تداوم شکست های داعش از نیروهای کرد؛ سومین بزرگ ترین شهر داعش در آستانه سقوط؟

گروه بین الملل فردا - نیروهای مسلح کرد موسوم به YPG موفق شدند شهر «صرین» در شمال استان حلب و نزدیکی مرز ترکیه را از سیطره داعش خارج کنند تا بتوانند خود را به فاصله 30 کیلومتری شهر بزرگ و استراتژیک «منبج» در این استان برسانند.

پایگاه خبری تحلیلی فردا، حدودا دو ماه قبل در گزارشی از آزادسازی شهر «عین عیسی» به تشریح اهمیت صرین پرداخته بود. در آن زمان با اشاره به طرح های بلندپروازانه و غیرواقع بینانه رهبر داعش در حمله به اعزاز، استحکامات ترورریست های داعش را در «صرین» ضعیف توصیف کردیم: «داعش در مسیر پیشروی خود در شمال حلب، شهر صرین را اشغال کرده و به سمت اعزاز حرکت می کرد. داعش نیروهای نظامی پیشرفته خود را از محور «صرین - توخار» به سمت اعزاز ارسال می کرد و همین عامل به کاهش توان دفاعی داعش در صرین منتهی شد.»

در آن زمان، ائتلاف بین المللی و نیروهای ارتش آزاد سوریه به کمک نیروهای کردگرا آمدند و توانستند ماشین نظامی داعش را در شهر صرین متوقف کنند. «حمله به صرین» در آن زمان در دستور کار کردها نبود و صرفا قصد داشند با متوقف کرند داعش در این محور، نیروهای خود را به تل ابیض و سپس عین عیسی برسانند. در همان زمان، در گزارشی نوشتیم: «ارتش آزاد سوریه که بعد از سقوط صرین، نگران سقوط اعزاز به عنوان مهم ترین شهر شمالی حلب شده بود، به تشکیل جبهه جدید علیه داعش می اندیشید. به این ترتیب، شاخه ای از چریک های ارتش آزاد سوریه، با رساندن خود به «الغسانیة» یک جبهه عملیاتی نظامی علیه داعش از شمال صرین تدارک دیدند. هدف از این عملیات، آزادسازی جاده اصلی «عین عیسی - کوبانی» بود که می توانست کمربند امنیتی مطمئنی برای جاده مواصلاتی «تل ابیض - کوبانی» ایجاد کند. همزمان بمب افکن های ائتلاف بین المللی به رهبری آمریکا، با بمباران شدید نیروهای داعش، مانع بازگشت سریع نیروهای ارسالی به صرین و خط مقدم درگیری اعزاز شدند و این حفره امنیتی باعث سقوط سریع جاده تل ابیض - کوبانی شد.»

بعد از فتح تل ابیض، نیروهای کردگرا به سرعت پاکسازی قومی این شهر و بیرون راندن اعراب و ترکمان ها را در دستور کار قرار دادند. این اقدام می توانست اختلاف میان YPG و ارتش آزاد را به بالاترین سطح برساند، اما با این حال بخشی از ارتش آزاد (حداقل دو شاخه "حرکة نورالدین زنکی" و "برکان الفرات") رسما فاز دوم این عملیات را کلید زدند و با پیشروی از مسیر تل ابیض، جاده «عین عیسی» را هم کاملا امن کرده و نیروهای خود را به این شهر رساندند.

به این ترتیب ارتش آزاد در نقش «جاده صاف کن» توانست منطقه حائل شمالی صرین را آزاد کند و پشت دروزاهه های این شهر متوقف شود. اما عجیب است که کل این عملیات زیر نظر فرماندهی نیروهای YPG و نیروهای کردگرا بود که درا اکثر مناطقی که حضور دارند، به جنگ اعراب و ترکمن ها رفته اند. در نتیجه با تثبیت موقعیت YPG در عین عیسی، شهر صرین از سمت شرق و شمال به تصرف نیروهای کردگرا درآمد.

طی یک هفته اخیر، آرایش سیاسی و نظامی کردها تحولات روشنی را در پی داشت. یکی از رهبران حزب اتحاد دموکراتیک خلق کرد سوریه (PYD) طی یک موضع گیری عجیب و برخلاف تمام مواضع رسمی و گزارشات خبری، مدعی شد YPG وابسته به حزب مطبوع وی نیست! طی همین هفته، گروه های کرد در استان حسکه بیش ترین همکاری و نزدیکی چند سال اخیر را با ارتش دولتی سوریه داشته اند. در جریان حمله داعش به حسکه، بخشی از نیروهای کرد دوشادوش ارتش سوریه علیه داعش جنگیدند و همزمان شاخه محلی PYD ضمن مشارکت در گفت و گوهای محلی «قامشلی» از قرار گرفتن در کنار نظام حاکم بر دمشق سخن گفت. با این حال YPG - که بزرگ ترین و فراگیرترین گروه نظامی کردی فعال در سوریه است - در استان حلب در کنار ارتش آزاد به صرین حمله بردند و این شهر را از کنترل داعش خارج کردند.

