روسیه، آمریکا و ناتو به سمت آغاز یک جنگ سرد جدید پیش می‌روند

فارس: اندیشکده «بروکینگز» در گزارشی تحلیلی با اشاره به وضعیت پرتنش کنونی میان واشنگتن و مسکو، تداوم این روند را زمینه‌ساز آغاز دوره جدید جنگ سرد میان این دو دشمن دیرینه دانست.

در این گزارش آمده است: در حال حاضر وضعیتی حیاتی در روابط آمریکا و روسیه ایجاد شده است. جنگ داخلی در اوکراین در حال تبدیل شدن به بن‌بستی متقابل بوده، توافق هسته‌ای عملی با ایران به نتیجه رسیده و روسیه در حال تقویت حضور نظامی خود در سوریه می‌باشد؛ اقدامی که خطر مواجهه با ایالات متحده را افزایش می‌دهد و در عین حال دارای پتانسیل برای مشارکت (دوجانبه) علیه داعش است.

شاید پیش از آنکه یک دولت جنگ‌طلب‌تر در واشنگتن روی کار بیاید و پیش از آنکه تنفر از آمریکا بیشتر و بیشتر در روسیه ریشه بدوان، طبق آخرین اطلاعات مرکز نظرسنجی عمومی لواد، فرصتی باشد تا واشنگتن و مسکو بر بن‌بست‌های کنونی خود غلبه کنند. امیدواریم چنین فرصتی ایجاد شود اما فرضیات و شواهد اینگونه نشان می‌دهد که: هیچ یک از طرفین قادر به ایجاد نتیجه لازم برای حل و فصل اختلافات جاری و ممانعت از وخامت هرچه بیشتر روابط فی مابین نیستند.

اجرای تعهدات

نگرانی اصلی کسانی که خواستار مذاکره میان روسیه و آمریکا هستند، این است که درحالی که روابط کنونی مملو از اختلافات جدی می‌باشد، تداوم آن می‌تواند روابط خصمانه به مراتب جدی‌تری را موجب شود. طبق استدلال این افراد، بدون یک چارچوب امنیتی اروپایی به روز شده برای حل و فصل برخی از این تنش‌های شدید یک جنگ سرد جدید بین دو جبهه ایجاد خواهد شد.

در این حالت، مشارکت در موضوعات حیاتی خارج از اروپا نظیر ایران، داعش و سوریه که غیرقابل تحمل بوده و نظم جهان را ناپایدارتر می‌کند، ایجاد می‌گردد. چارچوبی قابل قبول و دوجانبه برای نظم منطقه می‌تواند از درگیری‌های بیشتر و همچنین سرایت آن به سایر مناطق «ناحیه پسا شوروی» جلوگیری نماید.

تحقق «معامله‌ای بزرگ» برای تنظیم ساختارهای بین‌المللی و روابط منطقه‌ای بر اساس مشارکت‌های متقابل هدف باارزشی محسوب می‌شود. با این حال، ما تردید داریم که چنین معامله بزرگی محقق شود چرا که مشکلات حادی در زمینه تعهد طرفین وجود دارد. روسیه باید آمریکا و متحدانش را متقاعد کند که قصد تحمیل اصلاحاتی بزرگ به وضعیت موجود را ندارد. واشنگتن نیز باید به مسکو نشان دهد از سیاست‌های تهدیدآمیز علیه آن استفاده نمی‌کند.

امتیازات غیرممکن

یکی از دیدگاه‌ها در این تئوری این است که کشورها می‌توانند با اعطای امتیازاتی بزرگ که عزم آنها برای اجرای توافقات را نشان می‌دهد، بر مشکلات (در زمینه) تعهد غلبه کنند. کدام امتیازات در هر دو طرف می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد معامله‌ای بزرگ شود؟

روسیه می‌توانست اقدامات خود در کریمه، که از سوی واشنگتن و سایر دولت‌های غربی نقض آشکار قوانین و نظم بین‌المللی است، را با استفاده از اهرم اقتصاد یا روش‌هایی دیگر اجرا نماید تا کی‌یف نیز وضعیت جدید را به رسمیت بشناسد. (در مقابل) ایالات متحده نیز می‌توانست نگرانی‌های مسکو درباره احاطه شدن در دایره ناتو را به گونه ای دیگر مورد توجه قرار دهد مثلا موافقت با تشکیل یک سازمان امنیتی اروپایی به رهبری مقامات رده بالاتر از مقامات ناتو. (همانگونه که مدودف در دوران ریاست‌جمهوری‌اش پیشنهاد کرده بود.)

آمریکا همچنین می‌توانست حق ناتو برای بزرگنمایی قدرت و به رسمیت شناختن بی‌طرفی کشورهای مرز غربی روسیه را رسما لغو نماید. یک جنگ سرد جدید مشارکت در موضوعات حیاتی خارج از اروپا نظیر ایران، سوریه و داعش را غیرقابل اجرا می‌کند. در حالی که چنین امتیازاتی می‌تواند ایجاد یک معامله خوب را امکان‌پذیر نماید، معتقدیم هزینه‌های سیاسی داخلی برای پیاده‌سازی چنین توافقاتی برای رهبران هر دو طرف به مراتب بالاتر خواهد بود.

هرگونه درخواستی برای بازگشت کریمه به اوکراین (همانگونه که غربی‌ها خواستار آن هستند) برای مسکو غیرقابل پذیرش است. سرمایه‌گذاری کرملین بر گفتمان «بازگشت کریمه» به حدی است که حتی امتیازدهی‌های بسیار کوچکتر در این زمینه می‌تواند مشروعیت حکومت را اساسا مورد خدشه قرار دهد.

جایگزین این مساله، یعنی به رسمیت شناختن الحاق کریمه به روسیه از سوی اوکراین، نیز مشکل‌ساز است و مقاومت شدید داخلی برای براندازی دولتی که چنین معامله‌ای را انجام داده، بوجود می‌آید. درمقابل نیز هرگونه ممانعت عملی مسکو از اجرای سیاست‌های ناتو از سوی اعضای این سازمان رد خواهد شد.

گزینه معتدل‌تر، لغو گسترش ناتو و به رسمیت شناختن حوزه نفوذ روسیه در فضای پساشوروی می‌باشد که آنهم برای رهبران آمریکایی غیرقابل قبول خواهد بود.

در انتهای این گزارش آمده است: طبق مطالب فوق، هیچ یک از طرفین قادر به امتیازدهی در راستای تحقق این معامله بزرگ نیست. در نتیجه هر دو طرف هم اکنون خود را در حال حرکت در مسیر آغاز جنگ سرد جدیدی می‌بینند که هیچیک در واقع خواستار آن نیستند. در هر حال، با توجه به شرایط موجود خوش‌بینی درباره ایجاد معامله و توافق بین طرفین دشوار است.