جریانشناسی احزاب اصلی انتخابات ترکیه + گزارش تصویری جامع

گروه بین الملل فردا- ترکیه به عنوان مهم ترین رقیب منطقه ای ایران از سویی و به عنوان مهم ترین شریک تجاری ایران از سوی دیگر، کشوری است که تحولات آن بر روی کشورمان اثر غیرقابل انکاری دارد. امروز ملت ترکیه در انتخاباتی شرکت کرده است که شناخت دقیق آن برای نخبگان ایرانی اهمیت بالایی دارد.

در انتخابات امروز ترکیه، 20 حزب به صورت رسمی حضور دارند؛ اما برآیند نتایج نظرسنجی ها نشان می دهد احتمالا رقابت اصلی تنها بین 4 حزب خواهد بود که توانایی کسب حداقل 10 درصد آراء را دارند. عادل گور، مدیر مؤسسه نظرسنجی «آگ» در گفت و گو با دویچله می گوید: «در پارلمان کنونی، 5 حزب وجود دارند که البته 4 حزب به صورت حزبی وارد انتخابات شدند و حزب ششم، مشتکل از نمایندگان وابسته به حزب دموکراتیک خلق ها (HDP) هستند که به صورت مستقل در انتخابات شرکت کردند و در پارلمان، فراکسیون این حزب را تشکیل دادند. اما نظرسنجی های ماه های اخیر نشان داد که در این دوره احتمالا کرسی های پارلمان میان 4 حزب تقسیم خواهد شد و حتی نمایندگان مستقل قابل اعتنایی هم نخواهیم داشت.»

خبرنگاران و ناظران، شور و هیجان انتخاباتی در هفته اخیر را «بسیار بالا» توصیف می کنند.

عادل گور، البته در مورد نظرسنجی ها با کمی احتیاط صحبت می کند: «طبق قانون رسمی، برگزاری نظرسنجی در دو هفته منتهی به انتخابات ممنوع است؛ در حالی که خیابان های شهرهای مختلف طی این دو هفته به شدت پرهیجان بوده است و احتمالا نسبت آراء هم تغییراتی داشته است. ما اعتبار خود را در انتخابات های پیشین نشان داده ایم، اما این بار باید اعتراف کنیم که احتمال غافلگیری خود ما هم وجود دارد. هرچند شخصا تصور می کنم در نتیجه این هیجانات خیابانی، صرفا مشارکت در انتخابات بالا برود یا این که ترکیب آراء این 4 حزب تغییر کند؛ نه این که ضلع دیگری به انتخابات افزوده شود.»

پارلمان ترکیه

اضلاع اصلی انتخابات

چهار ضلع اصلی این انتخابات عبارتند از: حزب توسعه و عدالت (اردوغان و داوود اوغلو)، حزب جمهوری خواه خلق، حزب حرکت ملی و حزب حرکت دموکراتیک خلق ها (HDP)

حزب توسعه و عدالت

این حزب از سال 2002 در تمام انتخابات های پارلمان پیروز بوده است. طی این دوازده سال، شاهد دو انشعاب مهم بوده، اما شخصیت کاریزماتیک رجب طیب اردوغان و کارنامه قابل دفاع این حزب در پست های اجرایی، باعث شده هنوز هم اکثریت جامعه ترکیه از این حزب حمایت کنند. انشعاب نخست، جدا شدن فتح الله گولن از ائتلاف گل-طیب بود که در سرتاسر تاریخ این حزب - احتمالا - بزرگ ترین چالش بوده است.

رجب طیب اردوغان در کنار فتح الله گولن

بعدها گولن به آمریکا مهاجرت کرد و رابطه این دو نفر به خصومت کشیده شد.

در نتیجه این وضعیت، بزرگ ترین انشعاب تاریخ حزب توسعه و عدالت (آک پارتی) رخ داد.

