ترجمه الهی قمشه‌ای در بازار نشر ماندگار شد

فارس: شنبه 19 دی ماه برای نخستین‌بار خبری با عنوان «چاپ قرآن کریم با ترجمه «الهی‌ قمشه‌ای» ممنوع شد!» بر روی خروجی خبرگزاری فارس قرار گرفت که بر اساس آن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تصمیمی جدید ممانعت از چاپ قرآن با ترجمه «الهی قمشه‌ای» را به دلیل اشکالات محتوایی و فنی در دستور کار خود قرار داده است. نامه‌ای سرگشاده یک نویسنده به وزیر ارشاد پس از آن «جمشید غلامی‌نهاد» نویسنده، مترجم و پژوهشگر قرآنی که مراتب اعتراض خود به این تصمیم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را با ارسال نامه‌ای به علی جنتی وزیر ارشاد اعلام کرده بود، یک نسخه از این نامه را در اختیار خبرگزاری فارس قرار داد. نسخه‌ای که در همان ابتدا زنگ خطر این رخداد را برای رسانه‌ها به صدا درآورده بود. وی در این نامه ضمن برشمردن پاره‌ای از اشکالات عمده مطرح شده در ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای به دفاع از آن پرداخته و خواستار تجدید نظر شخص وزیر فرهنگ و ارشاد در این تصمیم شده و در بخشی از این نامه آورده است: «منهای بی‌دقتی مرحوم الهی قمشه‌ای در نکات صرفی و نحوی، بیشتر خطاهای آن مرحوم در متشابهات و غیر محکمات است؛ و اگر بر فرض خطائی در ترجمه آیات محکمات رخ داده - که نداده - این خطا سبب انحراف در معنا یا فهم مبانی اعتقادی و یا آیات الاحکام نشده. یعنی در هیچ کجای ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای نه وحدانیت خدای تبارک و تعالی، نه عدل الهی و نه اعتقاد به معاد خدشه‌دار نشده. احکام شرعی نیز در این ترجمه دستخوش تحریف نشده‌اند. چه اینکه آن مرحوم اگر چه به حکمت مشهور بوده و به فقاهت و اجتهاد مصطلح شهره نبوده، اما همچون مجتهدی مسلم فقه می‌دانسته و به مبانی و ظرایف فقه و اجماع فتاوای فقهای شیعه و غیر شیعه واقف بوده و در ترجمه ایشان قطعاً حلالی حرام و حرامی حلال نشده است». در بخش دیگری از این نامه آمده است: «انتظار وجود ترجمه‌ای بی‌غلط از قرآن انتظاری غیر منطقی و غیر واقعی است تا جایی که بعضی از محققان آن را به حق توقعی موهوم و دست‌نایافتنی دانسته‌اند جالب است که کسانی که سال‌هاست در گوشه و کنار از ضرورت وجود ترجمه‌ای «دقیق، فنی و آکادمیک» از قرآن دم می‌زنند با وجود برخورداری از امکانات فراوان کمی و کیفی تا به حال از اقدام به آن شانه‌ خالی کرده و می‌کنند!». ناشرانی که با تصمیم وزارت ارشاد دچار سردرگمی شدند بعد از این موضوع خبرگزاری ما با برخی از ناشران قرآنی به گفت‌وگو نشست. بسیاری از آن‌ها ضمن اظهار نگرانی از ممانعت از چاپ ترجمه قرآن به قلم «الهی قمشه‌ای» خواستار پیگیری مسئولان وزارت ارشاد و تجدید نظر در این باره شده بودند و اصرار داشتند که مسئولان به جای بهانه‌جویی در رابطه با وجود مشکلات فنی و محتوایی در ترجمه قرآن آن‌ مرحوم به فکر اصلاح آن باشند چرا که این تصمیم ناشران را متضرر می‌کرد. «محمدرضا دهقان» مدیر انتشارات آرزوی دیدار با اشاره به ارسال نامه‌ای به مسئولان وزارت ارشاد گفت: جلوگیری از چاپ قرآن با ترجمه «الهی قمشه‌ای» ناشران را متضرر می‌کند؛ امیدوارم مسئولان وزارت ارشاد در این تصمیم تجدید نظر کنند و به درخواست ناشران توجه بیشتری داشته باشند. «عبدالحمید سیاح» مدیر انتشارات اسلام نیز با بیان اینکه مسئولان وزارت ارشاد باید پیش از تصمیم‌گیری و اجرای تصمیم‌های نابه جای خود به عواقب کار بیندیشند، خاطر نشان کرد: صفحه‌بندی متن عربی همراه با ترجمه قرآن برای ناشران نزدیک به 20 میلیون تومان هزینه دارد؛ این مبلغ بدون در نظر گرفتن هزینه فیلم و زینک است بنابراین یک تصمیم نادرست مسئولان ضرر زیادی به ناشران می‌زند آن هم در زمانی که فروش کتاب در رکورد است. وی با اشاره به نامعلوم