از پرورش ماهی در حوضچه خانگی تا تولید سالانه 700 هزار قطعه ماهی کپور

فارس: به نقل از سازمان بسیج سازندگی، حدود 20 درصد از مجموع پروتئین حیوانی مورد نیاز انسان از ماهی تأمین می شود و تقریبا یک سوم مردم جهان بیشترین پروتئین مصرفی خود را از ماهی بدست می آورند. ماهی های گرم آبی یکی از مهمترین منابع تأمین پروتئین است. سالانه حدود 140 هزار تن ماهی گرمابی در ایران تولید می‌شود. سرانه مصرف ماهی در کشور حدود 8 کیلوگرم است که یک سوم متوسط سرانه جهانی آن است. ماهی کپور به دلیل ارزش غذایی بالا و نیز برخورداری از بازار صادراتی مناسب از جمله عرصه هایی است که از منظر اقتصاد مقاومتی و امنیت غذایی موضوعیت دارد. در این زمینه با یکی از تولید کنندگان موفق ماهی کپور در کشور گفت و گو کردیم. محمد بهمن که فارغ التحصیل رشته شیلات است کار پرورش ماهی را از حیاط منزل پدری اش شروع کرد و حالا سالانه 700 هزار قطعه ماهی کپور پرورش می دهد. تولید با سرمایه 120 هزار تومانی در حوضچه خانگی او درباره نحوه ورودش به عرصه پرورش ماهی می گوید: "زمانی که در رشته شیلات تحصیل می کردم، متوجه شدم که این رشته دانشگاهی به شدت از فقدان واحدهای عملی و تجربی مفید و موثر رنج می برد. همان موقع فهمیدم اگر تجربه عملی کار تولید ماهی را نداشته باشم، به صرف داشتن مدرک کارشناسی آینده شغلی درخشانی در انتظارم نخواهد بود. در نتیجه تصمیم گرفتم همزمان با تحصیل هر طور شده کار پرورش ماهی را آغاز کنم." محمد بهمن می افزاید: "از آنجایی که پولی برای خرید یا اجاره زمین و استخر ماهی نداشتم، در حیاط منزل با صرف هزینه 120 هزارتومانی یک حوضچه کوچک با ظرفیت 2 هزار قطعه ماهی احداث و کار پرورش ماهی را آغاز کردم. حدود یک سال مشغول همین کار بودم و تولیدات این حوضچه در حد خودش درآمد قابل توجهی نیز برایم در پی داشت اما مهمتر از آن اعتباری بود که در منطقه برایم ایجاد کرد." اعتبار که آمد، سرمایه گذار هم پیدا شد این فعال اقتصادی معتقد است که کسب اعتبار در درجه اول مهمتر از رسیدن به سود است. او در این باره اظهار می کند: "موفقیت من در پرورش ماهی به صورت خانگی توجه سرمایه گذاران و نهادهایی را که از تولید حمایت می کنند، جلب کرد و چند نفر برای سرمایه گذاری اعلام آمادگی کردند. علاوه بر آن بسیج سازندگی هم وقتی از موفقیت پرورش خانگی ماهی با خبر شد، 20 میلیون تومان وام به من اختصاص داد و توانستم اولین استخر ماهی را تاسیس کنم. به مرور کار توسعه پیدا کرد و سرمایه گذاری ها افزایش یافت به گونه ای که هم اکنون 14 کارگاه تولید ماهی در استان های تهران، قم، کرج و بابلسر داریم و برای حداقل 40 نفر اشتغالزایی صورت گرفته است." تولید تجهیزات آبزی پروری محمد بهمن استخرهای تولید ماهی را به همراه تعدادی از همکلاسی هایش اداره می کند. آن ها توانسته اند تمام دستگاه های لازم برای تولید صنعتی و مدرن ماهی گرمابی را خودشان تولید کنند و با اداره علمی استخرها ضمن حفظ کیفیت ماهی، نرخ رشد آن ها را افزایش داده اند. او در این باره خاطرنشان می کند: "صد در صد تجهیزات آبزی پروری مورد نیازمان را خودمان تولید می کنیم و از این جهت در هزینه ها بسیار صرفه جویی می شود. ما از سامانه پرورش فوق متراکم استفاده می کنیم. در سامانه پرورش سنتی رشد ماهی ها از دمای محیط، نور خورشید و ... تبعیت می کند اما در روش مدرن تنظیم همه عوامل از جمله دمای محیط، میزان نور و کیفیت آب به طور کامل در اختیار اداره کنندگان استخر است و در نتیجه سرعت رشد ماهی ها به شدت افزایش می یابد." تولید 700 هزار قطعه ماهی کپور محمد بهمن می افزاید: "ما توانستیم دستگاه های حذف ذرات معلق، حذف مواد میکرونی و پروتئین ها، دستگاه هواده و دستگاه اکسیژن ساز را خودمان بسازیم. در طول روز اگر لازم باشد می توانیم ده ها بار آب را تصفیه کنیم. بر اساس نظر سازمان شیلات اگر تلفات استخرها بین 10 تا 15 درصد باشد، وضعیت استخر استاندارد است. اما تلفات استخرهای ما همواره کمتر از 5 درصد است که نتیجه بکارگیری اصول علمی در اداره استخر است." این فعال اقتصادی درباره سودآوری پرورش ماهی کپور در کشور می گوید: "بازار ماهی در کشور وضعیت خوبی دارد و محصول روی دست تولید کننده نمی ماند. در حال حاضر 700 هزار قطعه ماهی کپور در اختیار دارم که در صورت فروش پیش بینی می کنم بین 350 تا 400 میلیون تومان سودآوری خالص داشته باشد." بیشتر فارغ التحصیلا شیلات وارد عرصه تولید نمی شوند محمد بهمن معتقد است که رشته دانشگاهی شیلات در کشور در حال حاضر برای تربیت پرورش دهندگان موفق با چالش مواجه است. او در این باره می گوید: "من در دانشگاه دریانوردی چابهار شیلات خواندم. وقتی ما وارد دانشگاه شدیم، 4 نسل قبل از ما در رشته شیلات از این دانشگاه فارغ التحصیل شده بودند. نتیجه یک تحقیق از فارغ التحصیلان رشه شیلات دانشگاه دریانوردی نشان داد که هیچ کدام از آن ها پس از اتمام تحصیلات وارد فعالیت تولید ماهی نشده بودند." این کارشناس شیلات در عین حال برخوردار نبودن فارغ التحصیلان از پشت کار را عامل اصلی بلااستفاده ماندن دانش آن ها می داند و می گوید: "فارغ التحصیلان شیلات باید با صبر و پشتکار، خاک کار تولید را بخورند. بدون شک در آغاز کار با مشکلات زیادی روبرو هستند اما اگر تا رسیدن به یک موفقیت ابتدایی صبر پیشه کنند، می توانند برای خود اعتبار و آبرو و سپس سود و درآمد بیافرینند." محمد بهمن درباره وضعیت سیاست های اقتصاد مقاومتی در عرصه شیلات خاطرنشان می کند: "از زمانی که رهبر انقلاب سیاست های اقتصاد مقاومتی را ابلاغ کردند زمان زیادی می گذرد اما در عرصه شیلات با هیچ تغییری در سیاست ها برای حمایت از تولید کنندگان مواجه نیستیم. این در حالی است که عرصه تولید ماهی با امنیت غذایی و سلامت مردم ارتباطی تنگاتنگ دارد."