برخی پیامدهای شبکه‌های اجتماعی

ایسنا: بدون شک اینترنت یکی از برجسته‌ترین نو‌آوری‌های انسان است که امکانات بی‌نظیر و شگفت‌انگیزی همچون ایمیل، شبکه‌های اجتماعی و غیره را در اختیارمان گذاشته است. هر سکه‌ای دو رو دارد؛ به این معنی که مزایای اینترنت به بهایی به دست می‌آید و بهایی که ما بابت‌ش می‌پردازیم به گفته برخی کارشناسان عبارت از تخریب ذهن و بروز اختلال در سبک زندگی اجتماعی است. ایمیل‌بازی به اندازه قماربازی اعتیادآور است شاید ایمیل یکی از رایج‌ترین امکانات اینترنت باشد. گذشته از این حقیقت که ایمیل موجب جلوگیری از قطع بی‌شمار درختان می‌شود تاثیر سودمند چشم‌گیری بر کار و کاسبی هم دارد. ایمیل همچنین یک وسیله ارتباط اجتماعی فوق‌العاده اما اعتیادآور است. احتمالاً فکر می‌کنیم افسار و لگام همه چیز در دست‌های ماست اما حواس‌مان نیست که ایمیل‌مان را بیش از آن چه تصور داریم بازبینی می‌کنیم. ناگفته نباید گذاشت اوقاتی که در این میان تلف می‌شود هم جبران‌ناپذیر است. این امر در نهایت به بروز پدیده‌ای موسوم به "برنامه تقویت فاصله متغیر" منجر می‌شود؛ فرآیند مشابهی که اعتیاد به قمار را رقم می‌زند. درست مثل وقتی که سکه‌ای را درون دستگاه فروش می‌اندازید و انتظار دریافت چیزی را دارید شما هم ایمیل‌تان را به امید دریافت پاداش بازبینی می‌کنید چون دوست دارید به ایمیل شما پاسخی داده شود. با این همه، پاداش همیشه پیش‌بینی شدنی نیست. به همین دلیل کاربر بارها و بارها همان عمل اول را تکرار می‌کند. بازبینی ایمیل هم‌اکنون یکی از عادات قدرتمند است زیرا تقریبا هر فردی که کامپیوتر دارد سال‌ها از این اعتیاد عذاب کشیده است. فیس‌بوک و حس بیچارگی کنار گذاشتن شبکه‌های اجتماعی که به آن‌ها عادت کرده‌ایم بی‌نهایت دشوار است. شاخص‌ترین آن‌ها فیسبوک است که هم‌اکنون به شکل فزاینده در حال رشد است. پژوهشگران دریافته‌اند که شبکه‌های اجتماعی، به ویژه فیسبوک، حس بیچارگی در فرد ایجاد می‌کند. در تحقیقی که گروهی از محققان بلژیکی در آمریکا انجام داده‌اند از شرکت‌کنندگان خواسته شد تا به مدت دو هفته از فیسبوک استفاده کنند. در همین حین، محققان حالات این را افراد مورد بررسی قرار ‌دادند. در این تحقیق مشخص شد کسانی که به طور پیوسته از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند در پایان هر بار استفاده و بعد از هر بار مراجعه به سایت اینترنتی احساس رضایت کمتری از خود دارند. به طور کلی باید گفت تنها یک بار مراجعه به فیسبوک منجر به ایجاد خشونتی ایجاد می‌کند. قصه هنوز تمام نشده است. در پژوهشی دیگر که در آلمان صورت گرفت معلوم شد که عمده هیجانی که به جوانان هنگام مراجعه به فیسبوک دست می‌دهد عبارت از حسادت است. توضیح‌اش ساده است؛ بسیاری از مردم در بیان موفقیت‌ها و میزان خوشبختی خود در قسمت نمایه فیسبوک‌شان اغراق می‌کنند و کاربر به این حقیقت آگاه نیست که هر کسی می‌تواند تظاهر به خوشبختی کند. خشم توییتر! چنانچه شما کاربر فعال توییتر هستید از خودتان بپرسید آخرین بار کی واقعا توییتر در شما باعث بروز واکنش شده است؟ در بیش‌تر موارد این واکنش به صورت عصبانیت بوده و توضیح کاملا ساده‌اش این است که رسانه‌های اجتماعی امروزه با کمک خشم و عصبانیت مدیریت می‌شوند. براساس یافته‌های گروهی از محققان چینی که ۷۰ میلیون مطلب نسخه چینی توییتر را با هدف کشف هیجان‌هایی که از شبکه اینترنت ناشی می‌شود تجزیه و تحلیل کردند عصبانیت رایج‌ترین هیجان بوده است. این محققان می‌گویند بعد از خشم که در رتبه اول قرار دارد خوشی کاذب، تنفر و غم و اندوه نیز در افراد بروز کرده است. اینترنت شما را کُند ذهن می‌کند محققان با مطالعه تاثیرات رسانه‌های اجتماعی بر توانایی‌های شناختی فرد به نتایجی دست یافتند که در مجله ساینس منتشر شده است. به گفته محققان