فتح الله گولن، روشنفکر و پشتوانه نظری حزب توسعه و عدالت به حساب می آمد و بسیاری پیش بینی می کردند با جدایی میان گولن و اردوغان، حزب دچار بحران نظری عمیقی می شود که در میان مدت به فروپاشی آن می انجامد. حتی از نظر اجتماعی نیز حزب توسعه و عدالت، وامدار و وابسته به گولن بود. فتح الله گولن در دهه هفتاد میلادی، جنبش های اجتماعی اسلامگرای مد نظر خود را در ترکیه سازماندهی کرد. او در این جنبش اجتماعی، حدود 4میلیون نفر را به عنوان همکار افتخاری طی سه دهه جذب کرد که همین افراد، کادرهای حزب طیب-گل را تشکیل دادند. حتی از نظر سیاسی هم وامداری اردوغان به گولن غیرقابل انکار است. توسعه و عدالت، در مسیر پیشروی خود ابتدا از شوراهای شهر شروع کرد که در آن زمان، علت اصلی اقبال جامعه ترکیه صرفا به واسطه جنبش اجتماعی گولن بود. بعد از جدایی گولن از اردوغان، حزب دچار انشعاب وسیعی شد و بخش گسترده ای از کادرهای حزبی از اردوغان جدا شده و حتی تحت تعقیب قضایی قرار گرفتند!

با وجود تمام چالش ها، اردوغان از اکثریت کافی برای تشکیل دولت برخوردار است.

او تلاش می کند تعداد کرسی های خود را به بیش از 66 درصد یا حداقل 60 درصد برساند تا قانون اساسی ترکیه را تغییر دهد.

دومین انشعاب مهم توسعه و عدالت از سال 2002، انشعاب «عبدالله گل» بود. مهم ترین برگ برنده حزب توسعه و عدالت، «اصلاحات اقتصادی» موفق این حزب است که مغز متفکر آن عبدالله گل می باشد. عبدالله گل از نظر سابقه سیاسی، هم وزن اردوغان محسوب می شد و در مسیر پیشروی حزب نیز نخستین رئیس جمهور حزب توسعه و عدالت برای جمهوری ترکیه بود. اما اردوغان در مسیر خود برای احیاء سلطنت عثمانی و تشکیل حکومت مطلوب خود، حتی از روی متحد و دوست دیرینه خود هم رد شد و عبدالله گل را کنار زد. عبدالله گل در واکنش به این رفتار اردوغان، اعلام بازنشستگی کرد و بر خلاف گولن، به منتقد جدی وی بدل نشد.

بعد از جدایی عبدالله گل از اردوغان، داوود اوغلو به اصلی ترین شریک سیاسی اردوغان تبدیل شده است.

مهم ترین دستاورد حزب توسعه و عدالت، برنامه های اقتصادی موفق این حزب است که البته طی سه سال اخیر دچار افت شده و شاید همین عامل به پاشنه آشیل وی تبدیل شود. حزب توسعه و عدالت برای اولین بار در تاریخ ترکیه، توانست در سال های میانی دهه قبل رشد اقتصادی سالانه ترکیه را به بیش از 10 درصد برساند که این درصد رشد به وضوح در زندگی روزمره ملت ترکیه و حتی کشورهای همسایه ملموس بود. از سوی دیگر، در دوران باشکوه پیش از انشعاب داخلی، ارزش پول ملی ترکیه رو به افزایش بود؛ اما تنها طی یک سال اخیر حدودا 20 درصد ارزش آن در مقایسه با دلار کاهش داشته است!

اردوغان در جریان انتخابات اخیر نشان داد بهترین مشاوران تبلیغاتی را دارد و در زمینه اقدامات پوپولیستی هیچ رقیبی ندارد.

در یکی از روزهای عادی ماه های اخیر، یک کودک یتیم مدرسه ای به رئیس جمهور نامه نوشت و از او در مورد جلسه اولیا و مربیان پرسید. اردوغان در واکنش به این نامه، شخصا در جلسه اولیا و مربیان این مدرسه حضور یافت و اعلام کرد از این به بعد، این کودک یتیم را در مدرسه تحت حمایت خود قرار می دهد.

بلافاصله رسانه های حامی اردوغان فعال شدند و در تمجید از یتیم نوازی، مقالات نوشتند!

