دلایل سفر غیر منتظره وزیر خارجه سعودی به قاهره

تسنیم: روزنامه الکترونیکی رای‌الیوم در مقاله‌ای در ستون «سخن سردبیر» به قلم «عبدالباری عطوان» نوشت: اینکه «عادل الجبیر» وزیر خارجه سعودی در راس یک هیئت عالی‌رتبه سفری کوتاه و تنها چند ساعته به قاهره صورت دهد، به این معناست که «یک مسئله» ضروری و فوری وجود دارد که این سفر را ایجاب می‌کند؛ به‌ویژه که الجبیر برای مشارکت در نشست چهارگانه‌ای درباره بحران سوریه در وین بود و به‌همراه وزرای خارجه روسیه، آمریکا و ترکیه بحران سوریه را مورد رایزنی قرار دادند.

اطلاعات کمی درباره نشست مهمان سعودی و میزبان آن یعنی «سامح شکری» وزیر خارجه مصر به بیرون درز کرده است. ولی الجبیر، روز یکشنبه گفت که موضع مصر درقبال بحران سوریه با موضع عربستان سعودی تا حدود زیادی مطابقت دارد. زمانی‌که الجبیر سخنان همیشگی خود یعنی ضرورت رفتن «بشار اسد» رئیس‌جمهوری سوریه از قدرت را تکرار کرد، موضع مصر با موضع سعودی در این زمینه تضاد پیدا می‌کند.

روابط سوریه و مصر در مسیر تکاملی قرار دارد. به‌ویژه اینکه گزارش‌هایی درخصوص ارسال محموله سلاح‌های مصری به سوریه منتشر شده است. همچنین هیچ‌یک از مقامات مصری از «عبدالفتاح السیسی» رئیس‌جمهوری آن گرفته تا سامح شکری، وزیر خارجه به‌هیچ وجه کناره‌گیری اسد از قدرت را نمی‌خواهند و سفارت مصر در دمشق نیز کاملا باز است.

موضوع دیگری که شکاف بزرگ در مواضع این دو کشور را درقبال بحران سوریه فاش می‌سازد، حمایت دولت مصر از عملیات نظامی روسیه در سوریه و استقبال از این عملیات است. در حالی‌که عربستان سعودی به شدت با آن مخالف است و الجبیر بارها تهدید کرده است که عربستان سعودی ممکن است برای مقابله با این مداخله و همزمان ساقط کردن اسد، به گزینه نظامی متوسل می‌شود. این رژیم همچنین از تجهیز معارضان مسلح سوری به 500 موشک آمریکایی «تاو» (ضد زره) خبر داده و خاطرنشان کرده است که امکان دارد سلاح‌های مدرن دیگری نیز در اختیار معارضان قرار دهد.

«سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه در نشست چهارجانبه وین خواستار گسترش کمیته پیگیری طرح راه‌حل سیاسی در سوریه و اضافه شدن مصر و ایران (به آن) شد. به‌نظر می‌رسد سفر الجبیر به قاهره گامی پیشگیرانه به این درخواست و تلاش برای نزدیک شدن به دولت مصر و کاستن از تنش‌های فیما بین باشد.

عربستان سعودی از نوعی انزوای سیاسی و دیپلماتیک به‌ویژه در تعاملش با پرونده سوریه رنج می‌برد و تنها قطر و ترکیه را در سنگر خود می‌بیند و دیگران از جمله امارات، مصر و اردن به روش‌هایی از این سنگر خارج شده‌اند. اردن با روسیه توافق برای هماهنگی نظامی در جبهه جنوبی سوریه توافق کرده‌اند و این امر به معنی اقدام شترک علیه نیروهای معارضان مورد حمایت سعودی‌ها است که منطقه مرزی در شهر «درعا» را به تصرف خود درآورده‌اند.

آیا این سفر غیرمنتظره الجبیر به قاهره عقب‌نشینی و «انعطاف‌پذیری» عربستان سعودی در برابر قاهره را نشان می‌دهد یا تلاشی برای کاستن از اختلافات با آن در بسیاری از پرونده‌ای از جمله سوریه و یمن است؟

ما معتقدیم که رهبران سعودی به‌خوبی این موضوع را درک می‌کنند که مصر از لحاظ سیاسی به‌تدریج در حال دور شدن از آن است و مواضع و سیاست‌های خود را به صورت مستقل‌تری اتخاذ می‌کند و دیگر به کمک‌های مالی ریاض وابسته نیست. لذا، عربستان به مسائل با جدیت می‌نگرد و برای کاستن از اختلافات اقدام می‌‌کند. بعید نیست که این سفر الجبیر مقدمه‌ای برای سفرهای دیگر در سطوح عالی‌رتبه مانند احیای سفر معوقه «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه سعودی به قاهره باشد.

سلاح پول عربستان سعودی با وجود بااهمیت بود دیگر کارآیی ندارد. دلیل آن نیز کاهش بهای نفت و کم شدن درآمدهای آن نیست بلکه رهبری عربستان سعودی با مصر و دیگر کشورها (مثلا پاکستان) به مانند دولتی «کوچک» و وابسته برخورد می‌کند.