روایت شاعر مسیحی از «حماسه امام حسین(ع)»

شکور در کشوری بزرگ شده که در خانه بسیاری از مسیحیانش تصویری از امام علی(ع) بر دیوارها نقش بسته و دل‌بستگی بسیاری به اهل بیت(ع) وجود دارد. جاری بودن همین فرهنگ در نهاد بسیاری از شاعران و نویسندگان این دیار تأثیر گذاشته و زمینه را برای خلق آثاری ماندگار و عمدتاً عمیق فراهم کرده است. یکی از سؤالات پرتکرار حول شخصیت این نویسندگان و شاعران این است که آیا آنها شیعه شده‌اند یا نه؟ حتی اگر پاسخ این سؤال منفی باشد، مهم این است که انسانیت و آزادگی در نگاه این دسته از ادبا، فراتر از مرزهای کیش و مذهب تعریف می‌شود.

از شکور تاکنون آثار متعددی منتشر شده اما یکی از کتاب‌های خواندنی او که سال گذشته با ترجمه حجت‌الاسلام و المسلمین محمدرضا زائری به فارسی منتشر شد، «حماسه امام حسین(ع)» نام دارد که در کنار معرفی شاعر، دربردارنده قصیده‌ای از شکور در رثای سرور و سالار شهیدان است. زائری در معرفی شکور و قریحه توانای او در شعر و ادب چنین می‌گوید: شاید بتوان گفت در شعر تاریخی و حماسی بعد از مرحوم «بولس سلامه» که با شاهکار جاویدش «حماسه غدیر» اشتهار یافت تاکنون کسی مانند جورج شکور نداشته‌ایم. در ادبیات عرب، «ملحمه» به معنای یک کتاب و مجموعه شعری طولانی‌ست که یک موضوع حماسی تاریخی را روایت کند و به جنگ و پیکار و فتح و پیروزی‌های قهرمانانه دلاوری بزرگ بپردازد. ... اما در ادبیات عرب سرودن چنین مجموعه‌هایی قدمت طولانی ندارد و گرچه «عبدالمسیح انطاکی» ملحمه‌ای برای حضرت امیر(ع) سروده بود، لیکن شهرت ملحمه عربی با بولس سلامه بوده و در واقع باید گفت با «ملحمه الغدیر» این راه برای جورج شکور گشوده شده است».

کتاب پس از ارائه معرفی جورج شکور و اهمیت ملحمه او، ابیات عربی با ترجمه فارسی و انگلیسی پیش روی مخاطب گشوده می‌شود. شکور در بخش‌هایی از این سروده می‌گوید:

- مگر حسین وارث علی نبود؟ آن مرد مردان، که نهج و شیوه‌اش سر عظیم است... و شمشیرش «ذوالفقار» بی‌همتای شکافداری که مردانه می‌گردید، آنجا که غیر او خیانت می‌ورزیدند.

- آن جانشین پیامبر در روز غدیر، آنگاه که از غیب ندایش دادند: «برگوی، تویی که برمی‌گزینی... پس بانگ زد که: هر که را من سرور بوده‌ام، زین پس علی سرور است و هزاران تن حاضران یکایک با او بیعت کردند.

- حماسه حسین را والاتر از آن می‌دانم که بر آن اشک بریزم و باید برای شهادتی چنین نو، که حق راتازه می‌دارد شادمان بود و بزرگش داشت.

- در جامه‌اش عالمی گردآمده بود و با فریاد بیداری‌اش رؤیاهای خفته مرددمانش را بیدار کرد و بیم آهنگ او در چارسوی جهان همهمه افکند: یزید- این لاف‌زن غاصب حکومت- تهدیدش می‌کند و راستی آیا با ستم‌پیشگان می‌توان در فرمان خدا بیعت کرد؟

- ای حماسه «حسین» روزگاران به تو سرافرازند و گاه در تاریخ نقش‌ها تکرار می‌شوند. مرا کاسه سمی به خاطر گذراندی که سقراط باید از آزادگی می‌نوشید چرا که اسیر باورها نبود. ...

