکن به روابط دوجانبه خود با جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک قدرت بزرگ در غرب آسیا و منطقه حساس خلیج فارس و خاورمیانه می‌نامند. بدیهی است این نگاه جدید در روابط ایران و چین، بزودی بر تحولات منطقه و نظام بین‌المللی تأثیرات مهم خود را آشکار خواهد ساخت.