حزب عدالت و توسعه به تنظیمات کارخانه بازخواهد گشت

فارس: محمد علی دستمالی کارشناس مسائل ترکیه در گفت‌وگو با خبرنگار گروه سیاست خارجی خبرگزاری فارس، در خصوص وضعیت کردها پس از انتخابات و نیز درگیری‌های ترکیه با بیان اینکه ترکیه در حال حاضر یک فضای سیاسی و اجتماعی ناآرام و پرتنش را تجربه می‌کند که ارتباط مستقیمی با 2 مسئله مهم دارد، یادآور شد: اول عدم تشکیل دولت ائتلافی پس از انتخابات هفتم ژوئن و رقابت‌ها و اختلافات عمیقی که بین 4 حزب اصلی در مجلس ملی وجود دارد و دوم آغاز مجدد جنگ بین پ‌ک‌ک و نظامیان ترکیه.

* بیشترین میزان تلفات پ‌ک‌ک طی دو دهه اخیر

وی با اشاره به عملیات‌های اخیر و بمباران‌های گسترده‌ای که علیه پ‌ک‌ک انجام و باعث شد تا جنگ در یک حجم گسترده‌ای دوباره همه مناطق را شعله‌ور کند، یادآور شد: در استان‌های جنوب و جنوب شرق ناامنی حکمفرما شده است. از دیگر سو مناطق گسترده‌ای در کوهستان‌های اقلیم کردستان عراق به طور گسترده‌ مورد بمباران‌ قرار گرفته و بر اساس آمارهای اعلام شده از سوی مقامات رسمی ترکیه یک هزار و ۴۰۰ نفر از نیروهای پ‌ک‌ک بر اثر این بمباران‌ها کشته شده‌اند.

این کارشناس مسائل ترکیه ادامه داد: با توجه به اینکه منابع امنیتی ترکیه در سال‌های اخیر همواره اعلام کرده‌اند که آمار اعضای شاخه نظامی پ‌ک‌ک مستقر در شمال عراق حداکثر پنج هزار نفر است، این میزان تلفات بالایی است که در تاریخ 2 دهه اخیر سابقه نداشته است.

* پ‌ک‌ک دست به تحریک نیروهای نظامی ترکیه زد اما انتظار برخورد سخت را نداشت

دستمالی با ذکر این نکته که پ‌ک‌ک پیش از آغاز جنگ و پس از انتخابات اقداماتی را انجام داد که منجر به تحریک نیروهای نظامی و امنیتی ترکیه شد، خاطرنشان کرد: اما نه پ‌ک‌ک و نه تحلیلگران سیاسی و امنیتی ترکیه هیچگاه پیش‌بینی نمی‌کردند که پاسخ دولت به این اقدامات پ‌ک‌ک به این اندازه جدی، قاطعانه و گسترده باشد.

وی این جنگ را بر همه مسائل اقتصادی و اجتماعی ترکیه تاثیرگذار خواند که انتخابات هم به عنوان یک صحنه سیاسی بسیار جدی تابعی از این مسائل است و افزود: الان می‌بینیم که حزب عدالت و توسعه در شرایطی قرار گرفته که هم از یک سو می‌خواهد به هر شکلی که شده در انتخابات پیش از موعد پیروز شود و دولت را به تنهایی تشکیل دهد و هم دنبال آن است که صحنه جنگ و مسائل امنیتی ترکیه را مدیریت کند، که با دشواری‌ها و موانع بزرگی روبروست.

* مشکل اصلی حزب دموکراتیک خلق‌ها انتصاب آن به پ‌ک‌ک است

این کارشناس مسائل ترکیه در خصوص فعالیت‌های دمیرتاش رهبر حزب دموکراتیک خلق‌‌ها و اعتراض به وی به اقدامات دولت نیز گفت: دمیرتاش به عنوان رهبر حزب دموکراتیک خلق‌ها، رهبر توانمند و فعالی است که این حزب در دوران رهبری وی دورانی پر از موفقیت و شکوفایی را سپری کرده است. وی در انتخابات ریاست جمهوری در شرایطی که با 2 رقیب قدرتمند مانند رجب طیب اردوغان و اکمل الدین احسان اوغلو رقابت می‌کرد، توانست به تنهایی 10 درصد از آرای مردم ترکیه را به دست آورد و به یک چهره محبوب تبدیل شود.

