گفت و گوی خواندنی با گیتی خامنه
بسیاری بر این باورند که مجریان تلویزیونی قدیم بسیار موفق‌تر و محبوب‌تر از برخی از مجریان امروز تلویزیون هستند.
خامنه درباره‌ی اولین حضور خود در تلویزیون به عنوان مجری به بیان خاطره‌ای پرداخت و گفت: یک اتفاق مبارک باعث شد تا من وارد این فضا شوم، دنیای من وسیع‌تر شود، ارتباطات‌هایم گسترده‌تر و دوستان فوق‌العاده عزیز، دلسوز و مهربانی پیدا کنم ؛ من آنقدر از محبت مردم سرشارم که آرزو دارم تا زمانی که زنده‌ام، این میزان محبت و عشق را با مردم تقسیم کنم.
او با اشاره به هاشم محمدزاده سخنانش را اینگونه ادامه داد: اتفاقی که باعث شد من وارد این حیطه شوم، به لطف و محبت یک انسان برمی‌گردد؛ انسانی که در نگاه اول شاید به نظر می‌آمد از نظر ظاهر با مردم عادی متفاوت است؛ این انسان تاثیرگذار در زندگی من دچار نقصی جسمانی بود و به ظاهرناتوان‌تر از آدم‌هایی با ظاهری کامل و بی نقص، ولی در واقع او انسان بسیار توانمندی بود؛ آنقدر که توانست توانمندی‌های قابل پرورش یک نوجوان را تشخیص دهد و در زندگی او تغییری اساسی ایجاد کند. من اینجا یاد و ادای احترامی می‌کنم به آقای هاشم محمدزاده که به مدرسه ما آمدند و من را انتخاب کردند و باعث شدند اینگونه زندگی کاری من تا امروز رقم بخورد؛ ایشان امروز در قید حیات نیستند ولی کوچکترین خدمت این انسان به من این بود که باور کنم، من هم می‌توانم جزئی از تغییرات کوچک و بزرگ زندگی دیگران باشم.
اگر تنها بخش کوچکی از این امکان و مجوز در زمان گذشته به مجریان داده می‌شد...
خامنه درباره اعتقاد برخی از مخاطبان تلویزیونی مبنی بر اینکه مجریان امروز تلویزیونی از نظر دانش و نحوه اجرا با مجریان قدیمی تلویزیون قابل مقایسه نیستند، اظهار کرد: تاکنون در رابطه با مقوله گذشته و امروز مجریان تلویزیونی خیلی صحبت شده است؛ به نظرم هم آن زمان نقاط ضعفی وجود داشت که می‌بایست روی آنها کار شود و هم امروز نقاط منفی وجود دارد که باید روی آنها کار شود؛ هر دو زمان نقاط مثبتی دارند که نباید از آنها غافل شد.
این مجری تلویزیون در ادامه سخنانش به طرح این پرسش‌ها پرداخت: مثلاً من گاهی اوقات با مشاهده و مقایسه آزادی و اختیاراتی که در اعمال روش و عملکرد به بعضی از مجریان داده می‌شود، با خودم فکر می‌کنم اگر تنها بخش کوچکی از این امکان و مجوز در زمان گذشته به مجریان داده می‌شد، چه نتایجی حاصل می‌شد؟ آیا اصلاً در آن زمان این شیوه‌ها حتی در مورد آقایان که بالتبع از آزادی و اختیارات بسیارگسترده‌تری بهره می‌برند مورد اقبال و پذیرش مخاطب قرار می‌گرفت یا نه؟
شناخت مخاطب و نیازهایش مهمترین موضوع برای ساخت برنامه
خامنه که معتقد است «زمان مقایسه گذشته است» در این زمینه اظهار کرد: هر میزان خوبی، بدی، نکات مثبت و منفی که در هر کدام از مقاطع وجود داشته، تا حدی مرتبط با تغییرات و خاستگاه زمانی آن دوره و تا حد قابل توجهی در رابطه با شیوه عملکرد ماست که این شیوه با در نظر گرفتن تمام نقاط مثبت و منفی‌اش باید هدف اصلی ما باشد.
او شناخت مخاطبان و نیازهای آنها را اولین و مهمترین موضوع برای ساخت برنامه‌های تلویزیونی برشمرد و با اشاره به برنامه‌هایی که برای قشر کودک جامعه ساخته می‌شوند، ادامه داد: نکته اساسی و بارز این است که امروز نیازمندی فعلی ما چیست، خواسته بچه‌ها و انتظاراتشان چیست و چطور باید به آنها پاسخ داد. به نظر می‌آید ما در هر مقطعی اگر بخواهیم در رابطه با امکاناتی همانند تلویزیون، رادیو، نشریات و بسیاری دیگر از زبان‌های ویژه ارتباطات که از هنر بهره می‌برند، استفاده کنیم، در وهله اول باید مخاطب را خوب بشناسیم؛ چراکه بسیاری از نقایص و کمبودهای برنامه‌های تلویزیون ناشی از عدم شناخت درست، کامل و جامع از مخاطب است. تا زمانی که مخاطبان و نیازهای آنها را نشناسیم، قاعدتاً نمی‌توانیم درست برای آنها برنامه‌سازی کنیم.
