باغ خان، مجموعه‌ای بی نظیر در دل کویر تفت

ارک توریسم: باغ خان در حد فاصل شهرستان یزد- تفت قرار دارد و مساحت آن ۱۵ هزار مترمربع است و مانند اکثر باغ های تاریخی، عمارت با شکوهی داشته است. ساختمان داخل باغ به «خان نشین» مشهور است و متعلقات معماری مربوط به این باغ شامل یخچال، آب انبار، ساباط، قهوه خانه و اصطبل در میان آن بنا شده است. در گذشته آب ۱۲ رشته قنات نیز از این باغ می گذشته است. بنای باغ خان مربوط به قرن سیزدهم هـ در حدود سالهای ۱۲۷۰ تا ۱۲۸۰ می باشد و بانی آن "محمدخان والی" است. این فرد طی دو دوره و جمعا یازده سال در یزد حکومت کرده است. از ویژگی های این باغ، تالار بزرگ، سقف مرتفع وعرض بنای آن است که می گویند سازنده آن به نام «استاد کریم»، یک روزه این اطاق عجیب را پوشانده است. گذر آب قنات در باغ و وجود درختان میوه از جمله انار، زردآلو، بادام، توت و چنار با چینش و سبکی خاص در باغ، نشاط و طراوتی خاص به این ساختمان بخشیده است. بنای باغ خان را از لحاظ موقعیت قرارگیری می توان به چهار قسمت تقسیم کرد که شامل فضای هشتی و بنای متصل به آن است. باغ خان همچنین دارای محل نگهداری پرندگان، حمام بزرگ، شربتخانه و باقیمانده های برج دیده بانی و چند اتاق در جبهه شرقی، کوشک، پایاب و مطبخ است. کوشک در میانه باغ قرار گرفته و از ویژگی های این بنا محسوب می شود. مساحت آن در حدود ۴۰۰ متر مربع است و در دو طبقه با مصالحی چون آجر، سنگ مرمر، چوب، گچ و خشت ساخته شده است. این بنا از هر چهار جهت به سوی باغ چشم انداز دارد که به دلیل تخریب های صورت گرفته در طول این سال ها، مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. وجود حوض در داخل ساختمان ها و اتاق نشان از درایت پیشینیان برای خنک کردن فضای اتاق و گریز از گرمای داغ و سوزان تابستان است که در گذشته مورد استفاده قرار می گرفته است. یکی از این حوض ها که نشان از معماری عظیم ایران است در فضای میانی کوشک قرار دارد که پس از سرریز شدن به جوی هایی می ریزد که اطراف حوض قرار داشته و از کف اتاق ها به بیرون کوشک می رود. از دیگر زیبایی های این بنای عظیم، وجود کلاه فرنگی در فضای میانی کوشک، ایجاد طاق نما در دیواره اطراف کوشک، دم گیری های گچی، طاقچه ها و قطاربندی های زیبا با طراحی منحصر به فرد و نیز پیش بخاری گچی و تزئینی است. باغ خان در زمان حکومت ضیغم الدوله قشقایی صدمات بسیار دید و تزئینات این بنای تاریخی به دست فتح الله مشیرالممالک خان مستوفی یکی از نوادگان میرزا جعفر منشی پس از مرمت قسمتهای آسیب دیده ایجاد شده است. وجود بادگیری بزرگ نیز از دیگر ویژگی های باغ خان یزد است که توسط استاد کریم ساخته شده است. باغ خان در زمان جنگ تحمیلی به عنوان پادگان شهید بهشتی جهت آموزش نظامی در نظر گرفته شده بود و در سال ۸۶ شمسی مرمت و بازسازی شد و اکنون با تغییر نام خود به بوستان ولایت به مالکیت یکی از نهادهای نظامی در آمده است. باغ خان یک از چهار باغی بوده که در اطراف یزد بنا شده که در حال حاضر فقط باغ خان و باغ دولت آباد پابرجامانده است.