هاشمی:چاره‌ای جز تفاهم با دنیا نداریم

تسنیم: آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی در مراسم رونمایی از کتاب «تاریخ جامع ایرانی» که به همت مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی در طول 14 سال و با زحمت بیش از 170 استاد تهیه شده است صبح امروز حضور یافت. وی پس از پرده‌برداری از این مجموعه کتاب که اولین نسخه آن به کتابخانه ملی ایران اهداء شد، گفت: خیلی خوشحالیم که امروز شاهد ظهور یک اثر ارزشمند در کشورمان هستیم. نگارش مجموعه این تاریخ ضروری بود که الحمدلله به همت این مرکز انجام شد. بنده تشکر می‌کنم از دوستانی که در تهیه این کتاب دخیل بودند. مطالب بسیاری در تاریخ آمده است، روزگارانی که همسان نیست از جمله رفتارها، کردارها و برخوردها که متفاوت بوده است. لذا این تاریخ احتیاج به نقد و تفسیر دارد و باید از جایی شروع می‌شد. آیت‌الله هاشمی رفسنجانی با اشاره به اینکه تخصص اصلی ایشان در حوزه تاریخ نیست، اما به ذکر نکاتی گذرا از تاریخ اشاره می‌کند، گفت: من به آن بعدی از تاریخ ایران می‌خواهم بپردازم که ایران و اسلام به هم رسیده‌اند. این همکاری تنها منحصر به این دو مرجع نبوده بلکه یونانی‌ها، هندی‌ها و عرب‌ها در آن اثر داشتند اما مرکز این تعامل ایران بوده است. وی با اشاره به نزول وحی در سرزمین عربستان و نقش رسول اکرم(ص) در هدایت مردم نیز گفت: در همان زمان در ایران مرکز مهمی به نام «جندی‌شاپور» که در زبان عربی «گندی شاپور» می‌نامندش وجود داشت که شاید می‌توانیم در کلام پیامبر در مورد آن اشاراتی را پیدا کنیم. هاشمی رفسنجانی گفت: تعامل مقتضای عقل و اجازه شرع است و این تعامل از جندی‌شاپور شروع شد. من مطمئنم ریشه این تمدن نوین از ایران و دانشمندان هند، عرب و یونان به زبان‌های مختلف فارسی، بریانی، هندی و عربی که مسائل مختلف را نگاشته بودند به این نقطه رسیده است و ما امروز هم تهاجم و جنگ نیاز نداریم بلکه تعامل و نقد را نیازمندیم و این منطق اسلام است. وی با اشاره به تضعیف جندی شاپور پس از تاسیس بیت‌‌الحکمة بغداد گفت: این مجموعه در زمان انوشیروان خیلی رشد کرد به صورتی که از هند علم به آنجا می‌آورد. در برهه‌ای انوشیروان هیئتی به هند فرستاد و به همراه هدایایی به شاه آن کشور و به هر ترفندی که بود آقای برزویه رئیس آن هیئت توانست آن کتاب علمی را که تنها شاه هند به آن دسترسی داشت را مشروط به آنکه تنها در حضورشان آن را بخواند و چیزی ننویسد به دست آورد. برزویه شب‌ها می‌رفت یافته‌های ذهنی خود را می‌نوشت و به این شیوه تحقیق و بررسی و تعامل شکل می‌گرفت. هاشمی رفسنجانی افزود: پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید علم را حتی در چین بیابید و یا می‌فرمایند اگر علم در ثریا باشد مردمانی از فارس به آن دست می‌یابند. در زمان پهلوی می‌گفتند اینها تحریف است، در حالی که غلط می‌گفتند و این حرف‌ها سندیت دارد. وی در ادامه افزود: در برهه‌ای دیگر تعدادی از طبیب‌ها به جندی‌شاپور آمدند و آموزش دیدند و به جزیرة‌العرب رفتند و علمی را که آموخته بودند در آنجا گسترش دادند. وی با اشاره به ماجرای حمله به ایران گفت: لشکریان اسلام شهری را محاصره کرده بودند ناگهان اهالی شهر نامه‌ای را که در تیری پیچیده بود و به داخل شهر افتاده بود یافتند که امان‌نامه لشکر اسلام بود. سپس دروازه‌های شهر را گشودند و لشکریان داخل آمدند و پرسیدند که چه شد که شما در را پس از چند روز به روی ما به این آسانی گشودید پس از گفت‌وگو متوجه شدند که این امان‌نامه از سوی لشکریان اسلامی نبوده بلکه یکی از بردگان این کار را انجام داده است و لشکریان پس از مشورتهایی به این نتیجه رسیدند که باید سر امان‌نامه خود باقی بمانند و این رفتار جندی‌شاپور را به لرزه درآورد که این چه دینی است که به تعهد یک برده خود پایبند است. هاشمی رفسنجانی با تاکید بر اینکه اجتهاد بدون تحقق ممکن نیست، گفت: عقل تنها نمی‌توانست کاری از پیش ببرد. دین هم که خاتم است پس