شیوخ ماجراجو و جوان آل سعود کنار بشار اسد در پازل پوتین؟

گروه بین الملل فردا - در حالی که پوتین با اجتناب از ورود به بحران یمن و معامله تسلیحاتی همزمان با ایران و عربستان سعودی تلاش می کند وزن منطقه ای خود را در بالاترین سطح قرار دهد، اخیرا به نام «مبارزه با داعش» تلاش می کند میان دمشق و ریاض همگرایی و میانجیگری ایجاد کند! جالب این جاست که در این طرح، آنکارا به هیچ عنوان نباید وارد شود!

سمت راست: علی مملوک، رئیس سازمان امنیت بشار اسد

سمت چپ: محمد بن سلمان، وزیر جنگ، جانشین ولی عهد و فرزند ارشد پادشاه آل سعود

روزنامه «ساندی تایمز» در گزارش امروز خود نوشت، با میانجیگری شخص «ولادیمیر پوتین»، عالی ترین مقامات جنگ طلب آل سعود با اصلی ترین مسئولین امنیتی نظام بشار اسد گفت و گوهای راهبردی را آغاز کرده اند. در دور اول این مذاکرات، «علی مملوک» رئیس سازمان امنیت بشار اسد ماه گذشته به ریاض سفر کرد و در ملاقات های سری، با «محمد بن سلمان» جانشین ولی عهد، وزیر جنگ و فرزند ارشد پادشاه فعلی آل سعود دیدار کرد. به عقیده عمده تحلیلگران، جنگ یمن و تحولات شبه کودتایی داخل دربار آل سعود حاصل ماجراجویی های محمد بن سلمان و همراهی محمد بن نایف با نامبرده است.

محمد بن سلمان در کنار مستشاران نظامی پنتاگون

به نظر می رسید محمد بن سلمان به جناح جنگ طلب و نئوکان آمریکا گرایش زیادی داشته باشد؛ اما موضع پوتین در قبال جنگ یمن باعث گرایش شاهزاده ماجراجو به سمت مسکو شده است.

در همین رابطه، یکی از مقامات عالی رتبه سوری به ساندی تایمز گفت: «شخص پوتین با علی مملوک و بشار اسد صحبت کرد و مقرر شد "به احترام وی" عالی ترین مسئول امنیتی نظام سوریه به ریاض سفر کند؛ در حالی که ریاض از ابتدای بحران سوریه در سال 2011 به بزرگ ترین دشمن عربی و منطقه ای بشار اسد تبدیل شده است. این نخستین گفت و گو میان مقامات دو کشور طی چهار سال اخیر است و حتی جلسات اولیه در سطوح پایین تر برای هماهنگی برگزار نشده بود!»

لبخند کم سابقه محمد بن سلمان در دیدار با پوتین

به دنیال انتشار این خبر، پایگاه خبری «المجهر» که پیش از این نیز اخبار دسته اول از نظام سوریه و معارضان آن منتشر کرده بود، در گزارش کوتاهی نوشت: «در این سری از ملاقات ها، هیأت همراه هر کشور را صرفا 5 نفر تشکیل می دادند و این نشان دهنده سطح طبقه بندی شده بسیار بالای مذاکرات است! به همین علت دستیابی به محتوای مذاکرات بسیار پیچیده است!»

بالا: ملاقات "صمیمانه" ملک عبدالله با ژنرال السیسی بعد از کودتای مصر و حمایت شدید پوتین

پایین: السیسی بعد از کودتا در مصر و برچیدن حکومت اخوان المسلمین، از پوتین دعوت کرد و مسکو - در شرایطی که بسیاری از کشورها هنوز برای برقراری رابطه با دولت کودتاچی احتیاط می کردند - قراردادهای نظامی و تجاری بزرگ با قاهره بست.

پوتین پیش از این نیز سابقه بر هم زدن معادلات سیاسی خاورمیانه و اثرگذاری ویژه بر روی آل سعود را داراست.

مسکو تنها ابرقدرتی بود که به صورت رسمی از کودتا در مصر در همان هفته اول حمایت کرد. در گام بعد، او تلاش کرد تا ریاض را مجاب کند همگرایی با السیسی را در دستور کار خود قرار دهد.

نتیجه این وضعیت، تشکیل ائتلاف میان قاهره-ریاض و شکسته شدن ائتلاف ریاض-دوحه بود که تأثیر متنابهی بر معادلات سوریه داشت. به نظر می رسد او این بار می خواهد ائتلاف ریاض-آنکارا را بشکند!

اما همین پایگاه خبری توضیحاتی در مورد موضوع مذاکرات داده است: «موضوع مذاکرات کاملا روشن است. پوتین ایده ای برای مبارزه با تروریسم در سر دارد تا بتواند علاوه بر سرکوب داعش، امنیت کافی را در قفقاز و چچن ایجاد کند. برای این کار، به یک ائتلاف منطقه ای نیاز دارد که مشخصا ترکیه و کشورهای اروپایی نباید در آن کم ترین نقشی را داشته باشند. در این طرح، اصلی ترین نقش را ایران و سعودی باید بازی کنند!»

مسکو چه خوابی برای دمشق دیده است؟

روزنامه «الاخبار» چاپ بیروت نیز در شماره روز جمعه خود در خبر کوتاهی نوشت: «به گفته منابع موثق، علی مملوک (رئیس سازمان امنیت سوریه) از طریق یک هواپیمای نظامی روسی به ریاض سفر کرده است. او در این سفر، با محمد بن سلمان در حضور رئیس جدید سازمان امنیت آل سعود و یک مقام عالی رتبه روس مذاکره کرده است.»

انتشار این خبر، واکنش منفی گسترده ای در شبکه های اجتماعی در پی داشت و حتی برخی اعراب تندرو مخالف بشار، آن را «جنگ روانی حزب الله و بشار» خواندند! اما جالب بود که العربیه و سانا به عنوان اصلی ترین رسانه های مرتبط، در این مورد کاملا سکوت کردند و حتی العربیه آشکارا این بحث را در توئیتر خود بایکوت کرد!

تصویری از ملاقات بشار اسد و علاء الدین بروجردی در دمشق

علی مملوک، نفر اول در کنار بشار اسد نشسته است.

اما شبکه العالم امروز در گزارشی - به نقل از روزنامه الاخبار - گوشه هایی از مذاکرات را منتشر کرد. بخش منتشر شده به نظر می رسد، به هدف تثبیت حمایت حامیان تنظیم شده باشد و تنها قسمتی از مذاکرات را در بر بگیرد! بر پایه این گزارش، مملوک با سرزنش مقامات آل سعود، ریاض را «پیشرو نسبت به همه کشورهای عربی و غربی» در حمایت از تروریست ها و افراطیون در سوریه می خواند. محمد بن سلمان هم مملوک را بابت از دست دادن «فرصت های متعدد برای اصلاح امور و شنیدن صدای ملت» سرزنش می کند و در پایان می گوید: «مشکل اساسی ما با شما این است که سال هاست در برابر این اصل تمکین کرده اید که جزء کوچکی از پازل ایران باشید؛ پازلی که موجودیت ما و امنیت منطقه را تهدید می کند!»

باید دید پوتین قصد دارد با برساخت ائتلاف های جدید و شکننده، مختصات فعلی توازن قوا در منطقه را بر هم بزند؟ در صف بندی جدید، به نظر می رسد شکنندگی به اندازه ای باشد که تنها پوتین از عهده هدایت آن برآید! در این صورت، پوتین حاضر است مسئولیت وضعیت نابسامان و خطرناک خاورمیانه را بر عهده گیرد؟