دستمالی ادامه داد: دمیرتاش در این دوره هم در رهبری حزب دموکراتیک خلق‌ها موفق عمل کرده، اما مشکل او ربطی به ضعف شخصی یا عدم توانایی‌اش ندارد. مشکل اصلی این است که حزب دموکراتیک خلق‌ها دارای یک هویت سیاسی - حزبی و تشکیلاتی مستقل نیست که بتواند در مکانیسم تصمیم‌گیری به شیوه مستقل عمل کند و مسیر سیاسی خود را تعیین کند.

وی با اشاره به اینکه حزب دموکراتیک خلق‌‌ها در انتخابات ژوئن 80 کرسی به دست آورد که یک پیروزی بی‌نظیر در تاریخ فعالیت سیاسی قانونی کردهای ترکیه بود، اظهار داشت: اما از آنجایی که سران پ‌ک‌ک در کوهستان قندیل ترجیح می‌دادند که ابتکار عمل و قدرت تصمیم‌گیری را در دولت خود نگه دارند به جای اینکه اجازه دهند دمیرتاش و یاران او در مجلس ملی ترکیه تصمیم‌گیری و از شیوه مبارزه پارلمانی برای تحقق مطالبات کردها استفاده کنند، پ‌ک‌ک یک بار دیگر خود وارد میدان شد و فضا را بر حزب دموکراتیک خلق‌ها هم تنگ کرد و الان می‌بینیم که تا حد زیادی دمیرتاش، لیلا زانا و .. کنترل شده‌اند و این پ‌ک‌ک است که برای ادامه این وضعیت فعلی یا توقف این روند تصمیم‌گیری می‌کند.

این کارشناس مسائل ترکیه در خصوص استراتژی حزب دموکراتیک خلق‌ها در انتخابات ترکیه نیز اظهار داشت: این حزب در انتخابات پیش رو همچنان به دنبال آن است که خود را به عنوان یک نهاد سیاسی طرفدار صلح، برابری و دموکراسی معرفی کند؛ اما این گفتمان تا حدود زیادی زیر سؤال رفته چرا که «ه د پ»(حزب دموکراتیک خلق‌ها) به دلیل ارتباط تشکیلاتی و عقیدتی خاصی که با تکیه بر اوجالان دارد، نمی‌تواند به طور قاطعانه اقدامات پ‌ک‌ک را زیر سؤال ببرد.

دستمالی افزود: (ه د پ) از سوی دولت نیز تحت فشار است و دیگر احزاب هم فشار می‌آوردند که از پ‌ک‌ک یا برائت بجوید یا اعلام کند که این اقدامات مورد تاییدش نیست؛ اما این شدنی نبود و دمیرتاش مجبور بود به یک شیوه بینابینی عمل کند و از سوی دیگر برنامه‌های خود را طوری پیش ببرد که مورد اعتراض سران پ‌ک‌ک در قندیل قرار نگیرد.

وی با بیان اینکه دمیرتاش همچنین می‌بایست خواسته‌های هواداران ناسیونالیست‌ و نیز درخواست هواداران چپ خود را در استان‌های ترک نشین به جای آورد، خاطرنشان کرد: همچنین باید به گونه‌ای حرکت کند که دادگاه قانون اساسی و دستگاه‌های امنیتی برای دستگیری سران این حزب و احتمال گشودن پرونده تعلیق حزب اقدام نکنند.

