گرت پورتر: اوباما نتوانست کندی باشد

فارس: گرت پورتر تاریخدان، محقق و روزنامه‌نگار آمریکایی در تحلیلی نوشت: زمانی که توافق هسته‌ای به نمایندگان کنگره تحویل داده شد بسیاری از مردم در واشنگتن امیدوار بودند که اوباما استراتژی واقعی‌تری نسبت به آنچه پیشتر از دولت وی شنیده شده، بیان نماید. اما اوباما به وضوح تصمیم گرفته که اکنون و برای پذیرفتن توافق در کاپیتول هیل، زمان بیان آینده منطقه که آن را نمی‌داند نیست. سخنرانی اوباما در «دانشگاه امریکن» تنها فرصت مطلوب برای بیان دیدگاه‌ سیاسی پساتوافقی وی بود که در آن ادغام توافق هسته‌ای ایران با استراتژی عمیق‌تری برای نحوه عملکرد در خاورمیانه‌ای پرجنگ مطرح گردد. زمان و مکان این سخنرانی با آگاهی تمام مصادف با سخنرانی جان اف کندی در 52 سال پیش در همان دانشگاه انتخاب شده بود. کندی در آن سخنرانی چشم‌انداز تغییر سیاست ایالات‌متحده در قبال اتحاد جماهیر شوروی و جنگ سرد را از مقابله به مذاکره بیان نموده بود اما اوباما در سخنرانی خود بجای استفاده از این فرصت برای توضیح اینکه چگونه سیاست آمریکا باید در خاورمیانه تغییر کند، تنها به دفاع از توافق وین آن‌هم در ضعیف ترین شکل ممکن پرداخت. * دفاع ضعیف نویسنده کتاب «بحران ساختگی؛ داستان ناگفته هراس از ایران هسته‌ای» در ادامه افزود: سه روز بعد اوباما در مصاحبه با فرید زکریا در سی ان ان درباره مشکلات گسترده‌ در منطقه صحبت کرد اما تنها استدلال محکم وی، پاسخ به حملات به آن بخش از توافق هسته‌ای بود که (ادعا می‌کند) ایران را برای افزایش کمک به متحدان منطقه‌ای خود قادر ساخته است. وی اذعان کرد که ایران پس از اجرایی شدن توافق قادر به انجام و حتی تشدید چنین کمک‌هایی خواهد بود و اینگونه آن را توجیه کرد: اگر ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند، این جسارت را خواهد یافت که در فعالیت‌های بیشتری (از این نوع) مشارت نماید. بنابراین اوباما به نقش ایران از سال 2013 در حمایت از نیروهای اولیه جنگ علیه داعش و نه حمایت از تروریسم اشاره نکرد. او همچنین نگفت که ایران بیش از عربستان در بی ثبات کردن یمن و حمایت از فرقه گرایی در این کشور نقش نداشته و تنها تاکید کرد که نقش بی ثبات کنندگی ایران در صورت شکست توافق تشدید می‌گردد. هدف زکریا از دعوت اوباما اصلاح چهره‌ای بود که منتقدان از توافق هسته‌ای ساخته بودند اما اوباما به وضوح تمایلی برای بهبود روابط با ایران از خود نشان نداد. وی به زکریا گفت که فرض از این معامله گرم‌تر شدن مناسبات تهران با واشنگتن و یا ارزیابی مجدد ارتباطات استراتژیک آمریکا در قبال ایران نیست. رییس جمهور آمریکا دو روز بعد در گفتگو با رادیو عمومی ملی تغییر رویکرد ایران را تنها راه بهبود امور دانسته و اظهار داشت: یکی از تبعات این تعامل (توافق هسته‌ای) می‌تواند این باشد که ایران تهدید افراطی‌گری در سوریه را نه فقط برای آمریکا بلکه برای سرزمین خود نیز ببیند، منافع همگرا میان تهران و ریاض منجر به مذاکره میان آنها و رویکردی کمتر تهاجمی از سوی تهران علیه همسایگانش گردد و لفاظی‌های ایران علیه اسرائیل نیز متوقف شود. اوباما در هر دو مصاحبه با تصمیمی عمدی تلاش می‌کند از هرگونه اذعان صریح به لزوم حرکتی سیاسی_دیپلماتیک از سوی ایالات متحده به سوی ایران اجتناب نماید. از دیدگاه دولت وی تحولات مثبت احتمالی در اثر اصلاح سوء رفتار یا اقدامات دیگران و حمایت متعاقبی که واشنگتن از آن اقدامات انجام می‌دهد، حاصل می‌شود. * مقاومت در برابر فشار آیپک این روزنامه نگار متخصص در حوزه سیاست خارجی ایالات متحده خاطرنشان کرد: اظهارات اوباما در این مصاحبه‌ها نشان می‌‌دهد که او و مشاورانش برای دفع حملاتی که از سوی کمپین بی‌سابقه آیپک و متحدانش علیه توافق وین تشکیل شده، تلاش می کنند. اشاراتی پنهانی به اهداف دیپلماتیک موردنظر اوباما می‌تواند تفسیری خوش‌بینانه از اظهارات وی باشد: مشارکت با ایران و روسیه در حل و فصل بحران سوریه و تلاش برای احیای مجدد روابط میان ایران و عربستان. اما چنین تفسیری نوعی اغراق درباره اجماع سیاسی در واشنگتن در مورد ایران و منطقه به شمار می‌آید. بی‌شک اختلافاتی میان کاخ سفید و حامیان عربستان و اسرائیل که مخالف نقش منطقه‌ای ایران بوده، وجود دارد که در غیر اینصورت اوباما حتی از احتمال انجام مذاکرات با ایران در آینده نیز سخنی به میان نمی‌‌آورد. اما چشم پوشی از ضعف اوباما در مواجهه با «استدلال لابی‌های اسرائیلی درباره ابعاد منطقه‌ای توافق» و پذیرش اصول اولیه این استدلال‌ها، اشتباه است؛ این فرضیه (استدلال) مطرح شده توسط لابی اسرائیلی را که ایران در تلاش برای دست‌یابی به سلاح اتمی است. اوباما ومقامات ارشد دولت وی در دو سال گذشته مکررا ایران را کشوری حامی تروریسم و دارای نقش بی‌ثبات کننده در منطقه نامیده‌اند. موسسات برجسته آمریکایی در حوزه امنیت ملی همچنان به حرکت بر روی این خط خاکستری در قبال ایران ادامه می‌هند. تفکرات کلی مقامات ارشد (آمریکا) و منافع سازمانی این کشور به تحمیل محدودیت های شدید بر انعطاف پذیری دیپلماتیک اوباما در قبال ایران و عربستان در واپسین ماه ‌های دوره ریاست جمهوری وی ادامه خواهد داد.