افخمی در «هفت»: دنبال شر می‌گردم

تسنیم: شب گذشته دور جدید برنامه «هفت» با اجرا و تهیه‌کنندگی بهروز افخمی شروع شد. افخمی در این برنامه که کاملا تولیدی بود با علی‌اصغر پورمحمدی معاونت سیمای رسانه ملی، رضا میرکریمی مدیرعامل خانه سینما، فریدون جیرانی مجری و سردبیر سابق برنامه «هفت» به گفت‌وگو نشست. گفت‌وگوی سه نفره مسعود فراستی و حمید گودرزی و بررسی چیدمان جدید برنامه «هفت» از جمله بخش‌های این برنامه بود. افخمی همانطور که انتظار می‌رفت شیوه‌‌ای جدید از اجرا و کارگردانی در «هفت» را به نمایش گذاشت. فضایی که به شیوه روایت مستند نزدیک بود. افخمی کارگردان معمولا جنجالی سینمای ایران حالا در جایگاه مجری برنامه‌ای جنجالی نشسته است. افخمی در نریشن اولین برنامه «هفت» و پیش از این‌که به گفت‌وگویی با علی‌اصغر پورمحمدی معاونت سیمای رسانه ملی بنشیند گفت: پیشنهاد اجرای دور جدید برنامه سینمایی «هفت» از طرف معاونت سیما، به خاطر انتشار یادداشت‌هایی است که سه شنبه‌ها صبح در یک روزنامه می‌نوشتم. یادداشتهایی که در مورد آموزش فیلمسازی و در مورد سینمای ایران نوشته شده بود واتفاقا با استقبال مخاطبان همراه شد. پورمحمدی در گفت‌وگویش با برنامه هفت به سابقه اشنایی بهروز افخمی اشاره کرد و گفت بیشتر او را به خاطر برادرش (علیرضا افخمی)می شناسد.معاون سیما رسانه ملی در بخشی از این گفت‌وگو اشاره کرد: دوست داریم که در برنامه هفت به ما کمک بدهید. ما در طی این سه ماهی که برنامه هفت قطع شده است دنبال تهیه کننده و مجری می گشتیم و بیشتر هم دنبال مجری بودیم. برای همین دوست داشتیم که در این برنامه حضور داشته باشید. لابلای این گفت‌وگو نریشن‌های بهروز افخمی است که شیوه روایت جالبی به برنامه «هفت» داده است. پورمحمدی در مورد انتظاراتش از افخمی در برنامه هفت گفت: آقای افخمی دوست داریم که هفتی بسازی که موجب رونق سینمای ایران شود و به صنعت سینما کمک کند و باعث شود که فیلم خوب از سینمای ایران بیرون بیاید. فیلم خوب یعنی اینکه توده‌های مردم بروند آنرا ببینند. اگر هفت به تعالی سینما کمک کند؛ می‌شود همان هفت خوب! افخمی در مورد اینکه بنا است برنامه «هفت» را تولیدی بسازد گفت: سعی می‌کنیم همه برنامه را تولیدی بسازیم. دلیلش این است که می‌شود خیلی از حرفهای اضافه‌ای که گفته می‌شود را حذف کنیم. دیگر اینکه فکر می‌کنم که آوردن بعضی از چهره به روی آنتن زنده تلویزیون کمی ریسک باشد. پورمحمدی از این تصمیم افخمی استقبال کرد و گفت: درخواست من این است که از همان روز اول در تیتراژ ابتدایی برنامه بنویسید «هفت» کاری از بهروز افخمی. این هم به دلیل آن است که دیگر نگویید که این بخش برنامه به من ربطی ندارد و مسئولیت روی دوش شما است. مساله دیگر اینکه «هفت» یک شاخص باشد برای سینمای خوب و به سینمای ایران انرژی بدهد. افخمی در این‌جا گفت‌وگویش با همان نریشن روی مستند گفت: آقای پورمحمدی فکر می‌کند من «شزم» هستم یا «برگمن» یا چیزی در همین حد! می‌گوید برو سینمای ایران را نجات بده. حتما می‌گویید که چرا من قبول کردم؟ خب به خاطر اینکه من دنبال شر می‌گردم. افخمی البته به گفت‌گوی خصوصی‌اش با پورمحمدی هم اشاره تلویحی کرد و در ادامه حرفهای پورمحمدی پخش شد. معاون سیما خطاب به افخمی گفت: اگر یک طرح خوب و جذابی به ما بدهید که زیاد زمان نبرد و سریال ماندگاری در صداوسیما باشد؛ از آن حمایت می‌کنیم. افخمی هم از فرصت استفاده کرد و گفت: من دوست دارم که زندگی انریکو فرمی مخترع بمب اتمی را به زبان انگلیسی بسازم. تلویزیون در وضعیتی است که باید بعضی از برنامه‌هایش را به زبان انگلیسی بسازد و موضوعش در مورد ایران نباشد. افخمی در همان نریشن گفت: ساخت زندگی انریکو فرمی از آرزوهای بیست ساله من است.آنقدر در مورد انرژی هسته ای خواندم که اگر توافق هسته‌ای نشده بود من در همین زیرزمین خانه مان می توانستم بمب اتم بسازم. افخمی در ادامه سراغ فریدون جیرانی مجری سابق برنامه «هفت» رفت. جیرانی همان اول کار از افخمی پرسید: آیا از برنامه هفت قبلی تحلیلی داشتی؟ افخمی هم جواب داد: برنامه هفت دوره تو خوب بود. جیرانی هم به کنایه پرسید: به گبرلو هم می‌گویی برنامه هفت دوره‌ی تو خوب بود؟ افخمی هم جواب داد: نه! از برنامه «هفت» گبرلو خسته می‌شدم و گاهی وسطش را می‌رفتم و میخوابیدم. جیرانی دوباره پرسید: بیشتر فراستی را دوست داشتی؟ و افخمی جواب داد: فراستی را خیلی دوست داشتم و به طور کلی تلویزیونی خوبی هست. جیرانی در ادامه سوال‌های مسلسل‌وارش گفت: فراستی را به هفت می‌آوری؟ و افخمی گفت: آره اصلا دبیر نقد است. هر دفعه سه‌چهار منتقد را می‌اورد و قرار است که غیر از فیلمهای ایرانی، فیلم‌های خارجی را هم نقد کند. بخشی از این گپ و گفت‌ جیرانی و افخمی درمورد فضای نقد و شیوه منتقدان سینمای ایران بود. افخمی گفت: فیلم ساز باید این را قبول کند که منتقد کسی است که می خواهد حقوق تماشاچی را رعایت کند. یک سری تماشاچی هستند که هر فیلمی می بینند و اصلا نیازی به منتقد ندارند. یک‌سری تماشاچی هم عاشق سینما هستند و آرشیو زیادی از فیلم‌های سینمایی دارند و آنها هم کاری به منتقدان ندارند. می ماند یک بخش متوسط از تماشاچی که آدمهای فرهنگی هستند و در هفته، دو سه تا فیلم می‌بینند. آنها هستند که به سلیقه منتقد نیاز دارند تا فیلم‌ها را انتخاب کنند. کارکرد منتقد فقط روی همین قشر از مخاطبان است. جیرانی گفت: آنها تعیین کننده هستند. افخمی جواب می‌دهد: مهم نیست تعیین کننده باشند. مهم این است که منتقد روی این بخش از تماشاچی حساب باز می‌کند. تماشاچی اگر با منتقد هم سلیقه باشد، توصیه‌های او را تحویل می‌گیرد و به ان نیاز دارند. منتقدی که فکر می‌کند چیزی را یاد می‌دهد از جای خودشان در رفته است. جیرانی در اینجا پرسید: پس بازگشت فراستی را به فال نیک می‌گیری؟ افخمی هم جواب داد: فیلمسازان باید عادت کنند که توقع نداشته باشند که منتقد از فیلمش خوشش بیاید. جیرانی با گریز به روزهایی که هفت را اجرا می‌کرد گفت: آخر فراستی به هر فیلم روشنفکرانه ای که می‌رسید (یعنی منتسب بود به سینمای روشنفکرانه) انگار که از قبل قرار بود که آن فیلم را بکوبد. این کار فراستی بعدها برای هفت مساله شد. فراستی یک فیلم روشنفکری را بیشتر از یک فیلم معمولی و کارگردان معمولی می‌کوبید. تو اینکار فراستی را کنترل می‌کنی یا نه؟ افخمی جواب داد: نه! اتفاقا من در مورد این موضوع کاملا با فراستی هم سلیقه ام. فیلمسازی که خودش را خیلی جدی می‌گیرد باید با همان معیار ارزیابی شود. اگر تماشاچی هم نمی‌پسنددش باید سخت‌تر ارزیابی شود. جیرانی گفت: بهروز وقتی می‌گویی با این دیدگاه فراستی موافقی یعنی با همان دیدگاهی که فیلمهای روشنفکری را می‌زند هم موافقی؟ افخمی هم جواب داد: من فکر می‌کنم که فیلمی که تماشاچی ندارد و اتفاقا قمپوز روشنفکری دارد باید دوبرابر زده شود. (هر دو می‌خندند) جیرانی هم می‌گوید: این جمله را که از برنامه در نمی‌آری؟ افخمی: نه! جیرانی گفت: مخاطبی که برنامه هفت را می‌بیند از جنس تماشاچی‌هایی است که گاهی وقتها آن قمپوز را دوست دارد و دیگر بعد برنامه تو را نمی بیند. افخمی هم جواب داد: خوب نبینند. آن نوع مخاطب هفت از همان جنس تماشاچی‌است که برای سینمای ایران باقی مانده است. همان جمعیت 500 تا 600 هزار نفری که در سال، دو سه بار به سینما می‌روند و طرفداری شان از فیلمها کاملا روشنفکرانه است. یعنی آنهایی نیستند که فقط بخواهند فیلم ببیند.دنبال چیزهای دیگر هستند و برای همین به سینما می‌آیند. جیرانی خطاب به افخمی اظهار داشت: تو می‌دانی که بخشی از مخاطبان سینما ما طرفدار سینمای روشنفکری هستند و اگر ببینند که تو در برنامه‌ات با این سینما مشکل داری برنامه تو را نخواهند دید. بهروز افخمی هم با بیان این که برایم اهمیت ندارد این تماشاچی‌ها برنامه «هفت» را نبینند گفت: برنامه «هفت»‌اگر بخواهد روی سینمای ایران تاثیر بگذارد باید روی سی، چهل میلیون بیننده حساب کند. مثل برنامه نود که همه آن را نگاه می‌کنند تا ببینند نظرات فردوسی‌پور یا داور و کارشناس برنامه درست است یا غلط. حالا ما بیاییم یک میلیون نفر که سینما را وارونه می‌بینند لحاظ کنیم؟‌ این کار اشتباهی است. جیرانی گفت: بهروز تو در تلویزیون دولتی کار می‌کنی و تلویزیون همیشه نسبت به فیلمهای روشنفکری موضع داشته است. اگر هم بخواهی نقد صحیح به سینمای روشنفکری داشته باشی. این را به حساب خودت نمی‌گذارند بلکه به حساب تلویزیون می‌گذارند. افخمی هم جواب داد: خوب بگذارند. اصلا برای من مهم نیست و خودت هم می‌دانی. جیرانی گفت: یک زمانی می‌شود که یک فیلمی در فضای سینما خیلی مطرح است ولی تلویزیون دوستش ندارد. تو هم اگر بخواهی این فیلم را نقد کنی فضای عمومی این را پای حساب نقد صحیح عالمانه نمی‌گذارد. به حساب این می‌گذارند که برنامه ریزی مشخصی از طرف تلویزیون برای زدن آن فیلم انجام شده است. چون جریان روشنفکری هم تریبون پاسخگویی تو را ندارد، متهم می‌شوی که کار دولتی می‌کنی. افخمی نیز در جواب گفت: خب بگویند. آن تماشاچی که این جور مسائل را سیاسی می‌کند اصلا نمی‌خواهم. نمی‌خواهم که «هفت» را ببیند. در بخش دیگری از این گفت‌وگو جیرانی گفت:‌ بهروز افخمی با دو جریان روبرو است یکی جریان طبیعی سینما و دیگری جریان روشنفکری سینما! جریان روشنفکری تو را در دست انداز می‌اندازد. افخمی پرسید: این جریان روشنفکری چه طوری می‌اندازد. جیرانی در حالی که با هیجان داشت نظراتش را توضیح می‌داد گفت: هر اظهارنظر که طبیعی هم باشد طبیعی تلقی نمی کنند. افخمی که کلافه شده بود گفت: اخرش چه می شود؟ و جیرانی گفت: تو می روی زیر ذره بین عده ای که دائم علیه ات تبلیغ می‌کنند. افخمی هم مصمم جواب داد: من از تبلیغ منفی استقبال می‌کنم. (با خنده) به بعضی از این‌ها باید پول بدهی که برایت تبلیغ منفی کنند. آدمهایی که موضعگیری‌هایشان سیاست‌زده و باندی است، چه بهتر که برای تو تبلیغ منفی کنند. جیرانی به این جا که رسید گفت: اگر جریان سینمای ایران طبیعی بود و جریانی در سینما حضور نداشت که هر چیزی را بزرگ نمی‌کرد و علیه فیلم‌ها سمپاشی و فضاسازی نمی‌کرد و آنها را به چیزهای مختلفی متهم نمی‌ساخت، فضا برای اظهار نظر طبیعی بود ولی وقتی یک جریانی دارد این کار را می‌کند انتظار نداشته باش که من نقد تو را طبیعی تلقی کنم. افخمی بار دیگر با جسارت بیشتر گفت: خوب نکنند. من قرار نیست که طبیعی بودن خودم را فراموش کنم تا یک عده ای بخواهند جور دیگری تلقی کنند. جیرانی انگار که کلافه شده باشد بار دیگر جواب داد: تو در جامعه ای زندگی می‌کنی که یک جریانی دارد و نمی‌تواند پاسخ خودش را در تلویزیون بدهد. یعنی اگر فیلمی به کن رفته باشد و تو آن را بکوبی به کارگردانش اجازه نمی‌دهند که به تلویزیون بیاید و به منتقدت بگوید تو اشتباه می‌کنی. افخمی نیز گفت: منتقد باید فیلم‌ را بکوبد. همه جای دنیا همین است. در آمریکا هم این اتفاق می‌افتد. که جیرانی پاسخ داد: امریکا را با اینجا مقایسه نکن. آنجا جریان طبیعی سینما جاری‌ست. او افزود: تو داری در تریبون یک کانال دولتی حرف می‌زنی. تریبونی که متهم است دارد دروغ می‌گوید. امیدوارم این را هم از مصاحبه درنیاورند. وقتی عده‌ای معتقدند که تلویزیون راست نمی‌گوید و آن عده هم کم نیستند، آدمی که «هفت» را می‌سازد زیر سئوال می‌رود. افخمی نیز در پاسخ اظهار داشت: خب بروم. آن فضا خیلی هوچی است. خودش را بزرگ نشان می‌دهد، اگر بخواهیم به آنها بها بدهیم طبیعی بودن و راستگو بودن خودمان را نسبت به سینما فراموش کنیم. آنها هم بیشتر فشار می‌آورند که بیشتر شبیه ما بشو. پس باید طبیعی باشی و البته لحن هم باید مهندسی شده و منطقی باشد. افخمی در ادامه جوابش گفت: فکر می‌کنم همه مشکل از همه طرف‌هایی که ممکن است فشار بیاورند این است که آنها ایدئولوژی دارند و بر اساس باید و نبایدهای از پیش معلوم شده قضاوت می‌کنند که یا تو حرف ما را می‌زنی یا نمی‌زنی. در حالی که لحن کسی که ایدئولوژی ندارد و در مورد سینما مهندسی حرف می‌زند کاملا معلوم می‌شود و دلیلی ندارد به کسی باج دهد. برنامه «خندوانه» و حاشیه‌های پیش آمده بر سر رقابت امین حیایی و امیرمهدی ژوله دیگر موضوعی بود که فریدون جیرانی به آن اشاره کرد:‌ وقتی در یک برنامه کمدی، فضای سیاسی باعث می‌شود که حتی رای دادن به آن کمدین‌ها سیاسی شود و فضایی سیاسی را در جامعه به وجود آورد. چطور انتظار داری این فضا روی «هفت» تاثیر نگذارد؟ افخمی پرسید: خب مگر آن فضا روی «خندوانه» چه تاثیری داشت؟ آنها دارند کارشان را می‌کنند و جیرانی گفت:‌ آنها کار خودشان را می‌کنند ولی تاثیرش را گذاشت، حتی من معتقدم آن دو فیلمی که در عید آن سال فروختند فروش هیچ‌کدام‌شان طبیعی نبود. دو طیف سیاسی برای رقابت باهم سراغ این فیلمها می‌رفتند. افخمی به این‌جا بحث بی سرانجامشان که رسید گفت: من هیچ راهی به ذهنم نمی رسد تنها یک راه که باید از کنار اینها بگذری. جیرانی هم خندید وگفت: امیدوارم دوسال دیگر ببینم که تو از کنارشان می‌گذری و به آنها تنه زدی. امیدوارم که خودت نخوری. افخمی هم گفت: من هم می‌خورم. زندگی همین است و نباید انتظار داشت که طرف مقابلت خیلی اهل دیالوگ و مسالمت است. زندگی جنگ است و هرکسی که وارد عرصه جدید می‌شود، برایش این برخوردها طبیعی است. در بخش پایانی این گفت‌وگو نیز بهروز افخمی گفت: اگر بخواهند برنامه «هفت» را سانسور کنند، من مخالفت خواهم کرد و جیرانی پرسید: یعنی اگر برنامه سانسور شود تو «هفت» را ترک می‌کنی؟ و افخمی در جواب گفت: بله، اگر روزی برنامه «هفت» را ترک کردم به معنی این است که نتوانستم در برابر سانسور مقاومت کنم. این پایان گفتگوی جنجالی بهروز افخمی با فریدون جیرانی بود. گفتگویی که جذاب‌ترین بخش برنامه کمی‌طولانی «هفت» دیشب بود. شمایل برنامه «هفت» جدید از زبان بهروز افخمی درانتهای برنامه هفت، بهروز افخمی بخشهای مختلف برنامه را این‌گونه توضیح داد: برنامه «هفت» از چهار هفته بعد شروع می‌شود و سه گفت وگو اصلی خواهد داشت. یکی گفت‌وگو سیاسی و فرهنگی با شخصیتهایی بیشتر سمت مدیریتی دارند یا چهره سیاسی و فرهنگی هستند و می خواهیم نقطه نظراتشان در مورد سینما را بدانیم و چقدر با سینما آشنا هستند. اتفاقا گفت‌وگوهای سختی هم هست چون ممکن است با هم جدل بکنیم. این گفت‌وگو را خودم انجام می‌دهم و ممکن است بصورت زنده نباشد و با تمایل شخص نسبت به انعکاس اظهارنظرش منتشر می‌کنیم. او در مورد گفت‌وگوهای که قرار است حمید گودرزی انجام دهد گفت: بخش دوم گفت وگو‌ها در مورد فیلمهای در حال اکران است. فیلمهای روی اکران را اصلا نقد نمی‌کنیم. عوامل تولید فیلم را می‌اوریم و حمید گودرزی با آنها گفت‌وگو می‌کند و اصلا قرار نیست فیملها تضعیف شوند. افخمی گفت: بخش سوم گفت وگو ها، «میز نقد» است که مربوط به اجرای مسعود فراستی است. فراستی سه یا چهار نفر از منتقدان را انتخاب می کند و فیلمهای که از اکران پایین آمدند را نقد می کنند. ما فیلم خارجی را هم نقد می‌کنیم. وی ادامه داد: در بخش اعلام آمار فروش، آمار فروش فیلمهای خارجی در حال اکران را اعلام می‌کنیم. افخمی خاطرنشان کرد: یک پیش از تیتراژ داریم که ممکن است دو دقیقه باشد و موضوع اختصاصی آن هفته را خیلی خلاصه مطرح می کنیم. بعد تیتراژ می‌آید و بعد سرمقاله ای که خودم نوشتم را می‌خوانم. هشت دقیقه، اخبار اتفاقاتی است که در یک هفته گذاشته است. بعد از آن یک آیتم پنج دقیقه ‌ای در مورد سینمای خانگی و سریال خانگی را خواهیم داشت که هر چیزی در شبکه نمایش خانگی آمده را معرفی می‌کنیم. مجری جدید برنامه هفت درمورد بخش دیگر برنامه گفت: پشت صحنه یک فیلم درحال تولید را داریم. «یک استاد» عنوان دیگری که به سوابق و زندگینامه یک هنرمند برجسته سینما می پردازیم که خانه سینما آن را به ما معرفی می‌کند. افخمی همچنین گفت: معرفی کتاب را خواهیم داشت. کتاب آموزش سینما منظورم نیست و بیشتر رمان وداستانهای خواندنی را معرفی می‌کنیم. «معرفی نمایش» هم به معرفی یک نمایش خوب در حوزه تئاتر خواهیم داشت. «یک نویسنده» هم بخش دیگر برنامه است که نویسنده های برجسته سینما، تلویزیون و تئاتر را معرفی می‌کنیم. مجری برنامه «هفت» گفت: بخش مسابقه را هم داریم که از مخاطبان می‌خواهیم قصه هایشان را به صورت «فوتورمان» برای ما ارسال کنند. یعنی یک سری عکس با قصه های خودشان برایمان میفرستند که فکر می‌کنم مقدمه‌ی خوبی برای فیلمساز شدن است. افخمی اضافه کرد: «یک خاطره» عنوان دیگری از برنامه هفت است که خاطره کوتاهی از یکی ازعوامل سینما را در قالب یک مصاحبه نشان می‌دهیم.