با وجود این انتقادات، هنوز هم کارنامه اقتصادی این حزب در مقایسه با دیگر احزاب ترک به مراتب قوی تر است. به گزارش خبرگزاری آناتولی، اردوغان در جریان مبارزات انتخاباتی در بورسا بر همین نکته دست گذاشت: «امسال رشد اقتصادی ترکیه به 3 تا 4 درصد رسیده است و ما وضعیت را بحرانی می خوانیم. این در حالی است که در دورانی که احزاب دیگر دولت را تشکیل می دادند، همه آرزو داشتیم اقتصاد ترکیه طی یک سال بتواند 4 تا 5 درصد رشد کند. دقت در همین نکته، تفاوت سطح کار را می رساند. ما افتخار می کنیم که چنان کارنامه ای داریم که سطح انتظارات عمومی تا این حد بالا می رود.»

در دوران اردوغان، محدودیت های مساجد به میزان قابل توجهی کاهش یافت.

اردوغان آشکارا از مساجد استفاده سیاسی می کند و انتظار دارد این رفتار باعث استمرار حمایت لایه های سنتی و مذهبی جامعه ترکیه از وی شود.

او وعده داده که در صورت کسب آراء کافی برای تغییر قانون اساسی، تمام تبعیض های قانونی موجود علیه دینداران را لغو خواهد کرد.

بعد دیگری که اردوغان روی آن حساب ویژه ای باز کرده، تمایلات مذهبی در بخش سنتی جامعه ترکیه است. زمانی که اردوغان به قدرت رسید، حضور بانوان محجبه در کنار سیاسیون ترک توجه بسیار زیادی به خود جلب کرد. او زمانی که به قدرت رسید، زنان محجبه حق رانندگی (دریافت گواهینامه)، حضور در پارلمان و نهادهای حقوقی عمومی، مدارس و... را نداشتند؛ اما هم اکنون زنان محجبه نه تنها حق رانندگی دارند بلکه بخشی از لیست های انتخاباتی حزب اکثریت را همین زنان محجبه تشکیل می دهند. هم چنین زنان محجبه با محدودیت های به مراتب کم تری در نهادهای دولتی و مدارس مواجهند که در همین زمینه نیز اردوغان وعده داده در صورت پیروزی قاطع در این انتخابات، با تغییر قانون اساسی محدودیت ها را به طور کامل حذف خواهد کرد. اقدامات مذهبی اردوغان محدود به حجاب نیست. او به مساجد آزادی عمل برای تبلیغ برنامه های مذهبی داد؛ امروزه مناره های مساجد بار دیگر فعال شده اند و اذان را در سطح خیابان پخش می کنند.

بانوان محجبه که در دوران اردوغان بسیاری از محدودیت هایشان لغو شد، بخش مهمی از حامیان حزب توسعه و عدالت را تشکیل می دهند.

البته همین گرایش های مذهبی، می تواند چالشی برای حزب توسعه و عدالت به شمار رود. اردوغان در جریان مشاجرات خود با گولن، به صراحت از «اسلام اجتماعی» دفاع کرد و گولن را به «دوگانگی در این زمینه» متهم کرد. این رفتار، واکنش بسیار تندی را در لایه های لائیک ترکیه برانگیخت و حتی بخشی از مذهبی های سکولار نیز در مورد بازگشت اسلام سیاسی به عنوان یادگار دوران عثمانی ابراز خطر کردند. اردوغان در ماه های اخیر تلاش کرده خود را بیش تر به میراث کمال آتاتورک وفادار نشان دهد و از ملی گرایی و سکولاریسم به نیکی یاد کرده؛ اما بسیاری از تحلیلگران هم صدا با منتقدان اردوغان، این اقدامات را نمایشی توصیف می کنند تا اردوغان بتواند اکثریت لازم برای تغییر قانون اساسی را در انتخابات کسب کند و بعد از آن، به مدافع تمام عیار اسلام اجتماعی تبدیل خواهد شد که مرزبندی آن با اسلام سیاسی بسیار رقیق و مبهم است.

اردوغان در مراسم استقبال از رئیس دولت خودگردان فلسطین، کاملا در هیأت حاکمان عثمانی رفتار کرد.