* اوجالان فعلاً از روند سیاسی ترکیه کنار گذاشته شده است

این کارشناس مسائل ترکیه با بیان اینکه حزب دموکراتیک خلق‌ها ترجیح می‌دهد بدون اینکه موضعی قاطعانه در برابر پ‌ک‌ک بگیرد، در انتخابات پیش رو هم با استفاده از شعارهایی همچون ضرورت تحقق توسعه دموکراتیک و برابری و ایجاد تشکیلات خودگردان، ترکیه را اقناع کند که حقوق و امتیازاتی را به کردها بدهد، اظهار داشت: نکته‌ای که جای تأسف دارد این است که ه‌.د.پ به دلیل ضرباتی که در ماه‌های اخیر متحمل شده، توان آن را ندارد که برنامه مشخصی برای هموار کردن راه مذاکرات صلح و اعلام آتش‌بس داشته باشد.

دستمالی در خصوص نقش اوجالان در بحران کنونی ترکیه نیز گفت: اوجالان فعلاً به عنوان رهبر پ‌ک‌ک کنار گذاشته شده و نقشی در آن ندارد. با توجه به اینکه طی چند ماه اخیر ملاقاتی صورت نگرفته و نه وکلا و نه اعضای هیأت نمایندگان کرد به دیدن وی نرفته‌اند، هنوز کسی از مواضع اوجالان اطلاعی ندارد. آنچه از لابلای سخنان داود اوغلو به گوش می‌رسد گویای آن است که اوجالان در شرایط کنونی دست کم در صحنه آشکار و رسمی کنار گذاشته شده است.

وی یادآور شد: قطعاً مذاکره با وی از طریق هاکان فیدان رئیس سرویس اطلاعاتی ترکیه در خفا ادامه دارد، اما هنوز کسی نمی‌داند که آیا اوجالان در حال چانه‌زنی با «میت» است یا اینکه اصلاً پرونده به سمتی رفته که میت ترجیح می‌دهد فعلاً هیچ یک از خواسته‌ها و مطالبات اوجالان را مطرح نکند.

* تنها اوجالان می‌تواند آتش بس یک طرفه از سوی پ‌ک‌ک را رقم بزند

این کارشناس مسائل ترکیه با ذکر این نکته که الان تنها قدرت و عنصری که می‌تواند پ‌ک‌ک را مدیریت و اقناع کند و از آنها بخواهد که به شیوه یک‌طرفه آتش‌بس را اعلام کنند کسی جز اوجالان نیست، خاطرنشان کرد: دمیرتاش نیز چندین بار هوشمندانه این نکته را مطرح کرده و عنوان داشته که ما خواهان آن هستیم که سلاح‌ها خاموش شوند، اما کسی که می‌تواند این درخواست را مطرح کند و پذیرفته شود کسی جز اوجالان نیست.

دستمالی افزود: اوجالان فعلاً کنار گذاشته شده و این احتمال وجود دارد که در روزهای پایانی این ماه یعنی پیش از برگزاری انتخابات سراسری ترکیه، دولت برای مدیریت انتخابات و تأمین امنیت صندوق‌ها از اوجالان بخواهد که با انتشار بیانیه‌ای، پ‌ک‌ک را اقناع کند که برای مدتی آتش‌بس اعلام کند.

* حزب عدالت و توسعه به «تنظیمات کارخانه» بازخواهد گشت

وی در بخش دیگری از سخنان خود در خصوص وضعیت حزب عدالت و توسعه در انتخابات پیش رو نیز گفت: حزب عدالت و توسعه چندی پیش کنگره خود را برگزار کرد و در این کنگره آنچه مورد تأکید قرار گرفت این بود که با همان خواست و اراده اوایل دوران حزب، مدیران یکبار دیگر به میدان آیند که بازگشت به تنظیمات کارخانه خوانده می‌شود.