خامنه درباره شناخت وسایل ارتباطی که برای ساخت برنامه‌های تلویزیونی از آنها بهره می‌برند، توضیح داد: من فکر می‌کنم اگر برنامه‌سازان مخاطبان خود و امکانات بی‌شمار وسایل ارتباطی را به درستی بشناسند، حرفی برای گفتن داشته باشند، به جهت مالی تأمین، از حمایت دست‌اندرکاران بهره‌مند باشند، از شوق و اشتیاق کافی برای برنامه‌سازی بهره‌مند باشند و فقط از سر اجبار و نیاز به این کار روی نیاورده باشند، قاعدتاً کار از وجوه مثبتی برخوردار خواهد بود.
بسیاری از برنامه‌های تلویزیون کپی و تقلید است
این مجری تلویزیونی با بیان اینکه اخیراً بسیاری از کارهایی که در تلویزیون می‌بینیم کپی و تقلید است، یادآور شد: متاسفانه برخی از برنامه‌ها از آثاری کپی می‌شوند که خودشان هم به نوعی کپی از برنامه‌های نقاط دیگر دنیا به حساب می‌آیند؛ باید این نکته را در نظر گرفت که خیلی از این نمونه‌هایی که برنامه‌سازان ما از آنها الگوبرداری می‌کنند، اصلاً موفق نبودند و از طرفی خاستگاه‌شان با فرهنگ و نیاز مردم ما کاملاً متفاوت است.
او ادامه داد: برای همین زمانی که برنامه‌ای ساخته می‌شود که به لحاظ فرهنگی کاملاً با آن چیزی که مردم به آن نیاز دارند، متفاوت است، به هیچ وجه پاسخگوی نیازهای فرهنگی و اجتماعی آنها نخواهد بود؛ این نوع برنامه‌سازی خیلی از مخاطبان، به‌ویژه آسیب‌پذیرترین قشر یعنی کودکان و نوجوانان را دچار یک سری تضادها می‌کند.
این مجری با سابقه تلویزیون خاطرنشان کرد: آموختن از داشته‌ها و کرده‌های دیگران و الهام بخش بودن آثار هنری هنرمندان برای دیگر هنرمندان، همیشه و در همه دوران‌ها متداول و گاه بسیار موفق و کارساز بوده است؛ اما این تاثیرپذیری لزوماً به معنای دنباله‌روی بی چون و چرا کار آنها، بدون بهره‌گیری از قوه خلاقه و شناخت جامع مخاطبانی که برای آنها برنامه‌سازی می‌کنیم، نیست.
امروز بچه‌ها دچار تضادهای فراوان هستند
خامنه معتقد است: «امروز بچه‌ها دچار تضادهای فراوان هستند که به نوعی ناشی از نگرش متفاوت و رفتارهای ضد و نقیض بزرگ‌ترها در خانواده، اجتماع و مدرسه است؛ ما باید به آنها کمک کنیم که به یک هماهنگی، آرامش و نقطه نظر واحدی دست پیدا کنیم.»
او متذکر شد: در زمینه استفاده درست از ایده‌ها و نوآوری‌های دنیا و خلق آثار موفق هم، مثل همه‌ی رویکردهای معمول، نیازمند حفظ تعادل و دوری از افراط و تفریط هستیم؛ به عنوان مثال، زمانی که از دنیا و بعضی از دیدگاه‌های موفق دنیا بی‌بهره و بی‌خبر باشیم، محکوم به تجربه این تجربیات از نو هستیم؛ یعنی در واقع تجربه کردن موضوعاتی که سابقاً دیگران آن را تجربه کرده‌اند، با تمام فراز و فرودهایش، در زمانه‌ای که زمان یکی از ارزشمندترین ثروت های نوع بشر است.
مجری برنامه «بچه‌های دیروز» با بیان اینکه آنهایی که از تجربیات بزرگان خودشان بهره نمی‌برند، محکوم به تکرار خطاها هستند، افزود: برای اینکه در واقع از این خطاها درس نگرفتند و همین موضوع به شکل جزئی در محدوده برنامه‌سازی تلویزیون نیز مصداق پیدا می‌کند. اینکه ما چقدر با دنیای اطرافمان ارتباط برقرار می‌کنیم و چطور از بین دست‌آوردهایی که دنیا در اختیار ما قرار داده است، گزینش می‌کنیم از جمله این نکات بی‌نهایت مهم و تاثیرگذار است.