کم تر کسی در این نکته تردید دارد که اردوغان سودای احیای دوران عثمانی را در سر دارد.

در رأس برنامه های این حزب، «تغییر قانون اساسی و نظام سیاسی» قرار دارد. اردوغان به صراحت از هواداران خود خواسته است با حضور حداکثری، برای تغییر قانون اساسی و تبدیل نظام پارلمانی به نظام ریاستی در ترکیه زمینه چینی کنند. اردوغان معتقد است تجربه نزدیک به یک قرن حکومت جدید ترکیه نشان می دهد نظام پارلمانی کاستی های جدی دارد و باید نظام ریاستی با محوریت افراد - به جای حزب - در ترکیه حاکم شود. او همچنین بر تغییر بخش های دیگری از قانون اساسی تأکید دارد تا محدودیت ها وتبعیضات موجود به نفع سکولاریسم برچیده شود و به تعبیر خود وی «عدالت و آزادی، جایگزین جبرهایی شود که به نام سکولاریسم به جامعه ترکیه تحمیل شده است.»

اردوغان برای کاهش التهابات و حملات مخالفان، از آتاتورک به نیکی یاد می کند؛ اما بسیاری از تحلیلگران معتقدند این اظهارات ناشی از عملگرایی اردوغان است نه باور درونی وی.

آیا او می تواند نظام میراث آتاتورک را تغییر دهد؟

مهم ترین نگرانی مخالفان اردوغان هم به همین نکته برمی گردد. او در حالی خواهان تشکیل نظام ریاستی در ترکیه شده است که می خواهد ارتش و نهادهای امنیتی را نیز زیر نظر رئیس جمهور تعریف کند. منتقدان می گویند معنای واقعی این اقدامات، تشکیل یک نظام دیکتاتوری جدید است که این بار می خواهد سکولاریسم را پس بزند. به گزارش روزنامه ملیت چاپ آنکارا، «دوغو پرینچک» رهبر حزب وطن ترکیه در این مورد به صراحت هشدار می دهد: «اردوغان به همین هم کفایت نخواهد کرد. او ابتدا ارتش و نهادهای امنیتی را قبضه می کند تا به کمک آن بتواند مخالفان و منتقدان خود را محدودتر کند. سپس دست به اقدام خرابکارانه بعدی می زند: او نه تنها سکولاریسم را دفع؛ بلکه اسلامگرایی برآمده از منش خلافت عثمانی را شرط فعالیت سیاسی در ترکیه قرار خواهد داد. او در گام اول باید نهادهای امنیتی و ارتش را قبضه کند؛ در گام دوم منتقدان را از فضای سیاسی دور کرده و در گام سوم، قوه قضائیه را به انقیاد خود وادار کند. شاید دو دهه بعد به جای "جمهوری ترکیه" بگوییم "سلطنت ترک عثمانی" و ما باید از همین امروز در برابر این ارتجاع خطرناک مقاومت فداکارانه از خود نشان دهیم.»

برای تغییر در قانون اساسی، اردوغان دو راه حل دارد. او در صورت کسب بیش از دو سوم آراء پارلمان (367 رأی از 550 کرسی) می تواند به صورت مستقیم، قانون اساسی را تغییر دهد؛ هم چنین در صورت کسب 60 درصد آراء (330 رأی از 550 کرسی) می تواند تغییر قانون اساسی را به رفراندوم بگذارد. به همین علت، به نظر می رسد امروز برای ترکیه یک روز تاریخی به شمار رود.

حزب جمهوری خواه خلق

این حزب، بزرگ ترین فراکسیون منتقدان اردوغان-اوغلو را در پارلمان ترکیه تشکیل می دهد. حرکت ملی، در گذشته حزبی مارکسیست و با نگرش انترناسیونال سوسیالیست به شمار می رفت که از دهه هشتاد به سمت میانه گرایش یافت؛ تا جایی که پیش از سقوط شوروی به یکی از مدافعان اقتصاد آزاد و بخش خصوصی تبدیل شد.

