دلایل تهدید انگلیس به توقف صادرات سلاح به آل‌سعود

تسنیم: یک روزنامه فرامنطقه‌ای در گزارشی به بررسی دلایل هجمه‌های تند وزیر خارجه انگلیس به عربستان سعودی پرداخت و نوشت برخی کشورهای غربی در نشست وین از عربستان سعودی خواهند خواست به حمایت از گروه‌های تروریستی در سوریه پایان دهد. روزنامه الکترونیکی رای‌الیوم در مقاله‌ای در ستون «سخن سردبیر» به قلم «عبدالباری عطوان» نوشت: برای دومین بار در کمتر از یک هفته گذشته، «فیلیپ هاموند» وزیر خارجه انگلیس انتقادهای تندی را علیه عربستان سعودی و جنگ‎افروزی آن در یمن مطرح کرد. او با متهم کردن عربستان سعودی به نقض قوانین بین‌المللی و ارتکاب جنایات علیه غیرنظامیان یمنی، تهدید کرد انگلیس صادرات تسلیحاتی خود را به این کشور متوقف خواهد کرد.

خطرناک‌ترین موضوعی که هاموند، چهارشنبه شب در گفت‌وگویی در برنامه معروف «نیوزنایت» در شبکه تلویزیونی «بی‌بی‌سی» گفت، دقیقا این بود که «تکذیبیه‌های عربستان سعودی در هدف قرار دادن غیرنظامیان کافی نیست. ما نیاز داریم تحقیقات جدی صورت دهیم.»

دشوار است که دلایل این هجمه انگلیس که سالانه تقریبا 2 میلیارد دلار سلاح به عربستان سعودی می‌فروشد، در این برهه زمانی را درک کنیم. به‌ویژه اینکه هاموند 10 روز پیش از سفر ریاض بازگشت؛ سفری که در تقویت کردن روابط نظامی و امنیتی بین طرفین و نیز آزادی «کارل آندری» شهروند انگلیسی - که به جرم تولید مشروبات خانگی در منزل خود به 250 ضربه شلاق و یک سال زندان محکوم شده است- موفقیت‌آمیز بود. در حالی‌که متهم آندری در حال حاضر در منزلش در انگلیس است و او -حتی یک ضربه شلاق- نخورده است. این موضوع بی‌سابقه و غافلگیر کننده‌ای نیست چرا که نظام سعودی احکام شلاق و اعدام را تنها در حق محکومان عربستانی و اتباع کشورهای جهان سوم و فقیر اجرا می‌کند و تاکنون حتی یک شهروند غربی را شلاق نزده است.

چندین تفسیر درخصوص این هجمه انگلیس آن هم در سطح عالی علیه عربستان سعودی و جنگ آن در یمن که در آستانه سپری کردن 8 ماهگی خود است، مطرح می‌شود:

-این جنگ طولانی شده در حالی‌که هیچ‌یک از اهداف خود را چه بازپس‌گیری «صنعا» یا وارد کردن ضربه‌ای سنگین به «انصارالله» و همپیمانان آن محقق نکرده است. «عبد ربه منصور هادی» رئیس‌جمهور (مستعفی و فرای) و «خالد بحاح» معاون وی «عدن» پایتخت موقت را به مقصد ریاض ترک کرده‌اند و همچنان در آنجا به‌سر می‌برند. در حالی‌که «علی عبدالله صالح» رئیس‌جمهور سابق در صنعا و «عبدالملک الحوثی» (رهبر انصارالله) همچنان در «صعده» هستند.

-انتقادهای نهادهای حقوق بشر از عربستان سعودی در ارتباط با حمله آن به غیرنظامیان در یمن و نیز محاصره خفه‌کننده این کشور از دریا، زمین و هوا که باعث شده حدود 25 میلیون یمنی در آستانه گرسنگی قرار بگیرند، شدت یافته است به‌گونه‌ای که موسسه خیریه «آکسفام» خواستار تحقیق درباره جنایات جنگی عربستان سعودی در یمن، شده است. این موسسه و همچنین سازمان عفو بین‌الملل از دولت‌های انگلیس و آمریکا خواسته‌اند هرگونه معامله تسلیحاتی با ریاض را متوقف کنند به‌ویژه اینکه تسلیحات انگلیسی و آمریکایی در این بمباران مورد استفاده قرار می‌گیرد.

-افزایش شمار قربانیان غیرنظامیان در یمن در جریان بمباران عربستان سعودی که سازمان ملل این آمار را حدود 6 هزار کشته اعلام کرده است، در حالی‌که منابع غیر رسمی می‌گویند که رقم واقعی بیش از 10 هزار کشته است و گزارش‌های موثقی از بمباران مخزن‌های آب و مراسم عروسی که به کشته شدن صدها غیرنظامی منجر شده است، حکایت می‌کنند.

-جنگ عربستان سعودی علیه یمن به تقویت توانمندی‌های گروه‌های «جهادی» تندرو مانند «القاعده» و «داعش» منجر شده است. این گروه‌ها بر برخی از استان‌ها مانند «عدن»، «ابین» و بخش اعظمی از «حضرموت» مسلط شده‌اند و مشاهده شده است که حملات هوایی سعودی‌ها به‌هیچ وجه مراکز تجمع این گروه‌ها و پایگاه‌ها آنها را هدف قرار نداده است.

-انگلیس و برخی کشورهای غربی عربستان سعودی را به حمایت از داعش و دیگر گروه‌های تندرو در سوریه مثل «احرار الشام»، «جیش الفتح»، «جبهه النصره» و «جیش الاسلام» به سرکردگی «زهران علوش»، متهم می‌کنند و رسما در نشست روز شنبه وین از آن درخواست خواهند کرد هرگونه حمایت‌ها از این گروه‌های «تروریست» را متوقف کند. ممکن است این انتقادهای انگلیس بخشی از فشارها برای دستیابی به این هدف است. انتقادهای فیلیپ هاموند، وزیر خارجه انگلیس از عربستان سعودی نمی‌تواند غیرهماهنگ با آمریکا مطرح شود بلکه ممکن است این انتقادها به درخواست آن و یا با موافقت آن مطرح شده باشد. یعنی اینگونه در نظر گرفته می‌شود که این انتقادها پیام هشدارآمیز قوی به دولت سعودی است که بر ضرورت دست برداشتن آن از لجاجت و حمایت از گفت‌وگوها بین طرف‌های درگیر در یمن با هدف دستیابی به راه‌حلی سیاسی تأکید دارد.

روشن است که این انتقادها یا فشارها مثمر ثمر بوده است. سفر «عادل الجبیر» وزیر خارجه سعودی به «مسقط» برای نخستین بار از زمان عهده‌دار شدن این سمتش، در چارچوب تلاش‌ها برای دستیابی به راهکارهای سیاسی حل بحران یمن صورت گرفت. موضع بی‌طرفانه سلطان‌نشین عمان درقبال بحران یمن و خودداری آن از پیوستن به «طوفان قاطعیت» و ائتلاف عربی خشم عربستان سعودی را برانگیخت و رسانه‌های سعودی نیز هجمه‌های گسترده‌ای را علیه عمان به راه انداخته‌ و آن را به طرفداری از به اصطلاح «پروژه ایرانی» و خروج از صف شورای همکاری خلیج‌فارس متهم کردند.