تماشای پیش‌پا افتاده‌ترین و سطحی‌ترین برنامه‌های ماهواره‌ای
خامنه با اشاره به تعداد بالای مخاطبان برنامه‌های بی‌محتوای شبکه‌های ماهواره‌ای گفت: در دنیای امروز در زمینه ساخت برنامه هم طیف بسیار گسترده‌ای برای انتخاب از بدترین تا خوب‌ترین، در مقابل بیننده برنامه قرار گرفته است. داشتن این حق انتخاب از بهترین و ارزشمندترین حقوقی است که مخاطب امروز از آن برخوردار است و داشتن این آزادی انتخاب، چیز کمی نیست؛ ولی آیا داشتن این حق به مفهوم داشتن توانمندی برای بهترین انتخاب‌ها است؟!
این مجری پیشکسوت برنامه‌های تلویزیون با بیان اینکه متاسفانه بعضی از خانواده‌های ایرانی برنامه‌هایی از ماهواره را انتخاب می‌کنند که معمولاً جزو پیش پا افتاده‌ترین، سطحی‌ترین و بدترین نوع تولیدات محسوب می‌شود، خاطرنشان کرد: خانواده‌ها به جای آنکه برنامه‌هایی انتخاب کنند که سلیقه آنها را تغییر بدهد و میزان آگاهی آنها را بالا ببرد، بیشتر به دنبال سرگرمی‌های خیلی دم دستی هستند که فقط خستگی‌شان را از بین ببرد و پاسخ سریع و ساده‌ای باشد برای نیازهای آنها در راستای کسب رضایتمندی از آنچه گاه زندگی واقعی از آنها دریغ می‌کند.
خامنه یادآور شد: بعضی از این برنامه‌ها نوعی دنیای فانتزی را ارائه می‌کند که افراد را از محدوده‌های واقعی زندگی‌شان دور می‌کند و به آنها کمک می‌کند برای مدت کوتاهی با هم‌ذات‌پنداری با قهرمانان فیلم‌ها، در دنیایی متفاوت و البته ساختگی نفس بکشند، غافل از اینکه عمق و گستردگی این تأثیرات این قبیل برنامه‌ها بر روی کودکان وصف نشدنی است؛ چرا که آنها نگاه نمی‌کنند بزرگ‌ترها چه می‌گویند، بلکه نگاه می‌کنند به اینکه آنها چطور زندگی می‌کنند و چطور به اخلاقیات و باورهایشان شکل می‌دهند.
کسب دانش و آگاهی از بایدهای برنامه‌سازی برای کودکان است
او با بیان اینکه کسب دانش و آگاهی در زمینه کار برای کودکان، یک باید قوی وجدانی و اخلاقی است، افزود: در واقع عدم وجود کسب آگاهی و مهارت انتخاب درست یک برنامه برای تماشا همانند ساخت برنامه برای این گروه سنی بدون داشتن آگاهی، پشت پا زدن به یک اصل اخلاقی و وجدانی مهم است. برای این انتخاب ما نیازمند در نظر داشتن یک باید قوی وجدانی اخلاقی هستیم؛ چراکه حتی انتخاب یک برنامه تلویزیونی برای تماشای کودکان هم می‌تواند تبعات بزرگی در پی داشته باشد. همه این‌ها برمی‌گردد به آن مهارتی که من این روزها فکر می‌کنم خیلی از افراد به آن نیاز دارند؛ مهارت فرزند پروری.
این مجری تلویزیونی اظهار کرد: این روزها تعاریف در زمینه میزان آگاهی و سواد هم متفاوت است؛ امروزه در توصیف آدم‌های مطلع، با سواد و آگاه، دیگر فقط درباره این صحبت نمی‌کنیم که افراد میزان اطلاعاتشان درباره تاریخ و جغرافیا و... چقدر است؛ بلکه مساله این است که افراد چه میزان برای یک زندگی موفق و سالم در دنیای گسترده و پیچیده امروز که سرشار از انتخاب‌هاست، توانمند هستند. کسب مهارت‌های فردی و اجتماعی زندگی برای اینکه یک انسان بدون نیاز به نظارت‌های بیرونی، خودش آنقدر توان، قدرت و اطلاعات داشته باشد که بتواند سره را از ناسره تشخیص دهد، باعث می‌شود که یک جامعه قانونمند، انسان‌های آگاه و به دنبال آن برنامه‌سازان موفق‌تری داشته باشد.
مجری تنها یکی از عوامل شکل‌دهنده برنامه است
خامنه که معتقد است «مجری تنها یکی از عوامل شکل‌دهنده برنامه است» در این زمینه بیان کرد: عوامل زیادی به برنامه شکل می‌دهند که مجری هم یکی از این عوامل است؛ نمی‌شود تمام نقاط مثبت و وجوه منفی برنامه را به مجری نسبت داد؛ برای اینکه یک برنامه ساخته شود، گروهی کار می‌کنند تا پیامی که ما مجریان منتقل می‌کنیم، شکل بگیرد که اگر ما هم آگاه شویم و درست برخورد کنیم، مجموعه‌ای که قرار است پیام را به کودک بدهد، مجموعه موفقی خواهد بود و مجری هم با حفظ درست جایگاه و نقش خودش، به انتقال این پیام کمک می‌کند.