مراسم 400 ساله اهل سنت پاکستان در روز عاشورا / نعت خوانی سنی‌ها برای امام حسین(ع)/ شبکه شیعه‌های انگلیسی دعوا به جنگ شیعه و سنی در پاکستان دامن می‌زند
اين گروه از اهل سنت (بريلويها) صوفي مسلك هستند، قبلا هيچ مشكلي با شيعيان نداشتند و در كنار هم زندگي ميكردند. اصلا تعداد وهابيها در آنجا خيلي كم بود اما متاسفانه يك سري از كارهاي شيعيان مثل لعن علني و امثالهم سبب شد خيلي از اينها نه تنها از شيعيان دور شدند حتي وهابي شدند و به سپاه صحابه که تکفیری است پيوستند!
سرویس فرهنگی فردا؛ کاچو نوازش علی خان از طلاب حوزه علمیه قم است. با درباره شیوه عزارداری های اهل سنت در پاکستان گفتگو کردم. بحث آخرش هم به این رسید که چگونه جریانات منحرف و تندروی شیعی و پول های عربستان باعث افزایش جمعیت وهابی در پاکستان شده است
* * * * *
جناب آقاي نوازش آيا اهل سنت پاكستان در ماه محرم و بزرگداشت ياد شهداي كربلا مراسم خاصي دارند و آيا اصلا به آيين عزاداري اباعبدالله الحسين اعتقادي دارند؟
قال رسول الله (ص) ان الحسين مصباح الهدي و السفينه النجاه . همه مسلمانان به اهل بيت خصوصا امام حسين عليه السلام علاقه خاصي دارند. كشور پاكستان بعد از كشور اندونزي از نظر جمعيت بزرگترين كشور اسلامي است و حدود 180 ميليون نفر مسلمان دارد كه اكثريت آنها هم اهل سنت هستند. اكثريت اهل سنت پاكستان از نظر فقهي حنفي هستند. بخشي هم اهل حديث و حنبلي. خود حنفي ها به دو گروه بريلويها و ديوبنديها تقسيم ميشود. ديوبنديها از لحاظ اعتقادي سلفي و بريلوي ها از نظر اعتقادي، صوفی مسلك هستند. اكثريت سنيهاي پاكستان بريلويها يعني صوفي مسلكند. اين گروه كه حدود 140 ميليون نفر از جمعيت پاكستان را شامل مي شوند به اهل بيت و بويژه امام حسين (ع) علاقه خاصي دارند. اين دسته در محرم عزاداري مخصوص خودشان را دارند. در خانقاه ها و مساجد جمع میشوند و عالمي در رابطه با فضايل شهداي كربلا سخنراني ميكند. و در روز عاشورا هم براي شيعياني كه عزاداري ميكنند شربت مي آورند و در عزاداري آنها شركت ميكنند .
