پیرگوشی ؛ علل و درمان

تبیان:بسیاری از ما وقتی با سالمندان روبرو می شویم، بی اختیار صدایمان را بلند می کنیم، چون در ذهنمان اینطور نقش بسته که سالمندان توان شنوایی ضعیفی دارند و شاید نتوانند به خوبی صدای ما را بشنوند. این موضوع صحت دارد، زیرا سالمندان دچار پدیده ای به نام پیرگوشی هستند، گرچه شدت پیرگوشی همه سالمندان یکسان نیست و همه سالمندان به اصطلاح گوششان سنگین نیست. با دکتر بابک ساعدی، متخصص گوش و حلق و بینی، فلوشیپ جراحی صورت و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره این پدیده در دوران سالمندی گفتگو کرده ایم. چرا سالمندان قدرت شنوایی جوان ترها را ندارند؟ بیماری مهمی که در گوش سالمندان دیده می شود، همان کاهش شنوایی است. کاهش شنوایی روی کیفیت زندگی سالمند تاثیر می گذارد. انسان ها در طول سالیان و تقریبا با گذشت هر دهه از عمر، بخشی از سلول های بدنشان را از دست می دهند. اگر سلول ها قابلیت ترمیم داشته باشند، می توانند بازسازی شوند، اما در مورد سلول هایی که قدرت بازسازی ندارند، باید گفت از دست دادن این نوع از سلول ها باعث از دست رفتن کارکرد عضو می شود و یکی از سلول هایی که قدرت بازسازی ندارند، سلول های شنوایی موجود در گوش سالمندان هستند. آیا از بین رفتن سلول های شنوایی ناگهانی است یا طی سالیان از بین می روند؟ از دست رفتن سلول های شنوایی را در دهه دوم و سوم زندگی مشاهده می کنیم. البته از دست رفتن سلول های شنوایی در جوانان علامتی ندارد، ولی این روند تدریجی است و طی سال ها اتفاق می افتد و در سالمندی سرعت بیشتری می گیرد. درمان پیرگوشی در سالمندانی که عصب شنوایی شان از دست رفته، دارو و جراحی نیست، بلکه باید از سمعک استفاده کنند تاثیر آن ابتدا روی فرکانس های شنیداری است. وقتی درگیری در سلول ها به فرکانس های شنیداری رسید، فرد دچار کاهش شنوایی می شود که اصطلاح پیرگوشی را برای آن به کار می برند. آیا همه سالمندان الزاما دچار کاهش شنوایی خواهند شد؟ به طول معمول سالمندان از 70 سالگی به بعد درجه هایی از این کاهش شنوایی را دارند، ولی فقط 40 درصد از آنها به وسایل کمک شنوایی نیاز پیدا می کنند. عوامل دیگری هم به پیرگوشی کمک می کند؟ از دست دادن شنوایی به دلیل تجمع موم گوش در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد. ولی در سالمندان که مشکل زمینه ای وجود دارد، وجود موم، تاثیر زیادی روی شنوایی خواهد گذاشت. پس وقتی فرد سالمندی با کاهش شنوایی به پزشک مراجعه کند، در وهله اول باید به داخل کانال گوش توجه شود تا در صورت دیدن موم، موم ها خارج شوند. اختلال شنوایی در سالمندان چه الگویی دارد؟ در سالمندان سلول های درگیر همان سلول های شنیداری عصبی هستند. در درگیری اعصاب گوش الگوهای متفاوتی دیده می شود. گاهی سلول های از دست رفته از نوعی هستند که به فرکانس های بالا حساس اند. با از دست رفتن این سلول ها فرد متوجه صداهای زیر نمی شود. این الگو شایع ترین نوع از دست رفتن سلول های شنوایی در سالمندان است. الگوی دیگری هم در کاهش شنوایی سالمندان دیده می شود که در آن تمام فرکانس ها به یک نسبت کاهش پیدا می کند و فرد همه فرکانس ها را به خوبی متوجه نمی شود. آیا پیرگوشی درمان دارد؟ درمان پیرگوشی در سالمندانی که عصب شنوایی شان از دست رفته، دارو و جراحی نیست، بلکه باید از وسایلی استفاده کنند تا باعث تقویت صدا شود. این وسیله همان سمعک است که تقریبا همه مردم با آن آشنایی دارند. سمعک ها به دو گروه آنالوگ و دیجیتال (قابلیت برنامه ریزی دارد) طبقه بندی می شوند. افرادی که کاهش شنوایی خفیف دارند یا به انجام کارهای دقیق نیاز ندارند، باید از سمعک های آنالوگ استفاده کنند. ولی بیمارانی که به دقت در شنیدن نیاز دارند و الگوی کم شنوایی شان طوری است که مشکلشان با سمعک آنالوگی برطرف نمی شود، باید از سمعک های دیجیتال استفاده کنند. بسیاری از بیماران از اینکه سمعک شان بیرون از گوش قرار بگیرد، ناراحت هستند، اما سمعک ها چند نوع هستند؛ سمعک هایی که پشت گوش قرار می گیرند، سمعک هایی که داخل گوش قرار می گیرد و سمعک هایی که داخل گوش کاشته می شوند که هر کدام از آنها کاربرد و هزینه های متفاوتی دارد. بهتر است همه افراد از 50 سالگی به بعد هر سال به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنند و پزشک آنها را معاینه کند تا در صورت وجود اختلال شنوایی، بیماری زودتر تشخیص داده شود و اگر فرد از نظر ارتباطی با دیگران دچار مشکل شده که ناشی از کم شنوایی اوست، زودتر سمعک مناسبی برایش تجویز شود. همه افرادی که سمعک می گیرند، باید سالانه به پزشک مراجعه کنند، چون ممکن است به تعویض یا تغییر در برنامه ریزی سمعک نیاز باشد. متاسفانه تاکنون هیچ دارو و روشی برای پیشگیری از پیرگوشی کشف نشده است