کمال قلیچ دار اوغلو، رهبر حزب جمهوری خواه خلق

حزب جمهوری خواه خلق، اخیرا در دوران رهبری «کمال قلیچ دار اوغلو» به سمت چپ گرایی در حوزه اقتصاد گرایش پیدا کرد. «قلیچ دار اوغلو» را می توان محبوب ترین سیاستمدار ترک در میان منتقدان اردوغان خواند که با گرایش های شبه سوسیالیستی خود توانست نظر بخش مهمی از منتقدان سیاست های توسعه ای اردوغان را جلب کند. هم اکنون در پارلمان ترکیه، این حزب دارای 112 کرسی است که دومین بزرگ ترین فراکسیون این پارلمان (بعد از توسعه و عدالت) می باشد.

میتینگ انتخاباتی بزرگ ترین حزب مخالف اردوغان با سخنرانی کمال قلیچ دار اوغلو

این حزب با گرایشات لائیک، موسس جمهوری ترکیه و از قدیمی‌ترین احزاب سیاسی این کشور است. این حزب در دهه 70 و در دوران «بلند اجویت» به تنهایی زمام امور ترکیه را عهده‌دار بود و در دهه‌های 80 و 90 در دولت‌های ائتلافی شرکت داشت. تبلیغات این حزب عمدتاً حول فساد مالی حزب حاکم است؛ اما بر گرایش های ضددین و لائیک هم مانور بالایی می دهد. دامنه سرمایه گذاری این حزب بر روی اقشار لائیک ترکیه به اندازه ای است که در انتخابات اخیر، حتی از گزینه های همجنس باز در لیست های انتخاباتی خود استفاده کرده است! شعار این حزب «رای بدهیم تا بروند» است.

حزب حرکت ملی

اصلی ترین حزب لیبرال و متحد غرب در ترکیه، حزب حرکت ملی به رهبری «دولت باغچه لی» است. این حزب در عین موضع انتقادی نسبت به نظام حاکم بر سوریه، از حمایت های اردوغان از گروه های تروریستی هم به شدت انتقاد می کند و حتی گروه «ائتلاف ملی سوریه» (بزرگ ترین گروه سیاسی آلترناتیو بشار اسد) را به علت حضور اخوان المسلمین در ساختار آن، فاقد مشروعیت می داند.

حزب حرکت ملی، اصلی ترین حزب راستگرای افراطی ترکیه است که آشکارا از نمادهای نژادپرستی دفاع می کند.

در مواضع رسمی این تشکیلات، امتیازدهی به کردها «خیانت به وطن» خوانده می شود و حتی در برخی مکتوبات غیررسمی، از کرد به عنوان «ترک کوهی» یاد می شود!!

حرکت ملی از منتقدان جدی و فعال عدالت و توسعه محسوب می شود؛ اما مانند دو رقیب دیگر مواضع به شدت لائیک اختیار نمی کند. به عنوان نمونه در جریان اعتراضات پارک گزی، باغچه لی شخصا از بسته شدن بارهای مشروب فروشی از ساعت 12 شب به بعد حمایت کرد: «شاید غرض دولت، تحدید آزادی های فردی و گسترش اسلامگرایی باشد؛ اما واقعیت این است که این جوانان مست بعد از ساعت 12 در خیابان ها باعث احساس ناامنی شهروندان مسلمان می شدند. ما سیاستمداران در قابل آسودگی و امنیت خاطر تک تک شهروندان مسئولیت داریم. اگر با رانندگی در حالت مستی مخالفیم، یابد با بارهای مشروب فروشی بعد از ساعت 12 هم مخالف باشیم!»

حزب حرکت ملی، گرچه بر سکولاریسم تأکید ویژه دارد؛ اما منتقد لائیسیته افراطی چپگرایان است.

این حزب در حرکتی نمادین، با مسجد عکس یادگاری انداخت تا مرزبندی خود با لائیک ها را نشان دهد؛ اما با پوشش و ظاهری وارد مسجد شد تا پایبندی خود به سکولاریسم را نیز همزمان نشان داده باشد.

در سایت رسمی این حزب، دیدار از مسجد به عنوان «دیدار از میراث فرهنگی و بناهای معماری تاریخی» توجیه شده است نه به عنوان یک مرکز مذهبی!

