گمانه‌زنی‌ها درباره علت مرگ دسته جمعی پرندگان ارومیه
هزاران پرنده بیش از دو ماه پیش درارومیه تلف شدند و در همان زمان اعلام شد این حادثه به دلیل مسمومیت بوده اما تاکنون هیچ نهادی به صورت رسمی در این خصوص اظهار نظر نکرده است.
در این خبرها که از سوی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان عنوان شد خبر از مرگ بیش از دو هزار پرنده در اواخر مهرماه امسال می‌داد مرگی که در همان بررسی‌های اولیه عنوان شد ربطی به آنفولانزای پرندگان ندارد و در اثر مسمومیت ناشی از دفع غیراصولی فاضلاب بوده و البته برای بررسی دقیق آزمایشات گسترده و تخصصی آغاز شده است.
اما با گذشت بیش از دو ماه از این حادثه هنوز اظهار نظر قطعی و رسمی در خصوص این حادثه از سوی هیچ مسئول و نهادی اعلام نشده و تنها در دو نشست بررسی ابعاد این فاجعه در معاونت امور عمرانی استاندار آذربایجان غربی به راهکارهای جلوگیری از ادامه مرگ و میر پرندگان بسنده شده است.
هر چند در اولین روزهای انتشار این اخبار اظهارنظرهایی در خصوص بروز آنفولانزای پرندگان رد شد ولی مقرر شد بعد از مشخص شدن نتایج آزمایشات دلایل وقوع این حادثه به صورت کامل بیان شود. به هر حال تاکنون تمامی رسانه‌ها به درج اخباری مبنی برمسمومیت این پرندگان در اثر فاضلاب و رد این موضوع از سوی مسئولان ارشد شرکت آب و فاضلاب آذربایجان غربی بسنده کرده‌اند.
در این میان هزاران سؤال بی جواب همچنان باقی است که علت اصلی مرگ و میر پرندگان چه بوده است؟ چرا برخوردی قانونی و جدی با عوامل این حادثه صورت نمی‌گیرد؟ چرا با گذشت دو ماه از این فاجعه زیست محیطی اظهارنظری قطعی در این خصوص صورت نمی‌گیرد؟
فاضلاب علت اصلی مرگ و میر پرندگان درارومیه است
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی در خصوص علت دقیق مرگ و میر پرندگان در اطراف دریاچه ارومیه گفت: آزمایشات و نمونه برداری‌های دقیقی بعد از بروز این حادثه صورت گرفت که نتایج اولیه آن حاکی از مرگ پرندگان به علت مسمومیت ناشی از فاضلاب بوده است.
پرویز آراسته با بیان اینکه هنوز بررسی‌های دقیق تر ادامه دارد، اظهارداشت: با کاهش میزان بارندگی‌های پاییزی و روان شدن پساب‌های تصفیه خانه فاضلاب ارومیه و شهرک‌های صنعتی فاز یک و ۲ آبگیری در نزدیکی محل مرگ و میر این پرندگان که زمانی بخشی از دریاچه ارومیه بوده میزان غلظت آلاینده‌های موجود در آبگیر افزایش یافته است.
وی ادامه داد: هر چند عنوان می‌شود بخشی از فاضلاب‌ها در این منطقه به صورت اصولی دفع می‌شوند اما بر اساس مشاهدات و مستندات کارشناسان این اداره کل مشخص شده بخش دیگری از فاضلاب‌های ارومیه نیز بدون تصفیه دفع می‌شوند.
آراسته اضافه کرد: هرچند بخش زیادی از این اتفاق به پساب کارخانه‌ها ارتباط زیادی دارد و نیتریت و نیترات بالای موجود در آب از علل مهم این اتفاق است، وقتی میزان این ماده در آب بالا می‌رود، موجب تولید جلبک‌هایی در آب می‌شود و به تبع آن میزان اکسیژن نیز در آب کاهش می‌یابد همچنین سخت پوستان از این جلبک‌ها تغزیه می‌کنند و می‌میرند که در نتیجه آن نوعی ماده سمی در آب تولید می‌شود که موجب تولید باکتری بوتولونیم می‌شود که این باکتری در حالت عادی در آب و خاک و در بدن سخت پوستان وجود دارد ولی وقتی اکسیژن کم شود، محیط برای رشد آن مساعد شده و شرایط برای رشد این باکتری فراهم می‌شود.
