حداقل ۱۰ روایت از رقم ذخایر ارزی در بانک های خارجی مطرح است

تسنیم: محمدکاظم انبارلویی در یادداشتی به موضوع "آیا دسترسی به اطلاعات آزاد است؟" پرداخته است. بخش هایی از این یادداشت به شرح ذیل است:

قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات در 6 بهمن 87 در مجلس شورای اسلامی تصویب شد. در 31 مرداد 88 از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام نهایی شد. در تاریخ 26/5/94 آیین نامه های آن نوشته و برای اجرا به دستگاهها توسط معاون اول رئیس جمهور ابلاغ گردید. این قانون مشتمل بر 23 ماده و هفت تبصره است.

ماده 2 این قانون می گوید؛ هر شخص ایرانی حق دسترسی به اطلاعات عمومی را دارد. ماده 5 این قانون میگوید؛ موسسات عمومی مکلفند اطلاعات موضوع این قانون را در حداقل زمان ممکن و بدون تبعیض در دسترس مردم قرار دهند.

تبصره همین ماده می گوید: اطلاعاتی که متضمن حق و تکلیف برای مردم است باید علاوه بر مواد قانونی موجود از طریق انتشار و اعلان عمومی در رسانه های همگانی به آگاهی مردم برسد. ماده 11 می گوید: مصوبه و تصمیمی که موجد حق یا تکلیف عمومی است قابل طبقه بندی به عنوان اسرار دولتی نمی باشد. انتشار آنها الزامی است.

حال ببینیم آیا این قانون رعایت می شود؟ اطلاعات عمومی که متضمن حق و تکلیف برای مردم است در اختیار مردم قرار می گیرد؟ یک نمونه زیر را می توان به عنوان یک مثال برجسته مورد واکاوی قرار داد. قبل از توافق هسته ای مسئولان اندر فواید "توافق" می گفتند؛ دشمن ذخایر و داراییهای ما را در بانکهای خارج بلوکه کرده و میزان این دارایی ها بیش از 150 میلیارد دلار است، با آزادسازی این دارایی ها میتوان به درمان زخم های اقتصادی کشور پرداخت. اما پس از توافق این رقم به 22 میلیارد دلار و گاهی هم 6 میلیارد دلار کاهش یافت و برخی مقامات هم مصاحبه کردند و گفتند اصلا پولی در جریان نیست و از قبل پیشخور شده است.

مقامات دولتی اعم از رئیس کل بانک مرکزی، معاون ارزی بانک مرکزی، رئیس سازمان برنامه ریزی و مدیریت، وزیر اقتصاد و دیگر دست اندرکاران اقتصادی هر کدام رقمی را به عنوان ذخایر ارزی در بانک های خارجی مطرح کردند. حداقل 10 روایت از این رقم ها مطرح شده که اگر روایات منابع بانکی و بین المللی در خارج را هم اضافه کنیم بر ابهام و پیچیدگی و پراکنده گویی قبلی اضافه میشود.

مردم از خود سئوال می کردند بالاخره رقم دقیق این ذخایر چقدر است؟ رئیس جمهور محترم در هفتم شهریور نشست خبری داشت. در این نشست خبرنگار فارس به نمایندگی از افکار عمومی به طور مشخص سئوال کرد؛ "ارقام مختلفی برای پول های بلوکه شده ایران در خارج از کشور مطرح می کنند، این ارقام از 29 میلیارد دلار تا 180 میلیارد دلار مطرح شده، لطفا رقم دقیق دارایی های بلوکه شده در بانک های خارج را بفرمایید."

رئیس جمهور به روایت خبرگزاری فارس در پاسخ به این سئوال گفت: "رقم هایی که شما به آن اشاره کردید برخی با واقعیت منطبق نیست، اما همان طور که شما بیان کردید، ارقام مختلفی بیان می شود که این ارقام می تواند درست باشد."

وی ادامه داد: "کل ارزهایی که ما در خارج از کشور داریم در مجموع چقدر است و گاهی کل ارقامی که مربوط به صندوق توسعه ملی است، منها و کم می شود و گاهی رقمی که مربوط به ذخایر بانک مرکزی است که از آن کسر می شود، بخشی از این پول مال دولت است که تبدیل به ریال و وارد خزانه می شود که خیلی بالا نیست و رقم هایی است که از سوی مقامات اقتصادی و رئیس بانک مرکزی اعلام می شود."