هرچند اینترنت می‌تواند سواد دیداری شما را افزایش دهد؛ این افزایش مفت و مجانی به دست نمی آید چون افت تفکر در وضعیت بحران، توانایی حل مسایل به شکل استقرایی، تخیل و سایر را به دنبال دارد. اینترنت می‌تواند در پاره‌ای از حوزه‌ها موجب باهوش‌تر شدن ما شود اما در عین حال می‌تواند در دیگر حوزه‌ها ما را "کُند ذهن" کند آن هم در مواقع بسیار مهم زیرا تفکر در وضعیت بحران و تخیل از جمله صفت‌های حایز اهمیت آدمی است. اینترنت مغز را دوباره سیم‌کشی می‌کند بر مبنای مطالعه انجام شده در سال ۲۰۱۱ اینترنت می‌تواند مغز کاربران را دوباره سیم‌کشی کند. پس از بررسی مغز ۱۲۵ دانش‌آموز انگلیسی گروهی از محققان به ارتباط مستقیم بین تعداد دوستانی که دانش‌آموزان در فیسبوک داشتند و میزان سلول‌های خاکستری شرکت‌کنندگان از مناطقی مشخص از مغز پی بردند. وقتی مناطقی از مغز بر حافظه، تعامل اجتماعی و احتمالا حتی اوتیسم تاثیرگذار است نشان از اهمیت نسبی آن‌ها دارد. تحقیقات صورت گرفته تاکنون نتوانسته مشخص کند که رسانه‌های اجتماعی به چه شکل مغز ما را سیم‌کشی دوباره می‌کند یا چرا ساختار مغز کاربران فیسبوک احتمالا متفاوت است؟ با این همه، شواهد بسیاری موجود است که ثابت می‌کند اینترنت بر رفتار آدمی تاثیر می‌گذارد. عبارتی وجود دارد به نام "چمن مصنوعی". این عبارت فرآیندی را توصیف می‌کند که ضمن آن شرکت‌ها شخصیت‌هایی ساختگی را خلق یا معدوم می‌کنند تا در جریان آن انبوهی از پیام‌ها را با هدف القای نظری خاص منتشر کنند. بنابراین وقتی شما به انبوهی از نظرها نگاه می‌کنید برای خود دلیل می‌آورید که این محصول و یا آن محصول بهترین است و به این شکل تحت تاثیر نظرها قرار می‌گیرید. چنین ترفند‌هایی کم‌وبیش در همه جا استفاده می‌شود که با شرکت‌های تولید سیگار شروع و به نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا ختم می‌شود. مهم این است که واقعا کارکرد دارد. در تحقیقی با حضور ۲۷۸ دانش‌آموز کانادایی از شرکت‌کنندگان خواسته شد تا با توجه به تغییرات اقلیمی و نظری که درباره آن دارند پرسشنامه‌ای را تکمیل کنند. سپس از دانش‌آموزان به طور تصادفی خواستند که صفحه مربوط به علم اقلیم‌شناسی یا صفحه "چمن مصنوعی"‌ ایجاد شده با هدف توصیف ایده تغییر اقلیمی را مطالعه کنند. پژوهشگران دریافتند، دانش‌آموزانی که صفحات ساختگی را مطالعه کرده و نظرات ساختگی را خوانده بودند به احتمال زیاد باور کردند که تغییرات اقلیمی واقعا دارای اشتباه بودند هرچند در مستند بودن منابعی که آن‌ها را بررسی کرده بودند شک داشتند. اعتیاد به اینترنت قوی‌تر از اعتیاد به هروئین اگرچه اختلال استفاده از اینترنت امروزه به طور رسمی اختلال ذهنی به شمار نمی‌آید اما مطالعات بسیاری انجام شده تا ثابت کند که این اختلال وجود خارجی دارد و برخورد با آن حایز اهمیت است. کسانی که از اعتیاد به اینترنت در عذاب هستند وقتی نمی‌توانند به اینترنت متصل شوند از کوره درمی‌روند. افزون بر این، بررسی‌ها ثابت می‌کند مغز پاره‌ای از کاربران اینترنت فعالیتی را نشان می‌دهد که تقریبا مشابه همان فعالیتی است که فرد معتاد به کوکایین و هروئین از خود نشان می‌دهد. رسانه‌های اجتماعی حس همدلی را کم می‌کنند به گفته شماری از محققان، جوانان امروزی در مقایسه با جوانان چند دهه پیش ۴۰ درصد کمتر حس همدلی دارند. تاکنون کسی نفهمیده که چرا چنین اتفاقی افتاده اما معضلی اجتماعی محسوب می‌شود که عامل آن رسانه های اجتماعی است. یقینا برای شما هم پیش آمده که فیلمی سرشار از خشونت در رفتار و دارای عملی ضدانسانی را برای دیگران فرستاده باشید. دانشمندان می‌گویند رسانه‌های اجتماعی واکنش‌های مهربانانه را در ما کم می‌کنند. اگرچه تحقیقات هنوز در این باره به نتیجه قطعی نرسیده‌اند اما باعث نمی‌شود تا شما از تجدیدنظر بازبمانید.