هنوز معلوم نیست هدف ارتش آزاد در همکاری با YPG در استان حلب چیست؟ «وارد کردن ضربات کاری به داعش» تنها انگیزه ارتش آزاد از همکاری با نیروهای کردگراست یا این که باید در رده های بالاتر و کشورهای پشتیبان این گروه ها، مسأله را ردگیری کرد؟

آن چه طی دو روز اخیر روی داده است به این ترتیب است که نیروهای ارتش آزاد از محور شمالی وارد صرین شدند و توانستند واحد توپخانه ای داعش را در این شهر، فتح کنند. در پی خاموش شدن موشک های خمپاره انداز داعش، نیروهای کرد از محور شرقی وارد شهر شده و با وجود تداوم درگیری های خیابانی محدود، به سرعت مراکز اداری داعش به کنترل نیروهای کرد درآمد و این شهر به قلمرو کردها اضافه شد. مطابق انتظار، عملیات پیشروی کردها در این محور نیز با پشتیبانی کامل ائتلاف بین المللی به رهبری آمریکا صورت گرفت و نیروهای ائتلاف، نقش نیروی هوایی عملیات را بر عهده داشتند.

این اتفاقات در حالی رخ می دهد که ترکیه عملیات خود علیه پ.ک.ک را در داخل خاک سوریه کلید زده است. با توجه به وابستگی YPG به حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) و حمایت گسترده ائتلاف بین المللی از این گروه در داخل سوریه، اقران زمانی فتح صرین و عملیات ترکیه را باید جدی گرفت؛ زیرا انتظار می رود ترکیه به شدت نگران پیشروی کردها در داخل سوریه و تشکیل منطقه خودگردان کردی باشد.

در پایان این گزارش، اهمیت ژئوپلتیک صرین را مرور می کنیم. حداقل سه نکته ممتاز در مورد صرین وجود دارد که آزادسازی آن (از اشغال داعش) را باید مهم ترین رویداد دو هفته اخیر سوریه دانست. نخستین نکته قابل ذکر در این مورد، به موقعیت جغرافیایی «شهرستان صرین» در استان حلب بر می گردد. منطقه صرین، پل ارتباطی میان دو استان حلب و رقه بود و در صورت سقوط کامل این شهرستان و مناطق جنوبی آن، ارتباط مناطق تحت سیطر داعش در استان حلب با مرکزیت داعش در رقه به صورت کامل قطع خواهد شد و در نتیجه محاصره داعش در حلب ممکن خواهد بود.

دومین نکته قابل ذکر در این زمینه، قرار گرفتن صرین در سواحل شرقی فرات است. به این ترتیب، نیروهای کرد در فاصله حدودا 30 کیلومتری شهر «منبج» قرار می گیرند که سومین بزرگ ترین شهر تحت کنترل داعش در خاک سوریه است. از زمان ظهور داعش در سوریه تا کنون، هیچ یک از شهرهای بزرگی که به اشغال داعش درآمدند، هرگز از کنترل این گروه خارج نشده اند! اما با سقوط صوران، محاصره و حمله به منبج ممکن خواهد شد.

اما سومین نکته ای که اهمیت سیاسی و ژئوپلیتک این عملیات را بیان می کند، نقش صرین در شمال حلب برای ارتباط با مناطق کردنشین است. با آزادسازی صرین، کردها محور شمالی ترکیه از کوبانی تا حسکه را به صورت کامل تحت کنترل خود قرار داده اند؛ صرفا در دو شهر «قامشلی» و «حسکه»، نیروهای ارتش دولتی سوریه در کنار نیروهای کرد حضور دارند و پرچم کردستان در کنار پرچم دولت سوریه (بشار اسد) برافراشته می شود.

در پایان باید این نکته را یادآوری کرد که با آزادسازی «صرین»، محاصره عین عیسی برای داعش غیرممکن خواهد بود و در نتیجه نیروهای کرد در فاصله 50 کیلومتری پایتخت داعش مستقر خواهند بود.