وی بر این عقیده است که نتیجه رشد این باکتری‌ها در آب منجر به تولید بیماری گردن ماری در پرندگان کوچک جثه و از جمله اردک‌ها و غازها می‌شود و این بیماری ابتدا عصب پاها و سپس بال‌ها و بعد گردن پرنده را فرا می‌گیرد.
رد فریضه مسمومیت پرندگان در اطراف دریاچه ارومیه ناشی از فاضلاب
با انتشار اولین اخبار از مرگ و میر پرندگان مسئولان محیط زیست آذربایجان غربی به صورت غیررسمی بلافاصله با رد بیماری آنفولانزای پرندگان عنوان کردند این اتفاق ناشی از مسمومیت پرندگان به دلیل فاضلاب بوده است.
با وجود اینکه مسئولان محیط زیست استان بجای بیان علت به عنوان اصلی‌ترین عامل مرگ و میر پرندگان آن را منوط به بیان مشخص شدن نتایج آزمایشات تخصصی کردند نتایجی که هنوز به صورت قطعی عنوان نشده است اما مسئولان شرکت آب و فاضلاب استان نیز به جای واکنش رسمی تنها در مصاحبه با تعدادی از رسانه‌ها این فریضه را به صراحت رد کردند.
مدیرعامل آب و فاضلاب آذربایجان‌غربی در یکی از این مصاحبه‌ها، با اشاره به تلف شدن هزاران قطعه از انواع پرندگان کوچک جثه در اطراف شهرک صنعتی ارومیه و پادگان المهدی اظهار داشت: با توجه به تحلیل‌های انجام شده، فاضلاب خانگی شهر ارومیه فاقد آلودگی‌های شیمیایی و سموم بوده و مواد مضر برای زیست پرندگان اعم از فلزات سنگین و مواد معدنی سمی در فاضلاب خانگی شهر ارومیه در محدوده مجاز استانداردهای زیست محیطی قرار دارد.
رسول اکبری اعلام کرد: تمامی معیارهای شیمیایی و میکروبیولوژی فاضلاب در مرحله ورودی و خروجی به‌صورت مستمر توسط آزمایشگاه‌های کاملاً مجهز و معتمد محیط‌زیست تحت پایش بوده و نتایج حاصل از تحلیل انجام شده حاکی از عدم وجود مواد مضر و سمی در آن است.
وی حتی با اشاره به اینکه اقدامات پایش‌های مستمر، ایجاد سامانه‌های سنجش لحظه‌ای و بهینه‌سازی فرایندهای تصفیه و احداث تصفیه‌خانه فاضلاب و شبکه جمع‌آوری فاضلاب شهری در برنامه‌های این شرکت قرار گرفته است افزود: فاضلاب‌های صنعتی و خانگی از نظر پایش کیفیت و ارزیابی‌های شاخص سلامت تفاوت داشته و ارزیابی این شاخص‌ها برای فاضلاب‌های صنعتی بر عهده اداره محیط زیست استان است.
آمار قطعی از میزان مرگ و میر پرندگان وجود ندارد
این رد و تأیید مسمومیت ناشی از پرندگان هر چند در رسانه‌های استان هنوز هم ادامه دارد اما کارشناسان اداره کل حفاظت محیط زیست استان با گذشت بیش از دو ماه عنوان می‌کنند پرندگان دچار مسمومیت شدند.
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی معتقد است: کاهش بارش باران، تصفیه نشدن کامل فاضلاب شهری و پساب کارخانه‌های شهرک‌های صنعتی فاز یک و دو ارومیه و در نتیجه سمی شدن آب منجر به بروز پدیده مرگ و میر پرندگان در این منطقه از پارک ملی دریاچه ارومیه شده است.
حجت جباری با بیان اینکه کلیه پارامترها و آزمایش‌های لازم در این زمینه جمع آوری شده و نتایج نیز موجود است گفت: تخلیه پساب و فاضلاب شهری به این نقطه از دریاچه از طرح‌های ستاد احیا دریاچه ارومیه است ولی بررسی‌ها بیانگر تصفیه نشدن کامل این فاضلاب و رهاسازی بدون ملاحظه آن به دریاچه است.
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی گفت: روزانه یکهزار و ۵۰۰ متر مکعب پساب شهرک‌های صنعتی فاز یک و دو ارومیه و ۷۵ هزار متر مکعب فاضلاب شهری در غرب پارک ملی دریاچه ارومیه تخلیه می‌شود.
