فروپاشی صف بندی‌های سیاسی در مصر

تسنیم: روزنامه السفیر چاپ لبنان در گزارش تحلیلی خود با عنوان "انتخابات مصر... نه تخلف... نه رای دهنده!" نوشت: دولت مصر در روز دوم رای گیری از مرحله دوم انتخابات پارلمانی عزم و اراده بیشتری را برای وادار کردن رای دهندگان برای رفتن به سر صندوقها از خود نشان داد.

اظهارنظرهای رسمی درباره مشارکت کمتر از دو درصدی در انتخابات و نبود تخلف و رای دهنده، جای خود را به اظهار نظرهای خوشبیتانه تری دارد. بارزترین اظهارت نظرهای خوشبینانه را هیئت وزیران کرد و گفت که میزان مشارکت در روز دوم به 15 درصد رسیده است. این درحالی بود که کمیته بین المللی پیگیری کننده روند انتخابات میزان مشارکت را حدود 11 درصد اعلام کرد. همه اینها درحالی بود که وضعیت در جلوی مراکز رای گیری تغییری نکرد.

چه بسا عبدالله فتحی رئیس باشگاه قضات مصر بیشترین توصیف را در صحنه انتخابات کرد و در پاسخ به سوالی در یک گفت وگوی تلویزیونی درخصوص میزان تخلفات ثبت شده تا این لحظه گفت: هیچ تخلف یا درگیری لفظی وجود نداشته است. او سپس به شوخی افزود: حتی رای دهنده نیز وجود نداشته است!

با توجه به سطح پایین مشارکت در روز اول انتخابات، دولت مصر تصمیم گرفت تا به کارمندان مرخصی نصف روز بدهد تا بتوانند به مراکز رای گیری رفته و رای دهند. این درحالی بود که این مراکز اساسا تا پنج ساعت بعد از پایان ساعت کاری ادارات باز بودند.

دولت مصر با اینکار خواست تا اشتباه گذشته خود را مرتکب نشود. دولت در گذشته یک روز کامل به کارمندان مرخصی داد و آنها همه به جای رفتن به مراکز رای گیری به خانه های خود رفتند و ترجیح دادند در کنار خانواده خود باشند.

همچنین، دستوری صادر شده که براساس آن رای دهندگان می توانستند برای سهولت کار با کارتهای شناسایی تاریخ اعتبار گذشته رای دهند.

کمیته عالی انتخابات مصر نیز اعلام کرد که قانون جریمه 500 پوندی را برای خودداری رای دهندگان ثبت نام شده از رای دادن، اجرایی خواهد کرد. این امر برای وادار کردن رای دهندگان جهت رای دادن صورت گرفت.

روزنامه السفیر افزود: موسسه دینی رسمی مصر نیز رای دهندگان را تشویق کرد که به مراکز رای گیری برند و به آنها هشدار داد که پرهیز از رای دادن با ترک کردن نماز برابری می کند. این امر با وجود همه همه صحبت ها درخصوص رد بکارگیری گفتمان دینی در سیاست بود.

اما همه این اقدامات و نظایر آن برای تشویق رای دهندگان موفقیت زیادی بدست نیاورد و دوربین های دولتی نتوانستند برخلاف گذشته، تصاویری از صف های طویل رای دهندگان جلوی مراکز رای گیری به تصویر بکشند.

نکته دیگر در انتخابات پارلمانی همان حضور افراد میانسال و بزرگسال در صحنه و نبود جوانان در کمیته های انتخابات بود. اینگونه بود که فراخوان رئیس جمهور برای گردهم آمدن در جلوی کمیته های انتخابات همان نتیجه فراخوان مشهورش در زمان صدارت وزارت دفاع در ژوئن سال 2013 میلادی را به همراه نیاورد. او در ژوئن سال 2013 میلادی از مردم مصر خواست تا گردهم آیند و به او اختیار مبارزه با تروریسم را بدهند.

در نخستین برداشت سیاسی از انتخابات پارلمانی مصر باید گفت: صف بندی که در سی ام ژوئن سال 2013 میلادی تشکیل شد و گروههای سیاسی چپ گرا و راست گرا و حتی جریان اسلامی را در مقابل گروه اخوان المسلمین قرار داد، عملا از مدتی پیش در حال گسسته شدن بود و به نظر می رسد که انتخابات پارلمانی، اعلام پایان این صف بندی به شمار می رود.

در این راستا، مصطفی کامل السید استاد دانشگاه قاهره گفت: کاهش رای دادن بیانگر فروپاشی "ائتلاف 30 ژوئن است".

وی حتی از این هم فراتر رفت و گفت: آنچه کسانی که در روز 30 ژوئن به خیابانها آمدند، می خواستند تحقق بخشیده شد. یعنی همان کنار زدن اخوان و به قدرت رسیدن عبدالفتاح السیسی. به نظر می رسد که مردم تسیلم این امر شده اند که السیسی در قدرت باقی است و هرچه می خواهد انجام خواهد داد لذا بسیاری ضرورتی برای رفتن به صندوق های رای گیری نمی بینند.

السید معتقد است علل متعددی برای کاهش میزان رای گیری وجود دارد؛ از جمله ماهیت خود نظام انتخاباتی که آمیخته ای از فهرست های انتخاباتی و نامزدهای فردی است؛ به گونه ای که این امر برای رای دهندگان نامفهوم می باشد. بسیاری از نامزدها برای رای دهندگان شناخته شده نیستند و عضو حزبی نمی باشند. با ضعف احزاب و نبود آنها، وضعیت برای رای دهندگان دشوارتر شده است.

وی افزود: از سوی دیگر، انتخابات کنونی فارغ از نامزدهای رقیب است. همه طرفدار دولت هستند و در نتیجه، شور و اشتیاق زیادی در بین شهروندان برای شرکت در انتخابات نبوده است. علاوه بر آن، گروه اخوان المسلمین و کسانی که برای رای دادن به آنها به حوزه های رای گیری می رفتند، این انتخابات را تحریم کردند. در این میان، نمی توان قشر جوانان سرخورده ای را که شغلی ندارند و برای انقلاب، شور و شوق نشان دادند اما سپس امیدهای آنها به یاس تبدیل شد، نادیده گرفت.

السید براین باور است که مبارزان انتخاباتی و تبلیغات به طور کلی ضعیف بود و تاثیر منفی بر میزان رای گیری گذاشت.

وی افزود: همچنین یک تنگنا و محدودیت کلی در سیاست و نبود امید به ایجاد تغییر واقعی و محسوس در زندگی شهروندان از طریق این سازوکارها وجود دارد.

السفیر در پایان نوشت: صف های طولانی چندین ساعته رای دهندگان در جریان همه پرسی اعلامیه قانون اساسی در سال 2011 میلادی و صف های طولانی انتخابات پارلمانی سال 2012 میلادی به تاریخ پیوست. این صف ها در آن زمان نه تنها بیانگر خواست و اراده برای ایجاد تغییرات بلکه امکان تغییرات در مصر بود. چه بسا اگر آن صف ها امروز در انتخابات پارلمانی سال 2015 میلادی بازگردد، درسایه ماهیت رقابت و نامزدها، به نتیجه ای متفاوت منجر شود و چه بسا این همان مهمترین علت نبود این صف ها است.