تحلیل نیویورک‌تایمز از بزرگترین امتیاز ایران به غرب

تسنیم: نشریه نیویورک‌تایمز در یادداشتی با تحلیل رویکردهای مخالفان و منتقدان توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 نوشت: در نگاه اول به نظر می‌رسد فلزهایی که به یک بمب اتمی قدرتی ویرانگر می‌دهند با یکدیگر قابل معاوضه هستند: اورانیوم و پلوتونیوم که هر دو ارزشمندتر از طلا هستند. هر دو می‌توانند کشورهایی که به دنبال هسته‌ای‌شدن هستند را شیفته خود کنند. و هر دو می‌توانند بمب‌ها را تا آن‌ سطحی که شهرهای ژاپن را زیر و رو کرد - اورانیوم در هیروشیما و پلوتونیوم در ناگازاکی - قدرتمند کنند. اما اینکه هر دوی آن‌ها را برابر بدانیم به مثابه نادیده انگاشتن یک تفاوت حیاتی است: کارشناسان هسته‌ای می‌گویند که از 15 هزار کلاهک هسته‌ای موجود روی کره زمین بیش از 95 درصد آن‌ها از پلوتونیوم استفاده می‌کنند. پلوتونیوم به عنوان ماده تولید سلاح‌های هسته‌ای قدرت مهلک‌تری نسبت به اورانیوم دارد، و در مقیاس بالا، نسبت به اورانیوم، می‌تواند راحت‌تر و ارزان‌تر تولید می‌شود. به همین دلیل است که برخی کارشناسان هسته‌ای اعلام می‌کنند که چرایی توجه یک‌جانبه به موضوع اورانیوم در ارزیابی‌های ارائه شده از توافق هسته‌ای با ایران را متوجه نمی‌شوند - توافقی که براساس آن ایران تولید پلوتونیوم را متوقف خواهد کرد. زیگفرید هِکِر، استاد دانشگاه استانفورد و مدیر سابق آزمایشگاه ملی لس‌آلاموس در نیومکزیکو که محل تولید نخستین بمب هسته‌ای جهان است در این رابطه گفت: «این یک پیشرفت بزرگ باورنکردنی است، اما هیچ کس به آن توجهی نمی‌کند». حدود دو سال پیش بود که مذاکرات به یک توافق مهم دست یافت، جایی که ایران تولید اورانیوم و پلوتونیوم خود را در مقابل پایان دادن به تحریم‌های نفتی و مالی محدود کرد. این توافق در جولای نهایی شد و طی این ماه در معرض بررسی و رأی کنگره قرار می‌گیرد. هفته پیش بود که رئیس جمهوری اوباما توانست آرای موافق کافی برای اجرای توافق را علیرغم مخالفت شدید جمهوری‌خواهان کسب کند. اما در چارچوب یک تحلیل معوج که ناشی از جناح‌بندی و وابستگی سیاسی است، پرسش‌ها و انتفادات مطرح شده تنها راجع به اورانیوم است - اینکه ایران به چه میزان اجازه غنی‌کردن و ذخیره اورانیوم را دارد و پایبندی آن چگونه راستی‌آزمایی می‌شود. کارشناسان هسته‌ای اعلام کرده‌اند که تمرکز بر اورانیوم احتمالا موجب گمراهی می‌شود، زیرا این یک مسیر دشوارتر برای دستیابی به بمب هسته‌ای است. ایران سه دهه پیش و در خفا مسیر ساخت بمب هسته‌ای از طریق پلوتونیوم را کاوش کرد و سال پیش و هنگامی که این مذاکرات تکانی خورد، احتمالا تنها چند ماه تا افتتاح تأسیسات تولید (پلوتونیوم) خود فاصله داشت، در آن زمان ایران با بازطراحی بنیادینی که قابلیت تأسیسات آن برای تولید میزان قابل توجهی از مواد (پلوتونیوم) مورد نیاز برای ساخت بمب را پایان می‌بخشد، به طور ناگهانی موافقت کرد. کارشناسان هسته‌ای که ناامیدی خود را از درگیری‌های سیاسی به زبان آورده‌اند، می‌گویند که وعده ایران یک نقطه عطف بزرگ بود، به گفته این کارشناسان، ناپختگی فنی به میزان زیادی آنچه را که آن‌ها پیروزی‌های عمده این توافق می‌نامند در تاریکی فرو برده است. فرانک اِن وون هیپل، استاد فیزیک دانشگاه پرینستون و مشاور دولت بیل کلینتون در این باره می‌گوید: «این یک موفقیت واقعی است. من از اینکه آن‌ها مایل به دست کشیدن از آن شده‌اند، شگفت زده شدم». ریچارد گاروین، طراح اصلی اولین بمب هیدروژنی جهان که برای مدت‌های طولانی مشاور دولتمردان این کشور در مورد تسلیحات هسته‌ای و کنترل تسلیحات بوده است، این طراحی را «یک دستاورد بزرگ» نامیده است. وی و دیگر دانشمندانی که ماه گذشته نامه‌ای را خطاب به باراک اوباما نوشتند، توافق هسته‌ای ایران را به عنوان یک امر نوآورانه و دقیق تحسین کرده‌اند. کارشناسان پیش‌کسوت بمب هسته‌ای می‌گویند که نکتهِ بسیار مهمِ کوتاه آمدنِ ایران در موضوع تولید پلوتونیوم در تاریخ بی‌سابقه است.