بودن دلایل دقیق ممنوعیت از چاپ قرآن با ترجمه الهی قمشه‌ای، افزود: هنوز دلیل اصلی این اقدام مشخص نیست البته برخی داشتن اشکالات محتوایی را دلیل ممنوعیت چاپ این ترجمه عنوان کرده‌اند که اگر این امر درست باشد بهتر بود مسئولان وزارت ارشاد به جای ممنوعیت به فکر اصلاح ترجمه برمی‌آمدند چرا که ترجمه قرآن الهی قمشه‌ای مشکل چندانی ندارد و یکی از پرفروش‌ترین ترجمه‌های قرآن کریم است. بلاتکلیفی ناشران و فراهم شدن زمینه تخلف با تصمیم ارشاد «مجتبی محمودیان» نائب رئیس اتحادیه چاپخانه داران استان قم نیز با بیان اینکه برای همه جای سؤال است که چرا مسئولان وزارت ارشاد از ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای اشکال گرفته‌اند، گفت: تصمیم‌های مسئولان وزارت ارشاد ناشران را در بلاتکلیفی قرار داده است. وقتی از چاپ این قرآن ممانعت می‌کنند و مجوز نمی‌دهند نمی‌توان انتظار داشت که ناشر بودجه و سرمایه خود را معطل بگذارد و اقدام به چاپ نکند بنابراین با این تصمیم مسئولان وزارت ارشاد زمینه تخلفات نیز فراهم می‌شود. مسئولان معاونت قرآن و عترت ارشاد از پاسخگویی امتناع کردند/ اظهارات دوگانه سخنگوی وزارت ارشاد پس از این ماجرا بسیاری از مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با موضع‌گیری‌های متناقض چنین موضوعی را تکذیب کردند به طوری که حتی مسئولان معاونت قرآن و عترت ارشاد ضمن شایعه بودن این مطلب حاضر به مصاحبه نشدند، تا اینکه «حسین نوش‌آبادی» سخنگوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت‌وگو با فارس مدعی شد که ممانعت از چاپ ترجمه قرآن «الهی قمشه‌ای» به صورت موقت بوده و قرار است پس از اصلاحات محتوایی و فنی روند چاپ این ترجمه از سر گرفته شود. وی با بیان اینکه وزارت ارشاد مخالفتی با چاپ و نشر ترجمه قرآن مرحوم الهی قمشه‌ای ندارد، گفت: در حال حاضر مجوز چاپ قرآن با ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای به ناشران داده نمی‌شود تا در کمیته پیش‌بینی شده، این مورد بررسی و اشکالات موجود ترجمه رفع شود. البته پیش از این نوش آبادی در گفت‌وگو با سایر رسانه‌ها خبر ممانعت از چاپ قرآن با ترجمه «الهی‌قمشه‌ای» را تکذیب کرده بود اما با پیگیری‌های خبرگزاری فارس خوشبختانه محمد سلگی مدیرکل اداره کتاب و کتاب‌خوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز با اشاره به اهمیت ترجمه قرآن مرحوم «الهی قمشه‌ای» از اصلاح این ترجمه قرآن خبر داد و گفت: ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای یکی از ترجمه‌های برتر است اما به مرور زمان، این ترجمه از قرآن دچار اغلاط چاپخانه‌ای شده است که ناشی از عدم کنترل و نظارت نامناسب در چاپخانه‌ها بوده است. وی درباره ممانعت از چاپ قرآن با ترجمه الهی قمشه‌ای افزود: این اقدام به منظور جلوگیری از تکرار اغلاط چاپخانه‌ای به ناشران صورت گرفته و است. ما تذکر دادیم که از نسخه‌های منقح، ویرایش شده و بدون اغلاط چاپی به مانند نسخه تصحیح شده جناب آقای استاد ولی برای انتشار مصحف قرآن شریف استفاده کنند. کمیته‌ای که هدف از تشکیل آن مشخص نیست آنچه به نظر می‌رسد اصلاح ترجمه قرآن مرحوم «الهی قمشه‌ای» در دستور کار قرار دارد و احتمالا در آینده شاهد چاپ این ترجمه خواهیم بود. در نهایت بر اساس مواضع ارشاد مقرر شده است که در جلسه‌ای در معاونت قرآن و عترت ارشاد موضوع اصلاح و چاپ مجدد این ترجمه قرآن کریم مورد بررسی قرار گیرد اما با توجه به اظهارات مدیرکل اداره کتاب و کتاب‌خوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و تأئید ویراست استادولی، تشکیل جلسه در معاونت قرآن و عترت ارشاد نوعی موازی‌کاری است چرا که تصمیم نهایی درباره چاپ ترجمه قرآن الهی قمشه‌ای اتخاذ شده است و دیگر دلیل برای برپایی جلسات و تشکیل کارگروه نیست.