انفجارهاي آنكارا نتيجه چيست؟

آرمان: در بحران قبرس برخي از افسران جوان و ملي‌گرايان ترك به عصمت اينونو مراجعه كرده و خواهان ورود ارتش تركيه به قبرس شدند. وي در پاسخ گفت که وارد شدن به قبرس آسان است اما شما بگوييد چگونه مي‌توان از آن خارج شد. امروز با گذشت چهار دهه از اشغال قبرس در دولت اجويت، همچنان بخش مهمي از ظرفيت سياست خارجي تركيه گرفتار اين بحران است. به‌واقع عدم محاسبه ابعاد ورود به بحران و چگونگي خروج از آن و شرايط و پيچيدگي‌هاي حاكم مترتب بر صحنه سياست، بعضا مي‌تواند هزينه‌هاي سنگين بر نسل‌هاي متوالي يك كشور تحميل نمايد. اردوغان در محاسبه ورود و چگونگي خروج از بحران سوريه دچار خطاي راهبردي گرديد. خطایي كه پايان دادن به گفت‌وگو‌هاي صلح ميان پ.ك.ك و دولت تركيه و عمليات انتحاري در آنكارا، بخشي از تبعات آن است. بي‌شك عمليات انتحاري آنكارا در نگاهي حاصل محاسبات غلط اردوغان است. اردوغان ارزيابي دقيقي از بحران سوريه و دامنه‌هاي آن نداشت. وي با محاسبه‌اي اشتباه تركيه را وارد بحراني كرد كه هم اين كشور و هم منطقه را سال‌ها با دامنه اين بحران مواجه خواهد كرد. بحراني كه دامنه‌هاي آن در بخش‌هايي جبران‌ناپذیر خواهد بود. دخالت تركيه در سوريه و حمايت از داعش، اين كشور و منطقه را وارد وضعيت پيچيده، دشوار و پر از ابهام نموده است. عمليات تروريستي آنكارا تنها گوشه‌اي از تبعات آن است. عمليات انتحاري آنكارا همان‌گونه كه نخستين عمليات از اين نوع نبود، مي‌تواند آخرين نيز نباشد. اگر تركيه با داعش مواجه جدي نكرده و صلح با كردها احيا نگردد، با مد نظر گرفتن قدرت دولت پنهان در تركيه تضميني وجود ندارد كه سراسر تركيه در بحران عميق فرو نرود. برخي از كانون‌هاي قدرت در تركيه از حاميان چچني‌هاي افراطي در دهه ۹۰ بودند و وقتي اين حمايت پايان يا كاهش يافت در واكنش به آنكارا، چچني‌ها چندين عمل تروريستي را در استانبول انجام دادند. امروز نيز كاهش تاكتيكي حمايت آنكارا از داعش، در كنار ملاحظات مختلف مي‌تواند از دلايل هدف قرار دادن پايتخت تركيه توسط داعش باشد. در ارتباط با عمليات تروريستي آنكارا، تحليل ديگري كه از لايه و سطح عميق‌تري برخوردار است اين ارزيابي را مطرح مي‌کند كه اردوغان و همفكران وي از فاكتور داعش براي بالانس قدرت در داخل و تغيير موازنه سياسي به‌نفع خود بهره مي‌گيرند. استفاده از اقدام‌هاي تروريستي و انجام عمليات خارج از عرف سياسي و حقوقي يك سنت سياسي در تركيه بوده و قدمت آن به وسعت تاريخ معاصر اين كشور است. قتل عام قهرمان ماراش، سيواس، كشتار ماه مي‌ و اين اواخر عمليات انتحاري در سوروچ و دياربكر نشان مي‌دهد كه ذهنيت ناامن كردن صحنه سياسي، براي تحقق اهداف سياسي توسط كانون‌هاي قدرت، همچنان در تركيه يك گزينه غيرقابل اغماض است. به هر حال عمليات انتحاري آنكارا براي مردم تركيه تلخ و براي كردهاي اين كشور در حكم يك تراژدي بود. تلخي و تراژدي‌ای كه براي ترك‌ها و كردها هم پيام كلي و هم پيامي متفاوت داشت. اما همان‌گونه كه اسد سقوط نكرد و نتايج سياست‌هاي اشتباه آنكارا به پيچيده شدن بيشتر اوضاع سوريه و خطرات ناشي از آن براي تركيه انجاميد، گسترش درگيري با كردها نيز مي‌تواند شرايطي بغرنج براي آنكارا ايجاد کند. بحراني کردن صحنه سياست به هدف تحقق اهداف انتخاباتي توسط اردوغان، شايد به دور كردن نسبي كردها از صحنه مشروع سياسي منجر شود اما اين تحول از يك سو مي‌تواند به قهر بيشتر كردها با سيستم و تشديد درگيري‌ها از يك سو و از سوي ديگر نيز مي‌تواند به مساله كردهاي تركيه ابعاد بين‌المللي بخشيده و خطرات جدي‌تري را براي آنكارا ايجاد کند. اين ارزيابي هنگامي كه به ورود جدي روسيه به نبرد سوريه توجه کنیم، مي‌تواند بيشتر قابل تعمق و تامل شود.