روحانی خاطرنشان کرد: "رقمی که مال دولت است، رقم زیادی نیست، اما در کل بخشی از این پول ذخایر بانک مرکزی است که بر کل تحرکات اقتصاد خارجی ما تاثیرگذار و مهم است و پشتوانه مهمی برای حرکتهای اقتصادی خواهد بود، بخشی برای صندوق توسعه ملی است که بسیار مهم است و می تواند در بخشهای مورد نظر فعال شود، بنابراین در برخی از این ارقام اغراق و مبالغه هست، اما اینکه چندگونه رقم گفته می شود بستگی دارد که کل آن را در نظر بگیریم یا اینکه پول ذخایر بانک مرکزی و پول صندوق توسعه ملی را از آن کم کنیم، بنابراین این رقم ها مختلف است."

همانطور که ملاحظه می شود پاسخ رئیس جمهور ناظر به سئوال نیست. اصل سئوال متمرکز است به مقدار و میزان مبلغ واقعی ذخایر ارزی بلوکه شده ایران در خارج متمرکز در حساب ایشان خیلی که دقت در پاسخ به سئوال کرده فرموده است؛ "رقمی که مال دولت است خیلی زیاد نیست!"

آیا این نوع پاسخگویی ... ورعایت قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات است؟

آیا رقم دقیق ذخایر ما که در خارج برای دشمن که بلوکه کرده مثل روز روشن است محرمانه نیست، اما برای مردم که حق و تکلیفی در دانستن آن نهفته، محرمانه است و باید آن را مخفی کرد؟!

...هر شهروند عادی همانگونه که میداند مانده حساب بانکی خود چقدر است. چطور ... با این همه دستگاه عریض و طویل و سازمان های مسئول و دستگاه های نظارتی که میلیاردها تومان هزینه آنهاست، برای پاسخگویی به همین سئوال نمی دانند مانده حساب کارگزاری های بانک مرکزی در تراز عملکرد بانک مرکزی را که هرساله به عنوان رئیس مجمع تصویب می کند، مبلغ آن را نداند؟

چه اصراری در پنهان کردن موجودی این ذخایر وجود دارد... فردا که می خواهند بودجه به مجلس ببرند آیا روی گردش این ذخایر به عنوان منبع تجهیز وجوه عمومی نباید هیچ حسابی باز کنند؟ اگر مردم حق دسترسی به این اطلاعات را ندارند که طبق ماده 2 قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات دارند، حداقل به نمایندگان مردم در مجلس این اطلاعات را بدهید تا در بررسی بودجه وفق اصل 52 قانون اساسی به وظیفه خود در رسیدگی به بودجه عمل کنند.

اگر قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات هم نبود اصل 55 قانون اساسی تصریح دارد مردم برای دسترسی به این نوع اطلاعات نامحرم نیستند. دیوان محاسبات از طریق تفریغ بودجه آنها را باید در جریان ریز حساب و کتاب دولتی که به آن رای داده اند، قرار دهد. متاسفانه در این باره همه حرف می زنند و رقم واقعی را از مردم پنهان می کنند و دیوان محاسبات هم در این مورد مهر سکوت بر لب زده و به عنوان نگهبان بیت المال حرف و سخنی نمی گوید.

اتفاق مهمی که در این دوره افتاده است اظهارات یک مقام رسمی دولتی است که رقم ذخایر بلوکه شده را در یک مصاحبه خبری 400 میلیارد دلار ذکر کرده است!

اکبر سهیلی پور در این مصاحبه تصریح کرده است: "اگر این مبلغ 400 میلیارد دلار هم گفته شود دروغ نیست." (1) نزدیک به یک هفته از اعلام این رقم گذشته، نه او این خبر را تکذیب کرده و نه کسی نسبت به آن ابراز شگفتی کرده است.

واقعاً اگر ذخایر ارزی بلوکه شده ما در خارج 6 میلیارد دلار یا 22 میلیارد دلار یا 400 میلیارد دلار باشد هیچ فرقی به حال و روز اقتصاد ایران نباید داشته باشد؟ آنهایی که می گفتند در دولت های نهم و دهم 700 میلیارد دلار نفت فروخته شده این ذخایر کجاست، نباید بخشی از پاسخ خود را در این رقم نجومی جستجو کنند؟

سازمان حسابرسی بازرس قانونی همه شرکت های دولتی است و رسمی ترین نهادی است که می تواند در مورد دارایی های جاری شرکت های دولتی که بانک مرکزی هم یکی از آنهاست، اظهارنظر کند و کرده است.

به هر حال اینکه مقامات دولتی مسئول در این باره قانون "انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات" را ورق پاره می دانند تاسفبار است. به مردم که گزارش نمی دهند، حتی شنیده شد نهادهای نظارتی هم که برای کشف چند و چون ذخایر ارزی ایران در خارج از کشور خواستار دسترسی به اطلاعات در این مورد هستند به آنها گفته اند اسناد مربوط به این اعداد و ارقام محرمانه است! پیدا کنید محرم کیست و نامحرم کدام است!

پی نوشت:

1- گفتگوی سهیلی پور با فارس -مورخه 16/6/94 کیهان