وی با بیان اینکه آمار دقیقی از میزان مرگ و میر پرندگان وجود ندارد اظهارداشت: بیان آمارهای اعلامی تنها از روی تخمین بوده و به دلیل باتلاقی بودن محل این حادثه امکان اعلام دقیق وجود ندارد.
جای تأمل اینکه با وجود این همه اظهار نظر هنوز با گذشت بیش از دو ماه هیچ نهاد و مسئولی به صورت قطعی علت اصلی این حادثه یا فاجعه زیست محیطی را نمی‌داند یا اگر هم می‌داند اعلام رسمی نمی‌شود.
عامل اصلی مسمومیت مرگ و میر پرندگان هنوز مشخص نیست
رئیس اداره حیات وحش حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی در خصوص آخرین وضعیت و دلایل بروز این فاجعه زیست محیطی گفت: بررسی‌های علمی و آزمایشگاهی بروز این حادثه همچنان ادامه دارد اما با رد فریضه بیماری آنفولانزای پرندگان و بیماری بوتولیسم کارشناسان به دنبال آزمایشات تخصصی تر و دقیق تری هستند.
امید یوسفی با بیان اینکه در حال حاضر اداره کل حفاظت محیط زیست استان با دانشکده دامپزشکی دانشگاه ارومیه به صورت مشترک تفاهم نامه ای مبنی بر بررسی دقیق این حادثه در دست اجرا دارند، افزود: هر چند تاکنون مشخص شده عامل مرگ و میر پرندگان ناشی از مسمومیت فاضلاب‌های دفع شده به آبگیر محل فرود این پرندگان بوده است، ولی چه فاکتوری در این آبگیر علت اصلی مسمومیت شده هنوز به صورت قطعی مشخص نشده است.
وی ادامه داد: ما به دنبال اینکه چه ماده ای در داخل فاضلاب این آبگیر که عامل مرگ پرندگان شده است هستیم افزود: اعلام نظر قطعی منوط به مشخص شدن جواب آزمایشات صورت گرفته است.
این در حالی است که دوشنبه هفته جاری دومین نشست بررسی حادثه روی داده در خصوص مرگ و میر پرندگان در محل استانداری آذربایجان غربی برگزار و طی آن سه اقدام اساسی برای مقابله با مرگ و میر پرندگان و پاکسازی حاشیه دریاچه ارومیه دردستور کار قرار گرفت.
اقدامات اساسی برای رفع کانون‌های آلوده و جلوگیری از ادامه مرگ و میر پرندگان
در این نشست که تحت عنوان دومین جلسه بررسی آخرین اقدامات انجام گرفته در رفع مشکلات کانون‌های آلوده کننده و جلوگیری ازمرگ و میر پرندگان با حضور سرپرست معاونت امورعمرانی استانداری آذربایجان غربی، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان و مدیران عامل شرکت آب و فاضلاب شهری و شرکت شهرک‌های صنعتی استان برگزار شد پس از ارائه گزارش‌ها مقرر شد، دستگاه‌های ذیربط با تسریع درعملیات اجرایی طرح‌های در دست اجرا ۳ اقدام اولویت دار را نیز در دستور کار قرار دهند.
در این جلسه همچنین مقررشد عملیات کلرزنی در محل خروجی تصفیه خانه فاضلاب ارومیه تا زمان عادی شدن شرایط زیست محیطی برای پرندگان و اعلام نظر اداره کل حفاظت محیط زیست استان بطور مستمر انجام شود.
اتمام انجام عملیات نوسازی و بهسازی مدول شماره ۲ تصفیه خانه فاضلاب ارومیه در مدت یک ماه آینده و رعایت حد استانداردهای زیست محیطی در پساب خروجی از دیگر اقدامات اولویت دار مصوب در این نشست بود.
همچنین مقرر شد در خصوص مشکل پساب خروجی شهرک صنعتی شماره ۲ نیز علاوه بر رفع مشکل معارض و تملک اراضی مورد نیاز برای احداث خط انتقال فاضلاب بخش توسعه شهرک صنعتی فاز ۲ ارومیه به محل تصفیه خانه این شهرک عملیات کلرزنی در محل ورود رودخانه قوپی تا محل مشکل انتقال پساب فاز توسعه این شهرک انجام شد.
این اقدامات با نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست انجام می‌گیرد و این اداره کل ضمن پایش مراحل اجرایی طرح، گزارش عملیات اجرایی را به مسئولان ارشد استانی ارائه می‌کند.