از سفر اشتون کارتر به اردن و عراق چه خبر ؟

تسنیم: اشتون کارتر وزیر دفاع آمریکا در جریان سفر دوره ای به منطقه از فلسطین اشغالی ، اردن ، عربستان و عراق دیدن کرد . هدف از این سفر اطمینان بخشی به متحدان منطقه ای آمریکا در قبال جمع بندی مذاکرات هسته ای میان ایران و گروه 5+1 اعلام شد حال آنکه از میزبانان اشتون دستکم دو کشور اردن و عراق با این مذاکرات هیچ وقت مخالف نبودند و بر همین اساس نمی توان سفر به این دو کشور را در چارچوب این هدف اعلامی توجیه کرد . از طرف دیگر با وجود اینکه رژیم صهیونیستی و عربستان در طول مذاکرات هسته ای میان ایران و گروه 5+1 جبهه مشترکی را در برابر این مذاکرات تشکیل داده بودند و در برابر آن سنگ اندازی می کردند اما در جریان سفر اشتون کارتر به عربستان نشانه ای از شکاف میان این کشور و رژیم صهیونیستی آشکار شد و در حالکیه نتانیاهو همچنان به مخالفت های خود با جمع بندی مذاکرات هسته ای وین ادامه داد و به نشانه اعتراض جلسه مطبوعاتی با اشتون کارتر را ترک کرد اما وزیر دفاع آمریکا بعد از ملاقات با مقامات سعودی از موافقت آنها با توافق وین خبر داد و اگر چه مسئولان سعودی چنین اظهاراتی بر زبان نیاوردند اما در عین حال از رد اظهارات اشتون کارتر خودداری کردند . بر این اساس با بررسی دقیق جزئیات سفر اشتون به منطقه می توان تا حدودی به دورنمای سیاست های آمریکا در منطقه در پرتو توافق هسته ای جدید پی برد . از امریکا اصرار از نتانیاهو انکار اگر هدف سفر اشتون کارتر به فلسطین اشغالی آنگونه که اعلام شد اطمینان بخشی به متحدان آمریکا در خصوص توافق هسته ای بدانیم در این صورت باید گفت که وی در جریان این سفر نتوانست موافقت جناح تندروی صهیونیستی به رهبری نتانیاهو را بدست آورد . با وجود اینکه نتانیاهو از اشتون کارتر استقبال کرد، اما درحالی که وزیر دفاع آمریکا برای اعلام مواضع پشت میکروفن حاضر شد ، نتانیاهو به صورت غیرمنتظره نشست خبری را لغو کرد و محافل اسرائیلی این اقدام نتانیاهو را پیامی برای دولت آمریکا دانستند که این رژیم به مخالفت شدید با توافقنامه هسته ای با ایران ادامه خواهد داد و از تضمین های واشنگتن قانع نشده است. گردنکشی نتانیاهو در حالی ادامه دارد که آمریکا از مدتها پیش از اینکه مذاکرات هسته ای به جمع بندی نهایی برسد اعطای امتیاز و حق سکوت به رژیم صهیونیستی را به اشکال مختلف ازجمله "افزایش کمک های نظامی ، تحویل هواپیماهای اف 35 و سامانه های دفاع موشکی" آغاز کرده است و علاوه بر این همچنانکه جان کری در جریان پرسش و پاسخ شورای روابط خارجی آمریکا تصریح کرد، آمریکا در تدارک برقراری ائتلاف میان واشنگتن و تل‌آویو است و گذشته از اینها، زمزمه آزادی زودهنگام جاناتان پولارد جاسوس رژیم صهیونیستی از زندان آمریکا به گوش می رسد که در صورت عملی شدن نقطه عطفی در تاریخ روند قضایی آمریکا خواهد بود . درمجموع به نظر می رسد خود رژیم صهیونیستی به اهمیت این امتیازها واقف است اما از انجا که دولت اوباما برای تصویب موافقتنامه هسته ای به لابی یهودی در کنگره نیاز دارد لذا می کوشد از این احساس نیاز حداکثر استفاده و بهره برداری را داشته باشد و اگر هم نتواند جلوی تصویب را بگیرد حداکثر بتواند امتیازات بیشتری کسب کند . آیا جبهه مشترک عربستان و رژیم صهیونیستی در برابر مذاکرات هسته ای فروپاشیده ؟ هرچند عربستان در طول مذاکرات هسته ای ایران و گروه 5+1 همانند رژیم صهیونیستی مخالفت خود را با این مذاکرات اعلام کرده بود اما اشتون کارتر وزیر دفاع آمریکا بعد از دیدار با پادشاه و وزیر دفاع عربستان از موافقت آنها با توافق وین خبر داد و جان کری وزیر امور خارجه آمریکا نیز در جریان جلسه پرسش و پاسخ شورای روابط خارجی آمریکا به این اظهارات استناد کرد و در عین حال از موافقت امارات عربی متحده خبر داد . منابع رسانه ای سعودی نیز از این سفر به عنوان نشانه ای از تغییر نیافتن موازنه قوا در منطقه بعد از توافق هسته ای ارزیابی کردند . به نظر می رسد علاوه بر محتوای توافق هسته ای ،چراغ سبز آمریکا در برابر موافقتنامه های هسته ای گسترده عربستان با روسیه و فرانسه و یا اطمینان آمریکا به مقامات سعودی در خصوص اجرای وعده های داده شده به مسئولان این کشور در نشست کمپ دیوید نیز در کاهش نسبی مخالفت و سنگ اندازی مقامات ریاض در برابر توافق وین موثر بوده است ضمن اینکه نمی‌توان از نقش و تاثیر افشای اسناد وزارت امور خارجه عربستان در خصوص نقش این کشور در فتنه انگیزی های منطقه ای نیز غافل شد . البته نباید از این واقعیت نیز غافل شد که آنچه که از آن به عنوان پاداش و امتیاز آمریکا به عربستان برای فرونشاندن مخالفت این کشور در برابر توافق هسته ای یاد می شود در عمل می تواند به تداوم و حتی تشدید بی ثباتی منجر شود زیرا شواهد و قرائن موجود حاکی از تلاش آمریکا برای استقرار سامانه دفاع موشکی در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و یا بازکردن پای رژیم صهیونیستی به این منطقه در پوشش برقراری ائتلاف میان این رژیم و عربستان به بهانه مقابله با خطر و تهدید ایران است . از سفر اشتون کارتر به اردن و عراق چه خبر ؟ به نظر می رسد ماهیت هدف سفر وزیر دفاع آمریکا به اردن و عراق کاملا متفاوت از ماهیت سفر وی به فلسطین اشغالی و عربستان بوده و بیشتر در راستای مبارزه با تروریسم وخطر داعش قرار داشته است . با اینحال دو کارکرد و جایگاه متفاوت را می توان برای این دو کشور در مبارزه با تروریسم در نظر گرفت . به عبارت دیگر با وجود اینکه اردن نیز همانند عراق به طور اسمی در ائتلاف ضد داعش قرار داشت اما در همان حال به کانونی برای براندازی دولت و نظام سوریه تبدیل شده بود و از این جهت همان پارادوکسی که تا پیش از این برای سیاست آمریکا در مبارزه با تروریسم و داعش تصور می شد برای اردن نیز قابل تعمیم بود . بر این اساس با توجه به اینکه برخی شاخص ها از تغییر رویکرد آمریکا در قبال سوریه حکایت دارد لذا شاید بتوان انتظار داشت که رویکرد اردن نیز در مقایسه با گذشته در قبال سوریه تا حدودی دچار تغییر شود . اما در مقابل دولت عراق هر چند در ائتلاف ضد داعش قرار داشته اما تا حدودی توانسته نقشی مستقل از آمریکا در این زمینه بازی کند و خواسته های خود را به آمریکا در خصوص استفاده از ظرفیت های کمیته های مردمی در مبارزه با تروریسم بر طرف آمریکایی بقبولاند. هرچند واشنگتن تاکنون از روی ناچاری به خواسته دولت عراق در این باره تن داده اما اظهارات اشتون کارتر در کردستان عراق که از پیشمرگان کرد به عنوان الگوی موفق در مبارزه با تروریسم نام برد نشان داد که آمریکا در تلاش است از پیشمرگان کرد به عنوان نیروی پیاده نظام آمریکا در جنگ با داعش استفاده کند و به بهانه مقابله با داعش کُردها را تقویت و تسلیح کند و از این طریق به فتنه کردی در منطقه دست بزند . درمجموع آنچه از قرائن و شواهد موجود بر می آید این است که فضای ناشی ازجمع بندی مذاکرات هسته ای هر چند امکان ایجاد تغییراتی را در اولویت های مولفه هایی منطقه ای امریکا فراهم می کند اما هنوز هیچ نشانه جدی که حاکی از تمایل این کشور به تقویت زمینه های ثبات در منطقه باشد دیده نمی شود و آمریکا کماکان حفظ ساختار سنتی موازنه قوا در این منطقه را به نفع خود می داند و برای آن می‌کوشد .