فرصت طلایی برای همکاریهای ایران و پاکستان

مهر: افغانستان و پاکستان مدتی است که دوران پرتنشی را پشت سر می گذارند و در این میان مقامات کابل اسلام آباد را متهم به نقش داشتن در ناامنی های افغانستان می کنند در همین رابطه برای اطلاع بهتر از وضعیت موجود حاکم بر روابط افغانستان و پاکستان و تحلیل بهتر تنش های دو کشور با «الکس وطنخواه» به گفتگو نشستیم.

وطنخواه در حال حاضر از کارشناسان ارشد موسسه خاورمیانه واشنگتن به شمار رفته و قرار است به زودی کتاب وی با عنوان«ایران، پاکستان: امنیت، دیپلماسی و نفوذ آمریکا منتشر شود. متن این گفتگو به شرح زیر است:

* در هفته های اخیر شاهد افزایش تنش میان افغانستان و پاکستان بوده ایم و در همین راستا مقامات کابل پاکستان را عامل اصلی بی ثباتی کشورشان معرفی می کنند. به نظر شما چرا افغان ها پاکستان را عامل اصلی بی ثباتی کشورشان می دانند؟

از زمان استقلال پاکستان روابط افغانستان و پاکستان همواره ضعیف بوده و اغلب افغان ها با هر پیش زمینه قومی و سیاسی پاکستان را به عنوان کشوری که در امور همسایه خود دخالت کرده و از افغانستان به عنوان اهرمی در جنگ نیابتی خود با رقیب بزرگتری یعنی هند استفاده می کند نگاه می کنند. این نگرش افغان ها تا حد زیادی درست است اما آنچه که مردم افغانستان آن را نادیده می گیرند این مطلب است که خود آنها اجازه نفوذ پاکستان در کشورشان را داده اند. پاکستان هرگاه که توانسته از فرصت هایش استفاده کرده و این امری بوده که از زمان «ایوب خان» (دومین رئیس جمهور پائکستان طی سال های 1958 تا 1969 میلادی) جریان داشته است.

* در ماه های اخیر خبرهایی در مورد آغاز فعالیت داعش در افغانستان منتشر شده است. آیا این گروه تروریستی واقعا در حال قدرت گرفتن در افغانستان است؟

این تحولی است که برای افغانستان و همسایگان آن از جمله پاکستان، چین و ایران و حتی کشورهای آسیای میانه دردسرآفرین خواهد بود. داعش یک گروه تروریستی است که پایه های آن فقط بر کشتار و تخریب استوار است. نبرد علیه داعش نیازمند همکاری کشورهای منطقه است. زمانی که در سال 1994 طالبان قدرت گرفت همسایگان افغانستان دچار اختلاف نظر بودند اما اینبار آنها باید در برابر حضور داعش در افغانستان با یکدیگر متحد شوند و از این نکته مطمئن شوند که داعش به کشور آنها و یا سایر نقاط منطقه نفوذ نمی کند.

* بعد از مرگ ملاعمر شاهد بروز اختلاف میان فرماندهان ارشد طالبان بودیم. با توجه به این وضعیت شما آینده این گروه را در افغانستان چگونه می بینید؟

فکر می کنم در این مورد باید به چگونگی هماهنگی و همکاری قدرت های جهانی با سیاست های افغانستان توجه شود. وجود یک افغانسستان متحد به شرطی که حمایت های خارجی نیز بصورت متحد از دولت مرکزی انجام شود موجب خواهد شد که اکثریت طالبان نیز به سمت مرکزیت سیاسی متمایل شود. حقیقت این است که تعدادی از نیروهای طالبان در حال پیوستن به داعش هستند اما این مشکلی است که می توان آن را مدیریت کرد. فکر می کنم با در دست داشتن یک فرمول سیاسی مناسب اغلب نیروهای طالبان دست از جنگ کشیده و حاضر نمی شوند که بخاطر داعش وارد جنگ شوند. برای جذب این عده از نیروهای طالبان یک روند سیاسی مناسب باید در کابل وجود داشته باشد، این روند سیاسی باید از جانب کشورهایی همچون ایران، پاکستان، و اعراب خلیج فارس حمایت شود. البته این امری دشوار است اما اگر به اجرا گذاشته نشود آنگاه طالبان قدرتمندتر شده و برخی از نیروهای آن نیز به داعش و یا دیگر سازمان های تروریستی ملحق می شوند.

* نظر شما در مورد نقش سایر کشورها همچون ایران و هند برای بهبود روابط پاکستان و افغانستان چیست؟

در این مورد باید طرز نگاه ها را عوض کرد و از این نگرش که موضوع افغانستان یک بازی برد و باخت است اجتناب نمود. باید شروع به همکاری نمود و سیاست هایی را اعمال کرد که منجر به کاهش تنش ها در افغانستان شوند. آتش افغانستان می تواند مجددا کشورهای همسایه اش را بسوزاند و در این میان ایران و پاکستان دو بازیگر اصلی هستند که می توانند موجب تغییرات بزرگ شوند. البته این به شرطی است که آنها به توافقی برای همکاری های سیاسی در مورد افغانستان برسند.

در این میان پاکستان فکر می کند که ایران هند را به اسلام آباد ترجیح می دهد. اما هنوز زمان برای گسترش روابط از دست نرفته و فرصت برای گسترش آن وجود دارد. ایران نمی تواند هند را نادیده گرفته و یا آنکه برای خشنود کردن پاکستان هند را نادیده بگیرد و این موضوعی است که اسلام آباد باید آن را در نظر داشته باشد. در حالیکه ایران به موجب توافق هسته ای خود در حال عادی سازی مناسبات خود با کشورهای دیگر است یک لحظه طلایی برای تهران و اسلام آباد بوجود آمده تا بطور سازنده تری شروع به همکاری کنند. زمینه های زیادی وجود دارد که آنها می توانند از طریق همکاری به منافع زیاد دست پیدا کنند موادری چون امنیت، تجارت، مسائل منطقه ای و چالش های ژئوپلوتیکی همچون ظهور داعش در افغانستان.