الگوی غذایی سالم چیست؟/ گوشتخواری یا گیاهخواری، کدام بهتر است؟

از لحاظ بیولوژیک و البته فیزیولوژیک مهم‌ترین غذای انسان دانه‌ها و میوه‌ها هستند. البته بخش عمده‌ای از مواد مغذی در منابع حیوانی هم وجود دارند و به همین دلیل آنها هم باید در برنامه غذایی افراد باشند. در یک الگوی غذایی سالم برای همه افراد، بیشتر توصیه می‌شود عمده کالری‌های موردنیاز بدن از طریق مواد غذایی گیاهی دریافت شود.

در هرم‌های خوراکی تقریبا 55 تا 65 درصد به غلات اختصاص داده شده‌ است و همان‌طور که همه می‌دانند غلات در جرگه منابع گیاهی قرار دارند. 15 تا 20 درصد به میوه‌ها، سبزی‌ها و صیفی‌جات اختصاص داده‌ می‌شود. بخش کوچک‌تری که پنیر و تخم‌مرغ هم در آنها جای می‌گیرند، بخش گوشت‌ها را تشکیل می‌دهند. شیر و لبنیات تازه و کم‌چرب در بخش دیگری از این هرم قرار می‌گیرد. با این وصف در تمام راهنماهای غذایی توصیه می‌شود بخش عمده دریافت مواد مغذی از طریق مواد غذایی گیاهی باشد. اما مواد غذایی گوشتی را را از وعده های غذایی حذف نکرده اند. در این میان هستند افرادی که گیاهخواری را انتخاب کرده و به طور کامل خوردن گوشت را تحریم کرده اند. گیاه خواری چیست؟ گیاه‌خواری به معنای پرهیز از خوردن گوشت جانوران است که ممکن است شامل پرهیز از غذاهایی مانند مواد شیری که خاستگاه جانوری دارند نیز شود. چندین نوع گیاه‌خواری وجود دارد که بسته به نوع آن، جهت گیری گیاه‌خواران در برابر دام‌ها و فراورده‌های دامی متفاوت است. گیاه‌خواران در کنار نخوردن و یا کمتر خوردن فراورده‌های جانوری با آزار و کشتار آن‌ها نیز مخالف‌اند. برخی از گیاه‌خواران از پوشیدن لباس‌هایی مانند چرم، ابریشم، و خز که از کشتن جانوران به دست آمده نیز پرهیز می‌کنند. در وگنیسم (Veganism) که گاهی «گیاه‌خواری کامل» هم نامیده می‌شود از همهٔ فراورده‌های جانوری، چه از کشتن جانوران به دست آمده باشند و چه با بهره‌گیری از آن‌ها (مانند لبنیات، تخم مرغ، عسل، و...)، پرهیز می‌شود. تاریخچه‌ای کوتاه از گیاه‌خواری نخستین یافته‌ها در باب گیاه‌خواری به قرن ششم پیش از میلاد به هند، یونان و تمدن یونانی در جنوبی‌ترین نقطه ایتالیا باز می‌گردد. در تمام موارد یافت شده اساس گیاه‌خواری به شدت بر پایه این امر استوار بود که به حیوانات صدمه‌ای وارد نشود. در هند این روند صلح با حیوانات آهیمسا یا عدم خشونت خوانده می‌شد و سبک متعارفی بین مذهبیون و فلافسه بود. گرایش امپراطوری روم به مذهب مسیحت، عملا تمامی آثار گیاه‌خواری را از اروپا محو نمود. بسیاری از فرقه‌های رهبانی در اروپای قرون وسطی خوردن گوشت را در مواردی ممنوع یا محدود کردند و این امر را قربانی کردن خوی انسانی و ریاضت تلقی می‌کردند، اما در هیچ یک از این فرقه‌ها از خوردن ماهی اجتناب نمی‌شد. تا اینکه در قرن نوزدهم و بیستم دوباره گیاه‌خواری جایگاه خود را در جوامع غربی باز نمود و شروع به گسترش کرد. انجمن گیاه‌خواران در سال ۱۸۴۷در انگلستان تاسیس شد؛ متعاقبا انجمن‌های دیگری در آلمان، هلند و دیگر کشورهای اروپایی به تبعیت از انجمن اولیه شکل گرفتند. تبِ گیاه‌خواری در طول قرن بیستم به سرعت سرتاسر جوامع غربی را فرا گرفت. انگیزه مردم اغلب دلایلی چون اخلاقیات، مسائل محیطی یا اقتصادی بود و گاهی ترکیبی از دو یا سه دلیل. تخمین زده شده که تقریبا ۷۰٪ ازlacto-vegetarians در هند زندگی می‌کنند. تقریبا ۲۰٪ تا ۴۲٪ از جمعیت هند گیاه‌خوار هستند. روایات چه می گوید؟ در روایات اهل بیت (ع) نیز توصیه به خوردن گوشت و نهی از خوردن زیاد آن شده است. پیامبر(ص) فرمودند: «هر كس چهل روز (پشت سر هم) گوشت بخورد سنگ دل می شود.» و علی(ع) فرمودند: «شكم هایتان را گورستان جانوران نكنید.» و امام صادق(ع) فرمودند: «در هر هفته یك بار گوشت بخورید و خود و فرزندانتان را بدان عادت ندهید، زیرا موجب اعتیادی همچون اعتیاد به شراب می گردد. نیز آنان را بیش از چهل روز از گوشت محروم نكنید چرا كه آنان را بد خوی می كند.» پیامبر(ص) فرمودند: «هر كس بر او چهل روز بگذرد و گوشت نخورد، باید با امید به خدا قرض كند و گوشت بخورد.» (یعنی اگر پول ندارد قرض كند و گوشت بخورد.) (دانش نامه احادیث پزشكی، محمدی ری شهری، صص 117-133) بنابراین اگر در اسلام به خوردن گوشت توصیه شده است به خاطر این است كه ترك آن موجب زیان است و البته از زیاده روی در خوردن گوشت نیز نهی شده است باز به خاطر مضرات آن.