زبان فارسی از زبان عربی پیشی گرفت

تولید مقالات علمی به زبان بومی یکی از معیار های توسعه یافتگی علمی در کشور هاست. البته این مسئله مخالفان خاص خود را هم دارد و آنها می گویند علم باید با زبان بین المللی عرضه شود اما موافقان کارکردهای بومی این اتفاق را دلیلی بر موافقت خود می دانند.

هم اکنون براساس آخرین آمار پایگاه استنادی اسکوپوس تا تاریخ ۱۰ /۷/ ۱۳۹۴ ، ۶ صدم درصد از کل تولیدات علمی جهان به زبان فارسی است و این در حالی است که در سال ۲۰۰۵ این میزان تنها ۱ صدم درصد بوده است. نکته قابل توجه در این میان اما کاهش تولید مقالات علمی به زبان عربی است. زبان عربی با حدود ۳۰۰ میلیون مخاطب و گویش کننده تنها ۳ دهم درصد مقالات علمی به زبان عربی داشته است.

در همین رابطه رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (RICeST و پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) اعلام کرد: بر اساس اطلاعات پایگاه استنادی اسکوپوس تا تاریخ ۱۰ /۷/ ۱۳۹۴، جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۰۵ رتبه ۲۸ دنیا را از لحاظ تعداد مدارک منتشر شده به زبان فارسی در اختیار داشت و از سال ۲۰۱۰ کمیت تولید علم منتشر شده به زبان فارسی روندی صعودی داشته به طوری که در سال های ۲۰۱۰ ، ۲۰۱۱ ، ۲۰۱۲ ، ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ به ترتیب جایگاه زبان فارسی به رتبه های ۲۹ ، ۲۴ ، ۲۲ و ۱۷ ارتقا یافته است.

محمد جواد دهقانی با اعلام اینکه هنوز اطلاعات نهایی کمیت تولید علم در سال ۲۰۱۵میلادی روشن نیست افزود: کمیت تولید علم به زبان فارسی در پایگاه های استنادی بین المللی رشد داشته است که این کمیت شامل مجلات علمی و همچنین کنفرانس هايی است که به زبان فارسی تولید و در پایگاه استنادی بین المللی نمایه سازی می شوند

رییس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (RICeST) گفت: در سال ۲۰۰۵ از کل تولیدات علم دنیا، ۸۷ درصد به زبان انگیسی تولید می شد، اما این میزان در سال ۲۰۱۴ به ۹۲ درصد افزایش یافته است. زبان چینی دومین زبان علمی دنیا است و به طور متوسط ۴ درصد تولید علم دنیا به زبان چینی است. زبان اسپانیایی و آلمانی بعد از زبان چینی رتبه های بعدی را در اختیار دارند.

وی گفت: سهم زبان فارسی از کل تولیدات علم دنیا از ۰.۰۱ درصد (یک صدم درصد) در سال ۲۰۰۵ به ۰.۰۶ درصد (شش صدم درصد) در سال ۲۰۱۴ ارتقا پیدا کرده و در سال ۲۰۱۴ سهم زبان های نروژی، اوکراین، مجارستانی، اسلوونی، دانمارکی، اسلواکی، بوسنی، لیتوانیایی، رومانیایی و فنلاندی از زبان فارسی کمتر شده است.

دکتر دهقانی افزود : در سال ۲۰۱۴ سهم زبان عربی از تولیدات علم دنیا ۰.۰۱ درصد (یک صدم درصد) بود، این در حالی است که سهم این زبان در سال ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ حدود ۰.۰۳ درصد (سه صدم درصد) بوده است، بنابراین به نظر می رسد کشورهای عربی این مسئله مهم را در سیاست های علمی خود نگنجانده اند.

رییس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری خاطرنشان کرد: از سال ۲۰۰۵ تاکنون تعداد ۷۰۲۴ مقاله علمی به زبان فارسی در پایگاه استنادی اسکوپوس نمایه سازی شده است که با توجه به تعداد ۲۹۸۹۱۸ مدرکی که از جمهوری اسلامی ایران در این پایگاه نمایه سازی شده است باید گفت: سهم زبان فارسی ۲.۳% ( دو ممیز سه دهم درصد) از کل تولیدات علم کشور است.

به گفته او در سال ۲۰۰۵ تعداد ۲۲۶ مقاله به زبان فارسی در سطح بین المللی منتشر شده بود، اما این میزان درسال ۲۰۱۳ به تعداد ۱۵۱۴ مورد افزایش یافت که برابر با ۳.۷ درصد (سه ممیز هفت دهم درصد) از کل تولیدات علم کشور در سال ۲۰۱۳ است.

دکتر دهقانی گفت: علیرغم رشد زبان فارسی به عنوان زبان علم بین الملل، کشور نیاز دارد تا گام های بزرگی در این زمینه بردارد. یکی از مناسب ترین راه های عملی برای گسترش زبان فارسی سرمایه گذاری در صنعت نشر حرفه ای است.

او گفت: همچنین سیاستگذاری به منظور تشویق نشریات و کنفرانس های علمی فارسی یکی از راه های توسعه زبان فارسی به عنوان زبان علم است زیرا بازار نشر علم دنیا یک بازار انحصاری است و تنها هفت ناشر بین المللی بیش از ۵۰ درصد مقالات دنیا را منتشر می کنند، بنابراین توسعه زبان فارسی به عنوان زبان علم بین المللی نیازمند سرمایه گذاری، برنامه ریزی، آموزش و تشویق مولفه های اثرگذار در نشر علم است؛