پشت پرده عدم کاهش نرخ سود بانکی

مهر: بسته تسریع رونق اقتصادی کمتر از سه روز دیگر اجرایی می شود. این وعده ای است که ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی داده است. بانک مرکزی در این بسته که مهمترین نقش اجرایی را بر عهده دارد، درصدد کاهش نرخ سود در بازار بین بانکی است تا شاید از این طریق بتواند نرخ سود تسهیلات و سپرده های بانکی را هم به تبع آن کاهش دهد. مسئولان بانک مرکزی گرچه خود مطرح می کند که موافق کاهش نرخ سود بانکی هستند اما فعلا قصد دارند که نتایج کاهش نرخ سود در بازار بین بانکی را بسنجند. از سوی دیگر پیش از این بانک مرکزی برای کاهش نرخ سود بانکی، صرفا نرخ‌هایی که خود بانک‌ها در جلسات توافقی کاهش نرخ سود، برایش تصمیم گیری کرده بودند را به شورای پول و اعتبار برای تصویب ارائه کردند، این در حالی است که این بار خبری از تصمیمات جدید مدیران عامل بانک‌ها برای کاهش مجدد نرخ سود بانکی مشاهده نمی شود، از طرفی بانک‌ها هم با مشاهده مقاومت بانک مرکزی برای کاهش نرخ سود بانکی، تلاشی برای کاهش دادن این نرخ نمی کنند. حال اهالی بازار سرمایه و فعالان اقتصادی هر یک به نوعی در انتظار کاهش نرخ سود بانکی به سر می برند. بورسی ها خواستار کاهش نرخ سود بانکی برای رونق بورس و فعالان اقتصادی خواهان کاهش بیشتر نرخ سود تسهیلات بانکی هستند و کارشناسان اقتصادی هم می گویند که نرخ سود بانکی زمانی که تورم ۴۰ درصدی را داشتیم، همین نرخی بود که در حال حاضر با تورم ۱۵ درصدی داریم. البته چند نفر از اعضای شورای پول و اعتبار به خبرنگار مهر گفتند که در دو جلسه گذشته شورا این موضوع مطرح شد و همگی بر کاهش نرخ سود بانکی متفق القول بودند اما مسئولان بانک مرکزی می گویند که به جای کاهش نرخ سود به صورت دستوری باید شرایط را برای کاهش نرخ فراهم کرد. حال بانک مرکزی قصد دارد که با ورود به بازار بین بانکی و تصمیم گیری برای آن، زمینه کاهش نرخ سود را فراهم کند. استدلال مسئولان بانک مرکزی هم این است که به جای اینکه صرفا نرخی اعلام شود و سیستم بانکی آن را رعایت نکند، نرخ سود در بازار بین بانکی با روش‌هایی کاهش یابد. با وجود اینکه خود بانکداران کاهش نرخ سود بانکی را در تاریخ پیشنهاد کرده بودند و شورای پول و اعتبار در هشتم اردیبهشت آن را مصوب کرد، اما به دلیل عدم رعایت نرخ ها توسط خود آنها است، این بار بانک مرکزی معتقد است که پیش از این بانکها نرخ مصوب را که پیشنهاد خودشان بود را رعایت نکردند، بنابراین نمی توان دستوری هم این نرخ را کاهش داد. محمدباقر نوبخت که یکی از اعضای شورای پول و اعتبار نیز است، چند روز پیش در این زمینه گفت: شورای پول و اعتبار در مصوبه قبلی خود، نرخ سود بانکی را کاهش داد و مقرر کرد هر سه ماه یکبار بازنگری شود، اما در عمل بانک‌ها نرخ‌های سود را رعایت نکردند شبکه بانکی از آن منطق تعیین شده تبعیت نکرد. رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی تلویحا رقم کاهش نرخ سود را هم مطرح کرده و گفته است: در قالب بسته سیاستی دولت، نرخ سود تسهیلات خرید کالا و خودرو به سطح ۱۶ و ۱۲ درصد کاهش یافته (مابه‌التفاوت نرخ سود در قالب یارانه به بانک‌ها پرداخت می‌شود) که بخش قابل توجهی از تسهیلات را شامل می‌شود و این باید فراگیر شود. وی با بیان اینکه نرخ سود تسهیلات در آن بخش‌هایی که مدنظر دولت بوده به صورت هدفمند کاهش یافته است، گفته است: نظر دولت کاهش نرخ سود است و بانک مرکزی هم قبول دارد که نرخ تورم فعلی باید نرخ سود بانکی هم کاهش یابد اما فقط نسبت به درصد تقلیل نرخ سود اختلاف نظر وجود دارد. نرخ مدنظر بانک مرکزی بالاتر از وزارت اقتصاد و نرخ پیشنهادی سازمان مدیریت کمتر از وزارت اقتصاد است و در واقع نرخ سود مدنظر سازمان مدیریت کمترین نرخ است. شاهین شایان آرانی کارشناس مسائل پولی و مالی به مهر گفته است: با کاهش نرخ سود بانکی رغبت سرمایه گذاران برای نگهداری پول در بانک ها کاهش می یابد و منابع خود را از بانک ها خارج می کنند و به بازارهای دیگر می برند. بخشی از این منابع ممکن است به سمت بورس برود و سرمایه گذاری های جدیدی را در بورس انجام دهد. شهریار شهمیری کارشناس بازار سرمایه هم در این زمینه می گوید: با کاهش سپرده قانونی بانک‌ها، مشکل تامین نقدینگی در گردش واحدهای تولیدی هم تاحدودی حل می شود. مشکل دیگر غیرقابل توجیه بودن وضعیت نرخ سود بانکی متناسب با نرخ تورم است در حالی که نرخ تورم حدود ۱۵ درصد است، نرخ‌های سود به بیش از ۲۶ درصد رسیده است، این جو باعث می شود که تولید دچار مشکل شود. وی به واقعیت‌های اقتصادی کشور اشاره کرد و گفت: در حال حاضر به جای اینکه پول به صورت مولد در اقتصاد سرمایه گذاری شود در بانک‌ها به صورت راکد سرمایه گذاری می شود. از سوی دیگر، نرخ تمام شده پول برای بانک‌ها بالا است و آنها هم با نرخ‌های بالا به بخش تولید وام می دهند و این چرخه باطل همچنان ادامه دارد. این در حالی است که حامد ستاک کارشناس بورس در این زمینه به مهر مطرح کرد: بازارهای سرمایه و پول به صورت سنتی رقبای یکدیگرند و هر کدام که شرایط بهتری را داشته باشند، شرایط تضعیف دیگری را فراهم می کنند. در همین حال، عسکری مارانی کارشناس بازار سرمایه در مورد تاثیر کاهش نرخ سود بانکی بر بازار سرمایه کشور گفت: نرخ سود بانکی در بازار سرمایه تاثیر گذار است، نرخ بازار پول نرخ پایه است و همه بازارها باید خود را با آن تطبیق دهند، یعنی وقتی P/ B بازار پول افزایش می یابد، به تبع آن P/B در بازارهای سهام، ملک و اجاره خانه هم تاثیرگذار است. این نرخ به عنوان نرخ پایه در تمامی بخش‌های اقتصادی تاثیر می گذارد.