چرا کارتن‌خواب‌ها بی‌هویت شدند؟/ چه کسی باید کارتن‌خواب‌ها را شناسایی کند؟
مدیرعامل بیمه سلامت ایران در حالی از تحت پوشش بیمه قرار گرفتن کارتن خواب‌ها و معتادان مجهول الهویه خبر می‌دهد که بسیاری از این افراد یا از ابتدا فاقد شناسنامه بوده یا شناسنامه خود را فروخته و الان بی‌هویت شدند اما مشخص نیست چه کسی می‌خواهد مجهول الهویه‌ها را معلوم الهویه کند؟
سرویس اجتماعی فردا - ناصر جعفرزاده : محمدجواد کبیر، مدیرعامل سازمان بیمه سلامت ایران در خصوص اجرای «بیمه درمان معتادان»می‌گوید: در خصوص بیمه درمان معتادان هماهنگی‌های خوبی را با صندوق‌های بیمه‌گر انجام دادیم و اکنون متولی آن سازمان بیمه سلامت است .
وی افزود: سال گذشته 30 میلیارد تومان منابع برای اجرای بیمه درمان اعتیاد پیش‌بینی شده بود. در گام نخست سامانه "پابا" را راه‌اندازی کردیم و در حال حاضر واحدهای ارائه خدمت استان‌های مختلف در حال ثبت کردن موسسات هستند. تا امروز اقدامات خوبی صورت گرفته اما در سال 94 این مساله با جدیت دنبال می‌شود تا در مراکز تعیین شده که با وزارت بهداشت توافق کرده‌ایم خدمات درمانی و سلامت برای معتادان ارائه شود
البته رئیس بیمه سلامت هم بر ضرورت و لزوم احراز هویت این افراد اصرار دارد و معتقد است: در صورتی که وزارت کشور هویت این افراد را تایید و احراز هویت کند، مشمول این طرح می‌شوند که این اقدام با همکاری انجمن‌ها و سمن‌ها صورت می‌گیرد.
· معتادان بی‌هویت
اگرچه آمار رسمی از تعداد معتادان بی‌خانمان و کارتن خواب‌ها در کشور وجود ندارد اما آنگونه که مسئولان سازمان رفاه و خدمات اجتماعی تهران می‌گویند، تنها در تهران حدود 15 هزار کارتن خواب وجود دارد که البته اکثرشان هم معتاد هستند.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که در فصول سرد تا 3000 نفر نیز هر شب برای دریافت خدمات به گرمخانه‌های تهران مراجعه کردند اما بخش اعظمی از این افراد بی‌هویت هستند و فاقد مدارک شناسایی!
آنگونه که مسئولان گرمخانه‌ها می‌گویند: بخشی از این افراد پیشینه خوبی دارند اما به دلیل اعتیاد یا مسائل دیگر از خانواده طرد شده و حالا به دلیل وضع فلاکت باری که دارند، تحت هیچ شرایطی نمیخواهند شناسایی شوند و برای همین هویت خود را پنهان میکنند. بخشی هم یا مدارکشان را در فرآیند کارتن خوابی یا گم کرده‌اند یا مدارکشان از آنها دزدیده شده و چون با این شرایط امکان رجوع به دفاتر خدماتی و پیگیری امور اداری خود را ندارند به سراغ مدارکشان هم نرفته‌اند. اما بخش دیگری از بی‌هویت‌ها کسانی هستند که مدارک هویتی خود را به اتباع بیگانه فروخته‌اند و اکنون یک افغانی یا عراقی با هویت آنها از خدمات شهری استفاده میکند اما صاحب اصلی مدارک در بی‌هویتی سیر میکند.
هرچه هست، امکانی برای شناسایی این افراد وجود ندارد، بانک اثر انگشت یا نمونه چشم یا ژنتیک هم وجود ندارد که بتوان به راحتی هویت افراد را تعیین کرد و معمای تعیین هویت افراد به مشکلی بزرگ برای دستگاه‌های خدمات رسان تبدیل شده است.
حالا جدا از مردان کارتن خواب، آنگونه که رئیس سابق سازمان بهزیستی اعلام کرده بود: «5 درصد کارتن‌خواب‌ها در کشور زنان بی‌خانمان هستند.» البته بسیاری از آنها یا فرزند دارند یا در فرآیند آسیب‌های اجتماعی باردار شده و حالا فرزندان زنان بی‌هویت، هم بی‌هویت هستند.
· درمان رایگان معتادان
آنگونه که مسئولان حوزه‌های حمایتی کشور گفته‌اند، امکان پرداخت یارانه به این افراد و نیز برخورداری آنها از بیمه همگانی پایه وجود دارد به شرطی که اول احراز هویت شوند.
مدیرعامل سازمان بیمه سلامت ایران در خصوص ارائه خدمات به معتادان برای ترک اعتیاد می‌گوید: بیمه درمان معتادان دارای پروتکل است. در خصوص MMT ، درمان با دوزهای نگه دارنده و جبرانی را داریم تا افراد در شرایط مطلوبی بمانند. برای این خدمت، سرانه و جزئیاتی نظیر آنکه هر معتاد در سال و یا در طول عمرش چند بار می تواند مراجعه کند و از خدمات بهره‌مند شود در پروتکل مربوط مشخص شده است .
کبیر در پاسخ به اینکه این افراد معمولا با مشکلات دندان روبرو هستند، آیا خدمات دندانپزشکی هم برای معتادان در پوشش بیمه ارائه می‌شود؟ توضیح می‌دهد: خیر، این خدمات بیمه‌ای ما صرفا خدمات ترک اعتیاد است. برای دریافت سایر خدمات باید بیمه بشوند که برنامه‌ای را در این راستا در دستور کار داریم که اگر این افراد تحت پوشش بیمه نباشند می‌توانند در سامانه ثبت نام و تحت پوشش بیمه همگانی قرار گیرند .
حالا باید دید آیا می‌توان راهی برای شناسایی کارتن خواب‌های مجهول الهویه پیدا کرد تا در فاز بعدی بتوان به آنها خدمات ارائه کرد؛ آنهم در شرایطی که حتی کسی نمی‌داند چه تعداد از افراد در کشور کارتن خواب هستند یا از مشکلات اینچنینی رنج می‌برند.