فرموديد كه علماي اهل سنت براي مردم سخنراني ميكنند، محتواي سخنراني آنها مربوط به چه مسائلي است و چه چيزي را براي مردم بازگو ميكنند؟
من از صحبتهاي علامه طاهر قادري يكي از خطباي معروف پاكستان براي شما مثال مي آورم كه بزرگترين عالم متفكر بريلويها است. ايشان یک سخنراني درباره امام حسين عليه السلام دارند با عنوان «سرالشهادتين» . علامه قادري در اين سخنراني مي گويند، زندگي حضرت رسول خدا (ص) براي همه انسانها اسوه و نمونه است، رسول خدا برای انبیاء ، صدیقین ، صلحا و شهدا الگو هستند. به زندگاني حضرت رسول(ص) كه نگاه مي كنيم مي بينيم كه ايشان شهيد نشده اند. پس چگونه ميشود كه ايشان براي شهداء هم اسوه و الگو مي شوند؟ بعد ادامه ميدهد كه حضرت رسول (ص) فرموده اند الحسن مني و انا من حسن و همچنين الحسين مني و انا من حسين! بعد علامه در اين قسمت مطلب جالبي را باز مي كنند مبني بر اينكه شهادت بر دو قسم است، شهادت سري و شهادت جهري. در شهادت سري هيچ علامت و نشانه اي از زخم بر بدن شهيد نيست مثلا به شخصي زهر ميدهند و مردم نميفهمند كه اين شخص شهيد شده است يا نه! اما در شهادت جهري به طرف ضربه اي زده ميشود مثلا با چاقو يا گلوله كشته ميشود و در بدنش آثار آن وجود دارد. بعد ادامه ميدهد كه در جنگ خيبر يك زن يهودي به رسول خدا (ص) زهر ميدهد اما حضرت به واسطه آن زهر شهيد نمي شوند. در جنگ احد نيز حضرت زخمي مي شوند اما در اثر آن جراحت شهيد نمي شوند. يعني هر دو نوع شهادت در زمان حيات حضرت رسول(ص) آغاز ميشود، شهادت سري در خيبر در وجود حضرت رسول(ص) آغاز و در امام حسن مجتبي تكميل ميشود. چرا كه امام حسن (ع) با زهر شهيد ميشوند و شهادت جهري هم در احد در وجود حضرت رسول (ص) آغاز و در كربلا با شهادت امام حسين (ع) تكميل ميشود. درواقع علامه با اين بحث عبارت الحسن و الحسين مني و ... را براي مخاطب تفسير ميكند و بواسطه آن فضايل زيادي از ائمه براي مخاطبين بيان مي كنند .
در روز عاشورا چه مراسم وي‍ژه اي توسط اهل سنت برگزار مي شود؟
در يكي از شهرهاي پنجاب از حدود 400 سال قبل در روز عاشورا مراسم خاصي برگزار مي شده است. دراين روز، 140 تابوت نمادين تشیيع ميشود كه 100 تابوت براي اهل سنت و 40 تاي آن براي شيعيان است (اينكه چرا 140 تابوت بوده علتش را نميدانم). در اين روز خود اهل سنت هم تعزيه و سوگواري دارند. اما مراسم تابوت گرداني به صورت مشترك بين شيعه و سني برگزار ميشود. زماني كه اين تابوتها در خيابان ها گردانده ميشوند مردم دور آنها جمع ميشوند و به نيت تبرك آنها را مي بوسند، زيارت ميكنند و گريه ميكنند. مثل حالتي كه مردم ايران در حرم ائمه دارند. يعني همه اشيائي كه به عنوان نماد در عزاداريها به كار ميرود حتي علم و اسبي كه نماد ذوالجناح است بين مردم آنجا مقدس است. اما مثلا من در ايران ديده ام كه علم عزاي امام حسين را كه مي آورند، براي مردم تقدس ندارد. از اين بابت بين احترام به نمادها بين عزاداري ايرانيان و پاكستانيها تفاوت وجود دارد. بريلويها خانقاه دارند كه از روز اول محرم در آنجا و مساجد اجتماع ميكنند. مصيبت خواني دارند و گريه ميكنند. تقريبا همه چيز در عزاداريشان با شيعيان مشترك است به جز سينه زني. چرا كه آنها سينه زني ندارند. حتي در شهرهايي هم كه اكثريت سني هستند، زماني كه شيعيان مراسم عزاداري دارند سني ها هم در آن شركت ميكنند و به عزاداران شيعه خدمت ميكنند و از آنها پذيرايي ميكنند و شربت و غذاي نذري ميدهند.
آيا اين پذيراييها و نذريها با نيت نذري امام حسين(ع) انجام ميگيرد؟
بله آنجا مقوله ای معروف است تحت عنوان "نذر الله نیاز حسين" . يعني وقتي غذا مي دهد مي گويد "نذرالله نیاز حسين" . حتي خيلي ها نذر ميكنند كه اگر حاجتشان برآورده شود يك سال يا چند سال محرم غذا مي پزند و براي امام حسين پخش ميكنند. من از بعضي از آنها كه پرسيدم ميگفتند ما حاجتمان از اين طريق برآورده شده است.