این کارشناس مسائل ترکیه با اشاره به مشکلاتی که حزب عدالت و توسعه در بدنه با آن مواجه است، اظهار داشت: با تغییراتی که اکنون در شورای سیاستگذاری این حزب صورت گرفته، حزب «آک پارتی» تلاش می‌کند 2 کار مهم انجام دهد. اول اینکه حزب را در سطح کلان فکری و سیاسی باز هم به یک حزب قدرتمند برای صدور گفتمان‌های بزرگ اداره ترکیه تبدیل کند و وظیفه دوم این است که تشکیلات استانی در 81 استان را به شکلی پویا و فعال کند تا انتخابات پیش رو را ببرد.

دستمالی ادامه داد: حزب عدالت و توسعه در این مسیر با چالش‌های بزرگی روبروست که یکی از آنها به دست آوردن دوباره اعتماد کردهاست، چرا که بسیاری از استان‌های کردنشین جنوب و جنوب شرقی و بخش مهمی از کردهای مقیم استانبول آرای خود را به نفع حزب دموکراتیک خلق‌ها ریخته‌اند و آرای حزب عدالت کاهش یافت و نتوانست به تنهایی دولت را تشکیل دهد.

وی افزود: بر همین مبنا یکی از برنامه‌های مهم حزب عدالت در انتخابات پیش رو این است که با استفاده از عناصر مهمی همچون «انصاری اوغلو» که نفر اول لیست عدالت و توسعه در دیاربکر است، «مهدی اکر» وزیر کشاورزی در استانبول و سایر کادرهای کرد خود هر طور شده در استان‌های کردنشین آراء را به سود خود تغییر دهد.

این کارشناس مسائل ترکیه یادآور شد: همینطور «بشیر آتالای» از چهره‌های سیاسی و امنیتی حزب از استان وان نامزد شده و در استان‌های دیگر هم تغییرات مهمی در لیست‌ها ایجاد شده و حزب تلاش می‌کند با به میدان آوردن نمایندگان پیشکسوت و نیز استفاده از ظرفیت نیروهای کرد خود، انتخابات آینده را ببرد.

* پرونده مذاکرات صلح با پ‌ک‌ک فعلاً متوقف شده اما طرفین ناچار به ادامه آن هستند

دستمالی در خصوص مذاکرات صلح بین ترکیه و پ‌ک‌ک نیز اظهار داشت: پرونده مذاکرات صلح بین ترکیه و پ‌ک‌ک در حال حاضر عملاً متوقف شده و به قول ترک‌ها روی طاقچه گذاشته شده است. یکی از نکات مهم در این خصوص این است که با پیروزی‌هایی که ارتش و نیروی هوایی ترکیه در حمله به مواضع پ‌ک‌ک به دست آورده‌اند، الآن دولت از دست بالا برخوردار است و با توجه به اینکه ضربات سنگینی را به پ‌ک‌ک وارد کرده است، دولت دست کم در مواضع رسمی خود به چیزی کمتر از خلع سلاح پ‌ک‌ک رضایت نمی‌دهد و خواستار آن است که پ‌ک‌ک سلاح‌های خود را بر زمین گذارد، اما این فعلا شدنی نیست.

وی با ذکر این نکته که این مذاکرات بعد از اعلام نتایج انتخابات پیش رو یکبار دیگر روی میز قرار خواهد گرفت، زیرا دو طرف گریزی از مذاکرات ندارند، خاطرنشان کرد: واقعیات این است که پ‌ک‌ک در دور بعدی مانند دور قبلی با دست پر و قدرت بالا نمی‌تواند به میدان آید چرا که تلفات سنگینی داشته و با توجه به اینکه بمباران مواضع پ‌ک‌ک هم به عنوان اقدام تأمین امنیت از سوی آمریکا و اروپا مورد تأیید قرار گرفته و اعلام کرده‌اند که حملات پ‌ک‌ک در خاک ترکیه مصداق حملات تروریستی است، به نظر می‌رسد که در مذاکرات آتی شرایط چندان به سود پ‌ک‌ک نباشد.