با وجود حمایت از بخش مذهبی جامعه، حرکت ملی خود را امتداد راستین میراث کمال آتاتورک می خواند. به عنوان نمونه، مذاکرات اردوغان با پ.ک.ک و امتیازاتی مانند شبکه تلویزیونی دولتی به زبان کردی را صراحتا «خیانت به کشور ترکیه» خوانده و رهبر آن در نطقی در پارلمان، اردوغان را به «وطن فروشی» متهم کرد. در اساسنامه این حزب، «انترناسیونالیسم ترکی» به عنوان «مسئولیت جمهوری ترکیه» ذکر شده و آنکارا موظف است برای تشکیل دولت بزرگ توران از تمام حرکت های تجزیه طلبانه حمایت کند! البته این حرف، به عرصه عمل وارد نشده و این حزب به تمامیت ارضی همسایگان احترام می گذارد.

حزب دموکراتیک خلق ها

حزب HDP به شدت شخص محور و وابسته به رهبر جوان آن «صلاح الدین دمیرتاش» است.

در این تصویر، یکی از میتینگ های او را مشاهده می کنید که یکی از جوانان در پشت سر وی، پرچم بزرگ کردستان را می چرخاند.

این حزب که با نام مختصری آن (HDP) شناخته مي شود، تنها حزب کردی فراگیر شناخته می شود. این حزب، خاستگاه کردی دارد؛ اما در سال های اخیر سعی کرده با معرفی خود به عنوان یک حزب چپگرا، تمام اقلیت های و جنبش های اجتماعی را تحت پوشش خود قرار دهد.

این حزب به شخصیت رهبری آن «صلاح الدین دمیرتاش» وابسته است که در سال های اخیر تلاش کرده نه تنها کردها را با خود همراه کند، بلکه بقیه اقلیت ها و جنبش های اجتماعی را نمایندگی کند. اوج ابتکارات دمیرتاش در این زمینه، اجرای یک آهنگ به زبان ارمنی بود که در آن ضمن محکوم کردن قتل عام های صورت گرفته، برادری و صلح میان نژادهای کرد، ترک و ارمنی آرزو شده بود.

در میتینگ های AHP ، پرچم ترکیه نیز به اهتزاز در می آید و این حزب طی چند سال اخیر تلاش کرده از یک حزب کردی به یک حزب چپ مدرن برای تمام اقلیت های ترکیه تبدیل شود.

به نظر می رسد این حزب در مرز کسب 10 درصد آرا قرار داشته باشد و در صورتی که بتواند این درصد را کسب کند، آرزوهای اردوغان برای تغییر نظام سیاسی را بر باد می دهد. هنری بارکی، تحلیلگر مسائل کردها و ترکیه در دانشگاه لیهای آمریکا به نشریه تورنتو استار کانادا گفته است: «این انتخابات میان کُردها و اردوغان برگزار می‌شود. هیچ‌کس درباره دیگر احزاب حرف نمی‌زند. هرچندHDP حزب کوچکی است اما اگر به فضا توجه کنید می‌بینید که همه دارند درباره این حزب حرف می‌زنند.»

سونر گوکپتای، پژوهشگر موسسه واشنگتن برای خاور نزدیک هم با اشاره به این‌که نماینده قشرهای متفاوت مانند ترک‌ها، کردها، ارمنیها، چپها، مسیحیان، مسلمانان و حتی هم جنسگراها در میان نامزدهای حزب دموکراتیک خلق‌ها در انتخابات دیده می‌شود، به واشنگتن‌پست گفت: « سرنوشت جنبش ناسیونالیسم کُردی با سرنوشت لیبرال‌ها و دموکرات‌های ترکیه گره‌خورده است.»

با وجود تبلیغات گسترده AHP ، هنوز بخشی از جامعه کردستان به شدت با مشارکت در انتخابات پارلمان مخالفت می کند.

مادران تعدادی از قربانیان درگیری های کرد-ترک، در یک تجمع ضمن تأکید بر تحریم انتخابات، دادن رأی را مصداق "خیانت به خون شهدا" خواندند!

