ماجرای مناظره ابوحنيفه و امام صادق (ع)

مشرق: روزى ابو حنيفه (يكى از پيشوايان و رهبران اهل سنّت) به همراه عدّه اى از دوستانش به مجلس امام جعفر صادق عليه السلام وارد شد و اظهار داشت: يابن رسول اللّه! فرزندت، موسى كاظم (عليه السلام) را ديدم كه مشغول نماز بود و مردم از جلوى او رفت و آمد مى كردند؛ و او آن ها را نهى نمى كرد، با اين كه رفت و آمدها مانع معنويّت مى باشد؟! امام صادق (عليه السلام) فرزند خود موسى كاظم (عليه السلام) را احضار نمود و فرمود: ابو حنيفه چنين مى گويد كه در حال نماز بودى و مردم از جلوى تو رفت و آمد مى كرده اند و مانع آن ها نمى شدى؟ پاسخ داد: بلى صحيح است، چون آن كسى كه در مقابلش ايستاده بودم و نماز مى خواندم، او را از هر كسى نزديك تر به خود مى دانستم، بنابر اين افراد را مانع و مزاحم عبادت و ستايش خود در مقابل پروردگار متعال نمى دانستم. سپس امام جعفر صادق (عليه السلام) فرزند خود را در آغوش گرفت و فرمود: پدر و مادرم فداى تو باد، كه نگه دارنده علوم و اسرار الهى و امامت هستى. بعد از آن خطاب به ابو حنيفه كرد و فرمود: حكم قتل، شديدتر و مهمّتر است، يا حكم زنا؟ ابو حنيفه گفت: قتل شديدتر است. امام (عليه السلام) فرمود: اگر چنين است، پس چرا خداوند شهادت بر اثبات قتل را دو نفر لازم دانسته؛ ولى شهادت بر اثبات زنا را چهار نفر قرار داده است؟! سپس حضرت به دنباله اين پرسش فرمود: بنابر اين بايد توجّه داشت كه نمى توان احكام دين را با قياس استنباط كرد. و سپس افزود: اى ابوحنيفه! ترك نماز مهم تر است، يا ترك روزه؟ ابو حنيفه گفت: ترك نماز مهم تر است. حضرت فرمود: اگر چنين است، پس چرا زنان نمازهاى دوران حيض و نفاس را نبايد قضا كنند؛ ولى روزه ها را بايد قضا نمايند، پس احكام دين قابل قياس نيست. بعد از آن، فرمود: آيا نسبت به حقوق و معاملات، زن ضعيف تر است، يا مرد؟ ابوحنيفه در پاسخ گفت: زنان ضعيف و ناتوان هستند. حضرت فرمود: اگر چنين است، پس چرا خداوند متعال سهم مردان را دو برابر سهم زنان قرار داده است، با اين كه قياس برخلاف آن مى باشد؟! سپس حضرت افزود: اگر به احكام دين آشنا هستى، آيا غائط و مدفوع انسان كثيف تر است، يا منى؟ ابو حنيفه گفت: غائط كثيف تر از منى مى باشد. حضرت فرمود: اگر چنين است، پس چرا غائط با قدرى آب يا سنگ و كلوخ پاك مى گردد؛ ولى منى بدون آب و غسل، تطهير نمى شود، آيا اين حكم با قياس سازش دارد؟! پس از آن ابوحنيفه تقاضا كرد: ياابن رسول اللّه! فدايت گردم، حديثى براى ما بيان فرما، كه مورد استفاده قرار دهيم؟ امام صادق عليه السلام فرمود: پدرم از پدرانش، و ايشان از حضرت اميرالمؤ منين علىّ (عليه السلام) روايت كرده اند، كه رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: خداوند متعال ميثاق و طينت اهل بيت رسول اللّه (صلوات اللّه عليهم) را از اعلى علّيين آفريده است؛ و طينت و سرشت شيعيان و دوستان ما را از خمير مايه و طينت ما خلق نمود و چنانچه تمام خلايق جمع شوند، كه تغييرى در آن به وجود آورند هرگز نخواهند توانست. بعد از آن كه امام صادق (عليه السلام) چنين سخنى را بيان فرمود ابو حنيفه گريان شد؛ و با دوستانش كه همراه وى بودند برخاستند و از مجلس خارج گشتند. منبع: اختصاص شيخ مفيد: ص 189