تفاوت لباس پوشیدن ایرانی‌ها و اروپایی‌ها/ جایگاه «مد» در پوشش ایرانی‌ها

مسیح زاد تحصیلات تکمیلی خود را در رشته طراحی و مد لباس گذرانده است. وی برای مدتی با برخی از سرشناس ترین طراحان لباس های مردانه در جهان همکاری داشته و مدتی است که به ایران بازگشته و سعی دارد تا تجارب خود در زمینه مد و لباس را با مقضیات بومی کشور در هم تنیده کند. زاد متولد 1363 و اصالتا اصفهانی است. در نوجوانی مدتی را هم مشغول هنر خطاطی بود و همین باعث شد تا در مقطعی اقدام به طراحی لباس هایی با رونوشت های نستعلیق کند. وی هم اکنون در زمینه طراحی کت و شلوار، پالتو و تاکسیدو به طور شخصی دوز (made to measure) فعال است. در ذیل خبرنگار ما با این طراح جوان مد و لباس در خصوص ابعاد اقتصادی ، فرهنگی و اجتماعی پوشش در ایران و تفاوت ها و شباهت های آن با دیگر کشورهای دنیا گپ و گفتی داشته که از مد نظرتان خواهد گذشت. فردا: جناب زاد! در ابتدا از خودتان برای ما بگوئید. من تحصیلات خود را در رشته طراحی و مد لباس گذرانده ام. از یک سو مسایل آکادمیک طراحی و مد را آموختم و از سوی دیگر سعی کردم در عمل هم با تجارب چهره های بزرگ این حوزه اشنا شوم. اساسا رشته طراحی لباس از بدو طراحی پارچه تا فروش لباس را مورد بررسی و مطالعه قرار می دهد و فارغ التحصیلان آن می توانند در بخش های مختلفی مشغول به فعالیت شوند. فردا: لباس و پوشش یک قدمت تاریخی به اندازه خود بشر دارد. در کشور ما لباس جزوی از هویت فرهنگی مردم به حساب می آید. شهروندان دیگر کشورها چه نوع نگاهی به موضوع پوشش دارند؟ خوب این موضوع به فرهنگ های مختلف بستگی دارد و مولفه های متعددی باعث می شود که در هر کشور پوشش و لباس یک نوع و مدل خاص به خود را داشته باشد. اما به طور کلی در فرهنگ آمریکایی راحتی مهمترین مولفه برای لباس خوب است و اتفاقا المان های زیبایی و جذابیت در مرتبه های سوم و چهارم قرار داد. البته دوام هم برای آنها خیلی اهمیت دارد. برای یک آمریکایی زیاد مهم نیست که یک کت گشاد باشد بلکه مهم این است که این کت راحت باشد و فرد بتواند در مدت روز احساس راحتی کند. اما این مساله در ایتالیا کاملا متفاوت است. ایتالیایی ها خیلی سخت لباس می پوشند و خیلی به ظاهر و شیک بودن لباس اهمیت می دهند. در کشورهای خاورمیانه هم مهمترین ملاک برای انتخاب لباس مطابق بودن با مد روز است و بیش از هرچیزی احساس به روز بودن بای مردم اهمیت دارد. به خصوص در کشور ما واقعا این جنبه احساسی بودن نمود خاصی دارد و همه سعی می کنند تا با لباسهایشان با دیگران حرف بزنند. فردا: به نظر می رسد سبک و سایق ایرانی ها در پوشش به ایتالیایی ها نزدیک تر باشد؟ بله! به طور کلی مدل های اصلی لباس در اروپا تولید می شوند و بعد شرق و غرب اروپا برداشت های خود را از این طرح ها استنباط می کنند. البته همانطور که اشاره کردم ما در ایران گرایش به مد روز را خیلی می بینیم و این مدها هم ظهور و فراموش شدنشان در یک بازه زمانی کوتاهی روی می دهد. به راحتی یک لباس مطرح می شود و به راحتی هم بعد از مدت کوتاهی از یادها فراموش می شود. فردا: فکر می کنید مولفه های اقتصادی چه تاثیری بر سبک پوشش به ویژه در ایران دارد؟ در همه جای دنیا خرید لباس متناسب با درآمد است و هر فردی درصدی از درآمد خود را به پوشاک اختصاص می دهد. اما در ایران همه می خواهند بهترین باشند به هر قیمتی! به همین خاطر ما می بینم که مثلا یک برند 200 میلیون تومانی سریع کپی می شود و تقلبی آن در بازار می اید و همه از قشر مرفه تا کم درآمدها آن برند را استفاده می کنند. در حالی که هر برند قرار است نیازهای بخشی از افراد را پوشش دهد و نه همه جامعه را. فردا: فکر می کنید چگونه می توانیم این آسیب را برطرف کنیم؟ به طور مشخص با فرهنگ سازی. فردا: جزئی تر توضیح دهد.منظورتان از فرهنگسازی چیست؟ ببینید به نظرم ما ایرانی ها یک عادات و خلق و خوی خاص داریم که برخی از آنها را باید تغییر دهیم. ما باید شرایط زندگی خودمان را بپذیریم. آنچه هستیم همان چیزی است که خودمان انتخاب کرده ایم. اگر دیگری مدل ماشین بهتری دارد و یا زندگی خاص تری دلیل برای حسادت نیست بلکه باید سعی کنیم این مساله را بپذیریم و از زندگی خودمان لذت ببریم. من می بینم در تهران برخی جوان ها می خواهند طوری زندگی کنند که در میلان هستند! خوب این امکان ندارد. همانطور که یک میلانی نمی تواند مثل یک نیویورکی زندگی کند. خیلی ها فکر می کنند در آمریکا هیچ محدودیتی برای پوشش وجود ندارد در حالی که اگر شما از قانون نودیتی تخطی کنید سه تا 12 ماه زندان خواهید رفت. در آمریکا اگر کسی به دولت توهینی کند زندان می رود. پس این طور هم نیست که همه چیز آزاد باشد. ما باید یاد بگیریم به قوانین و ساختارهایی که در آن زندگی می کنیم احترام بگذاریم و بر اساس آنها زندگی خود را شکل دهیم. فردا: یکی از مدهای روز آمریکایی ها شلوارهای لی مندرسی است که از چندجا وصله و پینه خورده است. چرا در فضایی که مدام طراحان تاکید بر شیک بودن لباس ها دارند جوان های آمریکایی به این نوع از مدل ها گرایش پیدا کرده اند؟ ببینید آمریکایی ها غالبا قالب شکن هستند و شاید این مساله به خاطر تنوع جمعیتی و فرهنگی باشد که در این کشور وجود دارد. فکر می کنم گرایش به این نوع از لباس ها و بعد جهانی شدن آن به همین آسان گیری فرهنگ آمریکایی است. البته آمریکایی ها سلاح رسانه را نیز در اختیار دارند و با همین رسانه فرهنگ خود را به طور گسترده ترویج می کنند و به راحتی مدلهای خود را جهانی می کنند. فردا: مشخص است ما نیز اگر نتوانیم با الگوهای بومی به نیازهای جوانان مان پاسخ دهیم جوانان ما نیز از مدلهای غربی پیروی می کنند. به نظرتان طراحان داخلی این توانمندی را دارند که به این نیازها پاسخ دهند؟ اساسا هر ایرانی در شرایطی رشد می کند که دوست دارد بهترین باشد و اگر امکانات در اختیار ایرانی ها باشد واقعا بهترین هم خواهند شد. همین الان بهترین جراحان دنیا ایرانی هستند. بهترین طراحان خودرو در شرکت های معتبری مثل «بی ام و» ایرانی هستند. در ناسا و ده ها مرکز تخصصی آمریکا ایرانی ها نقش کلیدی دارند. در داخل هم ما ظرفیت های بسیار خوبی داریم و همه الزامات برای توسعه صنعت پوشاک فراهم است. از کارخانه های نساجی تا خیاطان و طراحان زبده. در این میان به نظر می رسد اگر دولت حمایت های بیشتری را از این قشر سامان دهد اوضاع خیلی بهتر خواهد شد. در همین حوزه طراحی ایرانی ها می توانند حرف های مهمی داشته باشند. مثلا همین کروات نزدن امروز یک مساله پذیرفته شده است که از سوی ایرانی ها شروع شده . یا یقه های بند یا دیپلماتیک که امروز در بسیاری از برندهای معتبر تولید می شود از ایران اخذ شده است. پس ما می توانیم لباس خوب و با کیفیت و به روز تولید کنیم. فردا: فکر می کنید دولت در این زمینه چه اقداماتی را باید صورت دهد؟ خیلی مشخص است. دولت می تواند با ارایه تسهیلات ارزان قیمت ، حمایت های بیمه ای و ... از این صنف حمایت بیشتری کند. واقعا چرا امروز دو الی 3 برند معتر ایرانی در حوزه پوشاک فعال هستند؟ در ایتالیا این رقم به حدود 10 هزار برند می رسد. البته یک بخشی هم به فرهنگ خود ما باز می گردد. از قدیم مرسوم بوده که جنس با کیفیت جنس خارجی است. در حالی که همیشه این طور نیست. یک کار دیگر دولت هم آن است که بتواند فضای رقابتی را برای حضور برندها تسهیل کند. اساسا در فضای رقابتی است که کیفیت بالا و قیمت مناسب بیرون می آید. وقتی چند صد برند فعال در کشور حضور داشته باشند تمام تلاش ها سمت افزایش کیفیت می رود و این می تواند صنعت پوشاک ما را متحول سازد. از سوی دیگر حمایتهای دولت باید هدفمند باشد و اعطای تسهیلات باید منوط به راه اندازی کارگاه و .. شود تا سوبیسد ها درست به هدف برسد و نه اینکه برخی با دلال بازی تنها به دنبال کسب منفعت شخصی باشند. فردا: با تشکر از شما که وقتتان را در اختیار ما قرار دادید. ممنونم