حركت ايران و روسيه به سوي همكاري‌هاي راهبردي

اعتماد: ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه صبح امروز براي شركت در سومين اجلاس سران مجمع كشورهاي صادركننده گاز به تهران سفر مي‌كند. هم‌زماني اين سفر با همكاري‌هاي تهران و مسكو در مقابله با تروريسم در منطقه خاورميانه و به‌ويژه در سوريه به اهميت آن مي‌افزايد و موجب مي‌شود تا اين سفر از همكاري‌هاي اقتصادي در حوزه انرژي به ديدار و رايزني با سران ايران بر سر موضوعات مهم منطقه‌اي و بين‌المللي تبديل شود. اين دومين سفر پوتين به تهران است كه پس از هشت سال صورت مي‌گيرد و به‌طور كلي، دومين سفر يك مقام عاليرتبه روسي به ايران پس از انقلاب اسلامي و در زماني است كه جمهوري اسلامي ايران و روسيه درصدد هستند تا همكاري‌هاي خود را فراتر از موضوعات اقتصادي دوجانبه و نهادي به مسائل حاد در سطح منطقه‌اي و بين‌المللي گسترش دهند.

بي‌ترديد در ملاقات رييس‌جمهور روسيه با مقامات كشورمان، طرفين در رابطه با مبارزه با تروريسم و ايجاد ثبات و امنيت در خاورميانه و هماهنگي سياست‌ها و اقدامات دو دولت با يكديگر براي شرايط آينده خاورميانه رايزني خواهند كرد. اقدام نظامي روسيه در سوريه با هماهنگي جمهوري اسلامي ايران، نخستين عمليات نظامي روس‌ها در خارج از مرزهاي شوروي سابق و آن هم در خاورميانه نشان از عمق تحولات در سياست‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي اين كشور و همچنين عمق تحولات در سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران است كه مي‌توان آن را حركت به سوي همكاري‌هاي راهبردي دانست.

همكاري نظامي با روسيه در خاورميانه با يك هدف مشترك ژئوپولتيك براي حفظ منافع مشترك دو كشور در سوريه و شرق روسيه و آن هم در مقابله با گروه‌هاي افراطي تروريستي مورد حمايت برخي بازيگران منطقه‌اي نظير عربستان و تركيه و برخي كشورهاي غربي موضوعي است كه براي سياست خارجي دو كشور و همچنين مسائل منطقه‌اي و بين‌المللي ابعاد و پيامدهاي گسترده‌تري خواهد يافت. آنچه در اين باره اهميت دارد، اين است كه خاورميانه امروز نه تنها دچار بحران امنيتي و نظامي است بلكه با بحران‌هاي اساسي در ابعاد نرم‌افزاري و ايده‌اي براي شكل‌گيري دولت‌هاي آينده و نظم استقرار يافته در خاورميانه در دوران پسا عثماني روبه‌رو است؛ اينكه تا چه اندازه تهران و مسكو مي‌توانند در تثبيت نظم و ثبات پيشين يا شكل‌گيري نظم جديد براي آينده موثر باشند، پيش از هر موضوعي به ايده‌هاي دو كشور براي شكل‌دهي به نظم جديد بستگي دارد و از اينجا است كه در واقع مي‌توان حتي نشانه‌هاي تفاوت ديدگاه دو كشور در آينده را جست‌وجو كرد. منفعت مشترك مقابله با تروريسم و كشاندن رقبا و دشمنان به پشت ميز مذاكره موضوعي است كه تهران و مسكو را در چهار سال گذشته كنار هم قرار داده است و هنوز هم مي‌تواند مبنايي براي همكاري و تشريك مساعي ميان دو قدرت باشد. تهران و مسكو با مقاومت و با قدرت در اين سال‌ها توانسته‌اند در برابر موج ويرانگر تروريسم و افراطي‌گري مقابله كنند و در گذر زمان، افكار عمومي جهاني و برخي كشورهاي ديگر نيز به اهميت اين همكاري‌ها براي صلح و امنيت نه تنها در منطقه خاورميانه بلكه در عرصه جهاني نيز صحه بگذارند. اينكه آيا در گذر توافق وين و روند مذاكرات پس از آن، دو طرف تا چه اندازه بتوانند از اين همكاري‌ها براي مرحله استقرار ثبات و دولت‌سازي در سوريه پسا بحران موثر باشند، به ابتكارات ديپلماتيك به ويژه در تهران وابسته خواهد بود. به نظر مي‌رسد ظرفيت‌هاي ديپلماتيك جمهوري اسلامي ايران براي شرايط و عرصه‌هاي مذاكره جديد و گفت‌وگو و شكل‌گيري روند صلح در سوريه پس از بحران مستلزم ابتكاراتي است همچنان كه عرصه مبارزه و جنگ اراده خود را بر طرف‌هاي رقيب تحميل كرده است، در حوزه ديپلماسي نيز از اين امر مهم سربلند بيرون‌ آيد.