بولنت علی‌رضا،پژوهشگر مرکز مطالعات سیاسی و استراتژیک در واشنگتن در اشاره به تأثیر شخصیت صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر مشترک حزب دموکراتیک خلق‌ها بر پیشرفت سریع این حزب،شخصیت کاریزماتیک این وکیل 42 ساله را مؤثر عنوان کرد و گفت کسب 9 درصد آراء توسط دمیرتاش در انتخابات ریاست جمهوری نشان داد که وی مبارزی قدرتمند است که موردعلاقه آن‌هایی است که می‌خواهند محکم در مقابل اردوغان بایستند.

اما به نوشته واشنگتن‌پست، درواقع نمی‌توان فرق زیادی میان حزب کارگران کردستان ترکیه با پ.ک.ک و حزب دموکراتیک خلق‌ها یا HDP ازنظر آبشخور سیاسی یافت و حتی گفته می‌شود که برادر صلاح‌الدین دمیرتاش در میان این گروه شبه‌نظامی است.

بخش وسیعی از هواداران PKK با AHP مشترک هستند.

در تعدادی از میتینگ های AHP ، عکس های بزرگ «عبدالله اوجالان» (رهبر PKK) در دست حاضران است.

ضیاء پیر، نامزد HDP در شهر دیاربکر و نوه یکی از رهبران پ.ک.ک دراین‌باره به واشنگتن‌پست گفته است:« نمی‌توان رأی‌دهندگان به HDP و طرف داران پ.ک.ک را از هم تشخیص داد اما ما خواهان برقراری صلح هستیم. می‌خواهیم قانونی اساسی در ترکیه به تصویب برسد که حقوق تک‌تک افراد را به رسمیت بشناسد و همه فرهنگ‌ها و مذاهب خود را در ترکیه یکسان و برابر ببینند.»

با توجه به اهمیت و اثرگذاری HDP در این انتخابات، گروه بین الملل فردا احتمالا هفته آینده یک گزارش ویژه در مورد این حزب منتشر کند.

بقیه احزاب

به نظر می رسد بقیه احزاب، شانس چندانی برای حضور در پارلمان نداشته باشند. حزب صلح و دموکراسی، هم اکنون «حزب آشتی و دموکراسی» که HDP از آن منشعب شده است، یکی از احزابی است که می تواند در این انتخابات اثرگذار باشد، اما به این صورت که آراء HDP را بشکند؛ اما خودش از راهیابی به پارلمان بازماند! مهم ترین اختلاف این دو حزب، در پذیرش باورهای مذهبی مردم است که HDP نسبت به آن بی اعتنایی روشنی نشان می دهد.

جبهه اتحاى ملي، دیگر ائتلافی است که با توجه به گرایشات مذهبی آشکار، می تواند رأی توسعه و عدالت را بشکند؛ اما خودش شانسی برای حضور در پارلمان نخواهد داشت. حزب وطن نیز در همین زمینه می تواند تا حدی اثرگذار باشد. این حزب با گروهی از ارتشیان و وفاداران ارتدوکس کمال اتاتورک تشکیل می دهند و از قابلیت رقابت و کاهش آراء حرکت ملی برخوردارند؛ کاری که البته بعید است به اندازه دو حزب دیگر در کرسی انتخابات اثرگذاری محسوس داشته باشد و حداکثر 2-3 کرسی به کرسی های توسعه و عدالت اضافه کند.

حزب مطالبه آزاد (هداپار) ، آخرین حزبی است که در این فهرست می توان ذکر کرد. این حزب، اسلامگرایان کردستان را مخاطب اصلی خود قرار داده است و اصلی ترین آلترناتیو HDP در کردستان به حساب می آید. این حزب، به شدت منتقد HDP است و عملا از اردوغان حمایت می کند. در صورتی که اردوغان ریسک ائتلاف با این حزب اسلامگرا را می پذیرفت، احتمالا می توانست با اطمینان بیش تری در برابر رقبا صف آرایی کند؛ اما مواضع صریح اسلامگرایانه - با گرایش سلفی - هدا پار، باعث احتیاط اردوغان در ائتلاف با این گروه شد.