آيا به جز مراسم تابوت گرداني اهل سنت و شيعيان مراسم مشتركي براي محرم دارند؟
قبلا تقريبا همه مراسم بين بريلويها و شيعيان در پاكستان مشترك بود. اما در حال حاضر كه فتنه طايفه گري در پاكستان شعله ور شده است بين شان یک کمی فاصله افتاده است. عواملي باعث شده كه مثلا افراطی های شيعه به خلفا توهین می کنند و حساسيت اهل سنت را برمي انگيزند و همين ماجراها باعث شده است كه اهل سنتي كه سابقا بسيار در مراسم عزاداري شيعيان در حسينيه ها شركت ميكردند، الان زیاد در مراسم شركت نمي كنند. اما همچنان در روز عاشورا همه مي آيند و سعي ميكنند به عزاداران خدمت كنند. قبلا ما در هر مراسمي كه مي رفتیم اکثرا بریلوی ها می آمدند، يعني با اين حجم و گستردگي در مراسم شيعيان شركت ميكردند اما متاسفانه الان يك سري كارهاي طايفه گرايانه و مذهب گرايانه از هر دو طرف اين حضور را كمرنگ كرده است .
يعني اينكه در مراسم شيعيان شركت نميكنند؟ يا اينكه ديگر خودشان هم مراسم نمي گيرند؟
هنوز بریلوی ها مراسم میگیرند ولی در مجالس شیعیان زیاد شرکت نمی کنند. در مراسم شان شخصي به نام «نعت خوان» (همان مداح ) مي آيد و در مدح امام حسين(ع) نعت ميخواند. از نعت خوانان معروف اهل سنت پاكستان «اويس قادري» است. البته در كنار همه اتفاقات بد و فتنه طايفه گري، اخيرا يك اتفاق خوب هم در رابطه با عزاداري امام حسين (ع) در پاكستان رخ داده است؛ آنهم شايع شدن ذکر حسین در «جماعت تبليغ» است. شايد به جرات بتوان گفت كه «جماعت تبليغ پاكستان» بزرگترين جماعت تبليغ در دنياست. حدود 4 ميليون نفر در آن عضو هستند مقر آن نزديك شهر لاهور است. رئيس اين جماعت آقاي "طارق جميل" از گروه ديوبنديهاست كه سلفي هستند. همانطور كه گفتم مرسوم بود كه از اهل سنت پاكستان فقط بريلويها عزاداري ميكردند اما در سالهاي اخير آقاي طارق جميل در محرم و صفر بسيار فضائل اهل بيت را بيان ميكنند و حتي من تعجب كردم كه ايشان مصيبت هم مي خواندند و مردم ديوبندي هم گريه ميكنند. اين درحالي است كه ديوبنديها مراسم تعزيه و عزاداري را بدعت ميدانند. اما جماعت تبليغ كه اكثرا هم ديوبندي هستند، بيشتر سعي ميكند فرا مذهبي و فرا طايفه اي كار كند . يعني نمي گويند ما ديوبندي يا بريلوي هستيم، بلكه ميگويند ما مسلمان هستيم و اگر بگوييد شما ديوبندي هستيد قبول نمي كنند و ميگويند همانطور كه حضرت رسول(ص) مسلمان بوده اند ما هم مسلمان هستيم. همين باعث شده در عقايدشان كمي متفاوت از ديوبنديها باشند. اصلا خود طارق جميل طرفدار وحدت شیعه و سنی است و در اين باره هم براي شيعه و سني زياد صحبت كرده است. از طرف ديگر هم درفضايل و مصايب اهل بيت عليهم السلام هم صحبتهاي زيادي داشته اند.