شکور درباره چرایی نگارش این کتاب می‌گوید: زمانی آقای محمد یوسف بیضون، نماینده پارلمان لبنان و رئیس جمعیت عاملیه من را دعوت کرد تا در عاشورا درباره شخصیت امام حسین(ع) و این واقعه سخنرانی کنم. من ابتدا این کار را نپذیرفتم و انجام آن را سه سال به تعویق انداختم تا از این طریق فرصت مناسبی برای من فراهم شود و درباره امام امامان، حضرت امام حسین(علیه السلام) سخن بگویم. سه سال از این ماجرا گذشت که یکی از دوستان به من متذکر شد زمان آنچه که پیش‌تر تعیین کرده بودی، گذشته است و امسال را باید به سخنرانی بپردازی. این دوستم تعدادی کتاب مرجع با محوریت زندگی امام حسین(علیه السلام) به من داد تا با مطالعه آنها شناخت نسبی‌ای درباره شخصیت این امام بزرگوار حاصل کنم.

به دوستم گفتم من امام علی(علیه السلام) را دوست دارم و درباره ایشان زیاد مطالعه کرده‌ام، اما درباره امام حسین(علیه السلام) مطلب زیادی نمی‌دانم. شروع به مطالعه آثار کردم. در این هنگام که درباره تحولات و سیر زندگی ایشان مطالعه می‌کردم، گریستم. هرچه می‌خواندم، به شخصیت ایشان شیفته‌‌تر می‌شدم. درحالی که کتاب‌ها در کنارم روی تخت بودند، به خواب می‌رفتم. کتاب‎ها در این ایام همواره با من بودند و من لحظه‌ای از آنها دور نمی‌شدم. شدت علاقه‌ام به خواندن و دانستن زندگی حسین(علیه السلام) به گونه‌ای بود که همسرم از من سوال می‌کرد این کتاب‌ها چه هستند؟ من در پاسخ به او می‌گفتم این آثار درباره امام حسین(علیه السلام) است، من سخت شیفته ایشان شده‌ام و به خواست خداوند بزرگ‌ترین حماسه را درباره وی خواهم نوشت. این‌گونه بود که من «حماسه امام حسین(علیه السلام)» را نوشتم.

او شهادت در راه امام حسین(ع) را مایه شرف و مباهات خود می‌داند و ادامه می‌دهد: بعضی از مردم کربلا و حادثه کربلا را فاجعه می‌دانند، البته در زمان خودش یک فاجعه بوده است، اما می‌توان از نگاه دیگر آن را روز سرور برای شهادت و عروج ملکوتی امام حسین(علیه‌السلام) و یاران باوفایش به جوار حق است؛ از این رو در روز شهادت امام حسین(علیه‌السلام) اشک‌های خود را ریختم، اما شهادت بزرگان روز ماتم نسیت، روز سرور است از آن جهت که آنان عروج کرده و به ملکوت الهی رسیده است. همانطور که شریف رضی فرموده، این روز نمادی برای چنین هدف و پیام مهمی است.

من هنگامی که «حماسه امام حسین(علیه‌السلام)» را می‌نوشتم، خوشحال بودم، می‌گریستم و افتخار می‌کردم، چرا که من تحفه‌ای جدید تقدیم به ایشان کردم. من درباره موضوعی که به آن علاقه نداشته باشم، نمی‌نویسم. در جلسه‌ای که کتابم را به سعید عقل عرضه کردم، به او گفتم که بالای سر همگی ما خداوند قرار دارد، او ناظر اعمال و گفتار ماست، من او را شاهد می‌گیرم که اگر در آن روز من در کنار امام حسین(علیه‌السلام) می‌بودم و با او به شهادت می‌رسیدم، برایم مایه شرف و مباهات می‌بود.

«حماسه امام حسین(ع)» با ترجمه فارسی زائری و برگردان انگلیسی از بولس عبدالله سروع با همکاری حوزه هنری‌ و سازمان اوقاف و امور خیریه منتشر شده و در اختیار علاقه‌مندان به ادبیات آیینی قرار گرفته است.