حال و آینده هسته‌ای پاکستان

عیار آنلاین: پاکستان با جمعیت نزدیک به ۲۰۰ میلیون نفر، بیست‌وششمین اقتصاد بزرگ دنیا محسوب می‌شود. جمعیت بالای این کشور موجب نیاز شدید به انرژی شده است؛ طبق گزارش سازمان اطلاعات انرژی آمریکا، ۶۲ درصد از مردم این کشور به دلیل کمبود برق و گاز از زیست‌توده برای پخت‌وپز استفاده می­‌کنند. از این رو، دولت پاکستان برنامه‌­ای برای افزایش تولید داخلی و اکتشاف هیدروکربن‌ها، افزایش واردات گاز طبیعی، تنوع در ترکیب ظرفیت نصب‌شده تولید برق، بهبود استانداردهای داخلی بهره‌وری انرژی و حذف تدریجی یارانه گاز طبیعی پیشنهاد کرده است.

برنامه هسته­‌ای پاکستان از سال ۱۹۵۵ با تاسیس کمیسیون انرژی اتمی پاکستان[۱] آغاز شد. در ابتدای تاسیس این کمیسیون، اهداف آن دست‌یابی این کشور به دانش هسته­‌ای در حوزه‌های صلح‌آمیز؛ مانند کشاورزی، پزشکی، کاربرد در صنعت و تولید برق با احداث نیروگاه هسته­‌ای برشمرده شد. از این رو، پاکستان شروع به کار پژوهشی و پرورش نیروی متخصص در حوزه هسته‌­ای کرد؛ در این مسیر، از دو راکتور آزمایشگاهی با ظرفیت ۱۰ مگاوات و ۳۰ کیلووات بهره جست و اقدام به تاسیس سه مرکز تحقیقاتی در حوزه فناوری هسته‌ای به نام‌های موسسه علم و تکنولوژی هسته‌ای، مجتمع ابزار دقیق، کنترل و کامپیوتر[۲] و سازمان طراحی مهندسی[۳] کرد. یازده سال بعد و در سال ۱۹۶۶، پاکستان شروع به ساخت اولین نیروگاه هسته‌­ای خود بنام کانوپ[۴] با ظرفیت ۱۳۷ مگاوات در شهر کراچی کرد. ساخت این نیروگاه بر عهده شرکت جنرال الکتریک کانادا[۵] بود. ده سال بعد و با پایان زمان بهره‌برداری توسط شرکت سازنده، کمیسون انرژی هسته­‌ای پاکستان تلاش کرد تا با تکمیل چرخه سوخت هسته‌­ای، این صنعت را بومی‌سازی نماید. لذا از سال ۱۹۸۰ شروع به کار برای تولید سوخت هسته‌­ای کرد.

باوجود علاقه پاکستان برای ساخت نیروگاه دوم هسته‌­ای، به دلیل عدم همکاری‌های بین المللی با این کشور و نبود توان تکنولوژی و صنعتی کافی بومی، این کار بیش از دو دهه به طول انجامید. سرانجام در سال ۱۹۹۳، ساخت دومین نیروگاه هسته­‌ای پاکستان با همکاری سازمان انرژی اتمی چین[۶] آغاز شد. این نیروگاه چاسنوپ ۱[۷] نام داشت و با ظرفیت ۳۲۵ مگاوات در سال ۲۰۰۰ به بهره‌برداری رسید. ساخت نوع بهبودیافته این نیروگاه نیز در سال ۲۰۰۵ و با ظرفیت ۳۳۰ مگاوات شروع شد تا سومین نیروگاه هسته‌­ای پاکستان لقب بگیرد. این نیروگاه در سال ۲۰۱۱ برق تولیدی خود را وارد شبکه توزیع برق پاکستان کرد.

طول عمر نیروگاه کانوپ ۳۰ سال بود که در سال ۲۰۰۲ به پایان رسید؛ اما با انجام عملیات تعمیر و بهبود، عمر این نیروگاه ۱۵ سال اضافه شد. تا انتهای سال ۲۰۱۳ میلادی گزارش عملکرد نیروگاه‌های هسته­‌ای پاکستان به این شرح بوده است:

جدول ۱. وضعیت فعلی نیروگاه‌های هسته‌­ای پاکستان[۸]

۱۳۹۴۰۸۲۰۰۱

افزایش ظرفیت تولید برق هسته‌ای پاکستان به ۹ هزار مگاوات تا سال ۲۰۳۰

علاوه بر نیرگاه­‌های هسته­‌ای ذکر شده، پاکستان در حال ساخت دو نیروگاه هسته‌­ای دیگر به ظرفیت ۳۴۰ مگاوات است که سازنده هر دو آنها شرکت‌های چینی هستند.

جدول ۲. نیروگاه­‌های هسته‌ای در حال ساخت پاکستان[۹]

۱۳۹۴۰۸۲۰۰۲

طبق برنامه امنیت انرژی پاکستان، انتظار می­‌رود ظرفیت برق هسته­‌ای این کشور تا پایان سال ۲۰۳۰ به ۸ هزار و ۸۰۰ مگاوات برسد. یعنی حدود ۹ برابر ظرفیت فعلی نیروگاه بوشهر. با فرض اینکه هر ۵ سال، یک نیروگاه هسته‌ای -معادل ظرفیت نیروگاه بوشهر- در ایران ساخته شود، تا سال ۲۰۳۰، کشورمان ۴ هزار مگاوات برق هسته‌­ای تولید خواهد کرد و پاکستان ۹ هزار مگاوات، یعنی بیش از دو برابر ایران! به عبارت دیگر، همین حالا هم برای عقب نیفتادن از پاکستان در تولید برق هسته­‌ای دیر است چه رسد به فردا.

**گروه پژوهشی روشنا

***************************************************************************

پی‌نوشت:

[۱] PAEC

[۲] برای کنترل و بهره برداری از نیروگاه های هسته­ای

[۳] برای طراحی و ساخت نیروگاه هسته­ای

[۴] KANUPP

[۵] CGE

[۶] CNNC

[۷] CHASNUPP-1

[۸] cnpp.iaea.org

[۹] وزارت برنامه ریزی و پیشرفت پاکستان