آيا مصايبي كه اهل سنت ميخوانند همين شكل و ظاهري را دارد كه شيعيان ميخوانند و مداحي ميكنند؟
اهل سنت نوحه و مداحي ندارند. آنها «نعت» دارند . يعني مثلا نعت حضرت رسول(ص) و يا نعت امام حسين (ع) و ... . در اين نعتها فضايل بيان ميشود. اينكه امام حسين(ع) چه كسي بوده، چطور و كجا شهيد شده اند و از اين دست اطلاعات به مخاطب داده ميشود. فرهنگ نعت خواني بين اهل سنت هم چيز جديدي نيست، شما اگر به اشعار اقبال لاهوري توجه كنيد در آنها نمونه هاي بسياري از اين نعتها را ميبينيد كه در آنها فضائل اهل بيت عنوان شده است. حتي رهبري انقلاب هم در اين باره گفته اند كمتر شاعر شيعه اي به اندازه اقبال لاهوري كه از اهل سنت بوده درباره اهل بيت شعر فلسفي و عميق گفته است. و يا چشتي اجمیری که از روساي بزرگ صوفي مذهبان بود، كه شعرهاي زيادي در وصف اهل بيت حتي به زبان فارسي گفته است. اشعار اين شعرا و اشعاري هم كه خود نعت خوانان اضافه ميكنند به عنوان نعت در مراسم و مجالس ماه محرم خوانده ميشود.
آيا از علماي اهل سنت شخص خاصي هست كه در ماه محرم فعاليت ويژهاي داشته باشد؟
اولين نفر از علما "طاهر القادري" است كه گفتم خيلي در اين زمينه تاثير گذار بوده اند. در محرم و صفر مراسم بزرگ و خاصي ميگيرند كه خيلي از مردم اهل سنت در اين مراسم شركت ميكنند. دومين حزب بزرگ بريلويها كه رئيس آنها "حامد رضا" است . ايشان علاوه بر اينكه از سخنرانان بزرگ مجالس اهل سنت هستند، در مجالس شيعيان هم شركت ميكنند . حتي خطباي بزرگي مثل "اصغر درس" با اينكه از اهل سنت و بريلويها هستند اما در مجالس شيعيان نيز سخنراني ميكنند و شيعيان هم به ايشان خيلي علاقه دارند.
شما به عنوان كسي كه شیعه هستید و هم بين اهل سنت بوده ايد آيا مورد خاصي وجود دارد كه درمورد آن احساس نگراني كرده باشيد؟
بله، ببينيد اين گروه از اهل سنت (بريلويها) كه من از آنها گفتم و صوفي مسلك هستند، قبلا هيچ مشكلي با شيعيان نداشتند و در كنار هم زندگي ميكردند. اصلا تعداد وهابيها در آنجا خيلي كم بود اما متاسفانه يك سري از كارهاي شيعيان مثل لعن علني و امثالهم سبب شد خيلي از اينها نه تنها از شيعيان دور شدند حتي وهابي شدند و به سپاه صحابه که تکفیری است پيوستند! و از طرف دیگر پول های عربستان در گسترش وهابیت خیلی موثر بوده است. اساس كار سپاه صحابه اين است كه شيعيان را به خاطر توهين و لعن به صحابه و امهات مومنين ميكشند. بريلويها همانطور كه اهل بيت را قبول دارند اين اصحاب و امهات مومنين را هم قبول دارند. بياييد ما خودمان را به جاي آنها بگذاريم، اگر كسي به حضرت زهرا (س) توهين كند چه حالي به ما دست ميدهد! آيا ما تحمل ميكنيم؟ يا همان كارهايي را ميكنيم كه يك سني وقتي به امهات مومنين توهين ميشود انجام ميدهد؟ يعني اين عمل شيعيان باعث شده كه نه تنها شركت آنها در مجالس عزاداري كمتر شود بلكه خيلي از آنها به وهابيت پيوسته اند ۔ الان از طرف تشیع انگلیسی یک شبکه در زبان اردو بنام الخدیجه راه اندازی شده و این فتنه طایفه گری را بیش از پیش گسترش خواهد داد .