ایران و حل بحران‌های منطقه

روزنامه شرق در یادداشتی به قلم« حجت‌اله جودکی» رایزن پیشین ایران در مصر با اشاره به نقش ایران در حل و فصل بحران های منطقه از طریق گفتگو و کنار گذاشتن دیوار بی اعتمادی در تعامل با کشورهای منطقه نوشت: سفرهای دوره‌ای دکتر ظریف به کشورهای منطقه که با سفر دو هفته قبل به قطر، کویت و عراق شروع شد، پس از کاهش بار سنگین مذاکرات با شش قدرت جهانی، از تمرکز وزارت خارجه بر معضلات منطقه حکایت دارد. شرایط امروز خاورمیانه نیازی به تفسیر ندارد و تنش در کشورهای مختلف در کنار ظهور افراطی‌گری و تروریسم، امنیت این شاهرگ انرژی در جهان را به‌شدت تهدید می‌کند. در پیش گرفتن سیاست‌های غیرسازنده از سوی برخی کشورهای عربی و فرامنطقه‌ای و برخی اشتباهات تاکتیکی در هیأت حاکمه کشورهای درگیر تنش، فضا را به سمتی سوق داده که راهی جز گفت‌وگو برای حل مسائل باقی نمانده است. بستن باب مراودات دیپلماتیک و بلندترکردن دیوارهای بی‌اعتمادی، در کنار رفتارهای منفعل یا عکس‌العمل‌های تند، نمی‌تواند به بن‌بست موجود در منطقه پایان دهد. برهمین‌اساس ایران با اعتمادبه‌نفس ناشی از موفقیت در گفت‌وگوهای هسته‌ای، با دست بالا وارد تحولات منطقه شده و اهرم گفت‌وگوی مستقیم را انتخاب کرده است. اینکه موضع برخی کشورهای عربی در قبال این تلاش سازنده وزیر امور خارجه چه باشد، از سنگینی وظیفه ایران نخواهد کاست. باید با شجاعت و جدیت، مواضع خود را برای طرف‌های مختلف در منطقه تبیین کنیم که این امر قطعا گوش ‌شنوا نیز پیدا خواهد کرد. حداقل دستاورد این سفرها، تغییر فضای هیأت حاکمه کشورها و سست‌شدن گاردی است که در مقابل ایران گرفته‌اند و این به سود منافع ملی ما و طرف‌های مختلف درگیر در بحران‌های منطقه است. آنها ناگزیر خواهند بود پس از شنیدن دیدگاه‌های ایران از زبان نفر اول دستگاه دیپلماسی، وارد گفت‌وگوی متقابل شوند. تداوم حرکت در فاز تنش، به ضرر خود آنهاست؛ چراکه سیاست خارجی مبتنی بر گفت‌وگو، این حسن را دارد که به بازشدن درها خواهد انجامید؛ مثال عینی موفقیت این راهبرد را امروز در ایالات متحده می‌توان دید که رئیس‌جمهور، وزیر خارجه و بسیاری از اعضای سنا و کنگره از تنهاماندن آمریکا، در صورت کم‌توجهی به توافق‌نامه وین سخن می‌گویند. ایران با ظرفیت فعلی خود می‌تواند در سوریه و لبنان، معتمد همه جناح‌ها و جریان‌های درگیر باشد. مواضع برخی کشورها در بحران سوریه، تاکنون به رشد افراطی‌گری و جولان گروه‌های تندروی مدعی خلافت اسلامی تبدیل شده و برای کشورهای محور مقابل، موج ورود آوارگان سوری و آسیب‌های امنیتی و اقتصادی را به همراه داشته است. مخالفان طرح ایران، ناگزیر به مشارکت جدی در مباحث هستند؛ چراکه همراهی‌نکردن آنان به حذف از فضای گفت‌وگوها و جایگزین‌شدن گروه‌های رقیب خواهد انجامید. استقبال گروه ١٤ مارس از مواضع وزیر امور خارجه و سخنان منطقی و حساب‌شده دکتر ظریف در دیدار با سیدحسن نصرالله، نشان از مطالعات دقیق و تنظیم راهبرد برمبنای نیاز امروز منطقه دارد. عربستان سعودی نیز که در بحران یمن همچنان مغرورانه عمل می‌کند، به‌تدریج ناگزیر به گفت‌وگو و شنیدن نظرات ایران است؛ زیرا حمله نظامی نتوانسته به ازمیان‌رفتن حوثی‌ها بینجامد و هرگونه ناامنی در جنوب یمن، عملا امنیت ملی سعودی‌ها را تهدید خواهد کرد. تحولات اخیر سوریه و کاهش تنش میان کردها و دولت اسد، فضا را برای ترکیه دشوارتر کرده و اصرار اردوغان بر ادامه سیاست‌های غلط در منطقه، وضعیت جریان حاکم در این کشور را شکننده‌تر خواهد کرد. کردها با داعش و النصره همسو نخواهند شد و خستگی همه طرف‌ها، از تداوم جنگ داخلی و عینی‌شدن وزن هریک، فرصت طلایی برای رسیدن به راه حل مورد اجماع طرفین را پدید آورده است. دکتر ظریف و تیم وزارت خارجه این توانمندی را دارد تا برای منطقه نیز گفت‌وگوهای برد- برد طراحی کنند. مقاله ایشان با عنوان «الجار ثم الدار» که در کشورهای عربی بازتاب مثبتی داشت و مقاله‌ای که در روزهای اخیر در روزنامه جمهوریت ترکیه چاپ شد، نشان می‌دهد ایده‌های جامعی برای حل بحران‌های منطقه‌ای در دست وزیر خارجه است