سعودالفیصل که بود؟

مهر: سعود الفیصل، وزیر خارجه سابق عربستان سعودی، روز پنجشنبه در سن ۷۵ سالگی در آمریکا درگذشت. فردی که در سال های پایانی وزارتش نقشی تاثیر گذار در سرکوب اعتراضات قانونی بحرین داشت و سیاست های وی در قبال بحران سوریه موجب پیچیده شدن اوضاع در آن و سرازیر شدن تروریست ها از گوشه و کنار جهان به سوریه شد. هر چند سیاست های خارجی عربستان در چند سال اخیر موجب بروز تنش هایی میان ریاض و واشنگتن شده بود اما با این وجود کاخ سفید از سعودالفیصل تمجید کرده و ایالات متحده و سایر کشورهای غربی از القابی برای وی استفاده کرده اند که این القاب تاریخ چند سال اخیر را به سخره می گیرند. سعود الفیصل در سال ۱۹۴۰ در منطقه طائف به دنیا آمد و در سال ۱۹۶۴ در رشته اقتصاد از دانشگاه پرینستون در ایالت نیوجرسی آمریکا فارغ التحصیل شد. پس از فارغ التحصیلی در شرکت نفتی پترومین مشغول به کار شد و در سال ۱۹۷۱ معاونت وزارت نفت را بر عهده گرفت. فیصل در اکتبر سال ۱۹۷۵ وزیر خارجه عربستان شد. او دومین پسر ملک فیصل بود که پادشاهی عربستان سعودی را از ۱۹۶۴ تا هنگام سوءقصد به جانش در سال ۱۹۷۵ بر عهده داشت. دوران وزارت سعود الفیصل با زمامداری چهار پادشاه عربستان سعودی همزمان بود. آخرین مراسم تحلیف امیر سعود در مقام وزیر خارجه، در ماه مارس و چند هفته پس از آغاز پادشاهی ملک سلمان صورت گرفت. سعود الفیصل در اکتبر ۱۹۷۵ و هفت ماه پس از آنکه پدرش ملک فیصل به دست یکی از برادرزاده‌های خود ترور شد از سوی پادشاه تازه به مقام وزارت خارجه منصوب شد. در ارتباط با ایران، سعود الفیصل حامی تحریم‌های بین‌المللی علیه فعالیت‌های اتمی تهران و منع سفر مقام‌های جمهوری اسلامی بود. وی در پایان ماه آوریل سال جاری به دستور پادشاه فعلی عربستان از سمت خود برکنار شد. منابع مختلف مشترکا علت مرگ فیصل را ناراحتی قلبی عنوان کرده‌اند. سعود فیصل در اواخر زندگی‌اش با مشکلات مختلف سلامتی، از جمله اشکال در تکلم و راه رفتن روبرو شد. او در ماه ژانویه در آمریکا از ناحیه کمر تحت عمل جراحی قرار گرفت. سیاست خارجی آشنایی سعود الفیصل با غرب به افزایش نفوذ دیپلماتیک عربستان سعودی در محافل غربی کمک کرد. وزیر سابق امور خارجه عربستان سعودی نقش مهمی برای دیپلماسی در مسایل جهان عرب قائل بود و تلاش فراوانی کرد تا طرح صلح با اسرائیل را به نتیجه برساند. بنا به طرح صلحی که در سال ۲۰۰۲ در نشست اتحادیه عرب و از سوی ملک عبدالله، ولیعهد وقت و پادشاه آینده، ارایه شد در صورت خروج اسرائیل از سرزمین‌های اشغالی و اجازه بازگشت آوارگان فلسطینی، کشورهای عربی با اسرائیل قرارداد صلح امضا می‌کنند. همزمان با برگزاری نشست اتحادیه عرب در بیروت، سعود الفیصل با حضور زنده در شبکه‌های تلویزیونی آمریکایی به تشریح این طرح صلح پرداخت و گفت: با این طرح همه کشورهای عرب، موجودیت اسرائیل را به رسمیت خواهند شناخت. اگر این طرح منجر به صلح با اسرائیل نشود، مطمئن باشید که هیچ سلاحی نمی تواند برای این کشور امنیت به ارمغان آورد. از سعود الفیصل به عنوان یکی از معتقدان به لزوم اصلاحات سیاسی و اجتماعی در عربستان نام برده می‌شود اما او اعتقاد داشت که اصلاحات باید تدریجی و مداوم از داخل صورت بگیرد. در سال ۲۰۰۴ سعود الفیصل از لزوم کاهش وابستگی عربستان سعودی به آمریکا در مسایل امنیتی سخن گفت. همزمان با نا آرامی‌های بحرین در سال ۲۰۱۱، سعود الفیصل نقش مهمی در جلب حمایت از طرح مداخله نظامی سعودی در آن کشور و سرکوب معترضان ایفا کرد. در ارتباط با ایران، سعود الفیصل حامی تحریم‌های بین‌المللی علیه فعالیت‌های اتمی تهران و منع سفر مقام‌های جمهوری اسلامی بود. فیصل چندی پیش در کنفرانس خبری مشترک با «فیلیپ هاموند» وزیرخارجه انگلیس ایران را به اتخاذ سیاست خصمانه و مداخله جویانه در امور کشورهای منطقه متهم کرد. وی در ادامه گفت: نباید اجازه دهیم ایران توافقی را پیش ببرد که شایسته آن نیست. تمجید غرب در پی مرگ سعد الفیصل که در آمریکا رخ داد، باراک اوباما، رئيس‌جمهور آمریکا سعود فیصل را سیاستمداری متعهد نامیده که در خاطر جهان خواهد ماند، سیاستمداری که به گفته اوباما، برای صلح وارد میدان می‌شد. اوباما یادآور شد که او از جمله برای پایان دادن به جنگ داخلی لبنان و ارائه طرح اعراب برای صلح با اسرائیل در سال ۲۰۰۷ شرکت کرد. جان کری، وزیر خارجه آمریکا گفت، همتای سابقش بی‌آلایش، محترم و تیزبین بود. لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه اظهار داشت، فیصل صدای وطنش را به گوش همه رساند و برای آن احترام آفرید. به گفته فابیوس، او بی‌وقفه برای صلح و ثبات خاورمیانه کار کرد. اتحادیه عرب نیز مرگ فیصل را تسلیت گفته است. سفارت آلمان در ریاض به فیصل ادای احترام کرد و او را سیاستمداری شایسته احترام نامید.