اجتهاد به وجود آمد و از این طریق توانست با دستاوردهای خود جامعه را اداره کند. قطعا اجتهاد چند قرن پیش با آنچه امروز اجتهاد می‌شود متفاوت است. به طور مثال آن چیزی که در مورد فقه حکومتی بیشتر اجتهاد می‌شد اما امروز اجتهاد حکم دیگر می‌کند. وی با نقل خاطره‌ای از یکی از افراد نزدیک به امام خمینی(ره) گفت: روزگاری به خاطرم هست که امام خمینی به یکی از شخصیت‌های کشور که خیلی هم او را دوست داشتند تذکری دادند و گفتند که نمی‌شود که شما یک روایتی را بخوانید بدون اینکه به آن فکر بکنید و تعقل کنید، بلکه باید اجتهاد کرد. امروز نیز همان فکر امام خمینی میدانداری می‌کند. اینکه عقل و شرع با هم جلو برود. امروز دانش و علم همراه با هم هستند لذا اگر عقل را از انسان بگیرند انسان فقط مقلد خواهد بود. وی با اشاره به اینکه در ایران شرایط جدیدی پیش آمده است، افزود: همین ایرانی که حکمت عملی اسلام را پس از فتح نظامی به دست گرفت امروز دوباره در آن دانش به جایگاه واقعی خودش بازگشته است و ما امروز سرمایه‌های انسانی بسیار خوبی به دست آورده‌ایم. یکی از فرماندهان جنگ در آن زمان نقشه‌ای را ترسیم کرده بود که به من نشان دادو می‌گفت ایران قلب جهان است. این ارزش، استعدادها، و جغرافیای ایران است که به همت امام خمینی و شاگردانش در ایران حاکم شده و موجب شده ما امروز از منابع ناب اسلام بهره ببریم. ما امروز دانشمندان بسیاری داریم و همچنین دانشگاه‌هایی که امروز در آنها تحصیل حتی بدون کنکور مهیا شده است. هاشمی رفسنجانی با اشاره به آنکه ما باید روح اساسی ترقی و تمدن را پیدا کنیم، افزود: ما باید برای ترقی و نائل شدن به تمدنی بزرگ دست از شعارهای کم محتوا برداریم. از این حرف‌هایی که جلوی پیشرفت و ترقی را می‌گیرد باید دست برداریم. آن زمانی که با آن همه تعصبی که در عربستان حاکم بوده پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: این فارس‌ها هستند که علم را به دست می‌آورند با این حال می‌بینیم همین آدم‌های متعصب اما شجاع آمدند ایران را فتح کردند اما زمانی که به علم ایران رسیدند متوقف شدند و اجازه دادند ایران در این زمینه کار خود را ادامه دهد. حال امروز چطور آقایانی پیدا می‌شوند تعامل با دنیا را ذلت حساب می‌کنند چه ذلتی؟ هر جا علم بود ما باید برای به دست آوردن آن به آنجا برویم. این اتفاقات متاسفانه موجب شد آن تمدنی که به ما می‌خواستند تا این انقلاب ایجاد کنند دچار انحراف بشود. وی در ادامه گفت: ایران ما نباید از هیچ حرفی بترسد، ما نباید از هیچ مذاکره‌ای بترسیم، چون حرف حسابی و منطق داریم. اما اگر این مسیر را نرویم دچار ابتذال خواهیم شد. ما باید از این مسئله جلوگیری کنیم، ما باید راه‌ها را باز کنیم. پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند: اگر یکی ازمشرکین درخواست کرد که بیاید و کلام خدا را بشنود به او این اجازه را بدهید و امنیتش را تامین کنید. ما اینطور مذاکره می‌کنیم! رئیس مجمع تشخصی مصلحت نظام گفت: امروز برخی حرف‌های عجیب و غریب می‌زنند، مثلا می‌گویند تحریم به نفع ما بود. واقعا اگر از جیب مردم خبر داشتند از این حرف‌ها نمی‌زدند. این قشر مزدبگیر جامعه که اکثریت جامعه را هم تشکیل می‌دهند را ببینید که امروز استخوان‌هایشان هم در حال پوسیده شدن است. امروز ما طرح‌های بسیار بزرگی داریم اما به دلیل همین تحریم‌ها ناقص مانده است. این دلیل شرعی ندارد که ما نتوانیم برای رفع مشکل‌مان با جهان صحبت کنیم. پیامبر اکرم(ص) هم از طبیب ایرانی برای معالجه استفاده می‌کردند. هاشمی در ادامه افزود: این حرف‌های یک عده معدودی است که تریبون دارند و زور هم دارند اما در مقابل آنها انسانهای وارسته ملاحظه می‌کنند. وی با اشاره به مذاکراتی که امروز با دنیا داریم، گفت: باید به نقاط مشترک قابل قبول دنیا برسیم و باید با دنیا تفاهم کنیم و این نمی‌شود مگر با استفاده از عقل جمعی جهان. خشکی و افراطی‌گیری هیچ وقت جواب نمی‌دهد. کما اینکه خوارج نیز نتیجه نگرفتند.