تاملی در جمله تاریخی امام خمینی (ره)/ چرا «خرمشهر» را خدا آزاد کرد؟

سرویس سیاسی فردا: «خرمشهر را خدا آزاد کرد.» این جمله تاریخی برای همه مردم ایران آشناست. جمله‌ای که امام (ره) بعد از پایان عملیات خرمشهر و در روهایی که همه به دنبال این بودند تا آزاد سازی خرمشهر را به گروهی خاص انحصار دهند و یا شخصی خاص را قهرمان این عملیات بنامند همه نقشه‌ها را نقش بر آب کرد. دکترین سیاسی و الهی امام(ره) در این میان بسیار قابل تامل است چرا که در کنار حجم کم امکانات و ایثارگری‌های مردمی و رزمندگان این جمله را عنوان کردند و در حالی که ایران برای این فتح کشته و شهید هم زیاد داد اما امام پیروزی را از جانب خدا دانستند تا فراموش نشود همه چیز به کرم و لطف خداوند متعال بستگی دارد. در هر حال آزادی سازی خرمشهر را شاید بتوان نقطه عطف ۸ سال جنگ تحمیلی ایران دانست که با رشادت‌های بی‌نظیر رزمندگان ایرانی از هر قشری از سپاه گرفته تا ارتش و بسیج رقم خورد. پیروزی شیرین و البته پر زحمت که تلفات جانی زیادی نیز برای ایران به همراه داشت و بسیاری از رزمندگان ایرانی در دفاع از خرمشهر به درجه رفیع شهادت نایل آمدند. در واقع سوم خرداد سال ۱۳۶۱ یادآور نقش آفرینی رزمندگانی است که ۳۲ سال پیش خونین شهر قهرمان را با ایثار و مقاومت مثال زدنی خود آزاد کرده و نقشه شوم استکبار جهانی را برای جدا کردن بخش‌هایی از خاک عزیز ایران نقش بر آب کردند. فتح خرمشهر در واقع نقطه عطفی در تاریخ معاصر بود که تحقق آن با هیچ یک از معیارهای نظامی و راهکارهای اتاق جنگ قابل محاسبه نیست و بر همین اساس حماسه شگرف آزادی خرمشهر انتهای جانفشانی و منتهای روحیه توکل و نماد نصرت الهی لقب گرفته است. به این ترتیب بود که غیورمردان ارتش و سپاه و بسیج با توکل بر خدا و وحدت فرماندهی به رهبری امام راحل (ره) یکی از بزرگ‌ترین عملیات دوران هشت سال دفاع مقدس را انجام دادند و تمامی کار‌شناسان نظامی جهان را متحیر نمودند و ثابت کردند که توان طراحی و انجام بزرگ‌ترین عملیات‌ها را دارند. در فتح خرمشهر چه گذشت؟ عملیاتی که در آن بیش از شش هزار کیلومترمربع از خاک سرزمین عزیزمان آزاد شد و قریب ۲۵۰۰ نفر از نفرات دشمن بعثی به اسارت درآمد و صد‌ها دستگاه تانک نفربر و ۵۳ فروند هواپیما از دشمن زبون سرنگون شد. در عملیات آزادسازی خرمشهر نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به عنوان پشتیبان نیروهای سطحی درگیر در منطقه وارد عمل شد و با استفاده از توان بالای تیزپروازان خود نقش تعیین کننده‌ای در پیروزی عملیات بیت المقدس ایفا کرد. یکی از عمده‌ترین و شاخص‌ترین وظایفی که برعهده نیروی هوایی ارتش بود کسب اطلاعات و شناسایی و عکاسی و کمک قابل توجه به فرماندهان برای بررسی آخرین تحولات و چیدمان آرایش نظامی دشمن بود. در آن زمان با تمام محدودیتهای فنی و نظامی که وجود داشت تیزپروازان نیروی هوایی با انجام پروازهای شناسایی اطلاعات پیروزمندانه بیت المقدس را گردآوری کردند و از آن آزمایش الهی سربلند بیرون آمدند. در عملیات بیت المقدس نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران پروازهای متعددی را انجام داد. در آن زمان نیروی هوایی مامور جنگ با تانک‌ها به منظور ضربه زدن و از کار انداختن ماشین جنگی دشمن بود. نیروی هوایی عملیات دشواری را باید انجام می‌داد چرا که نیروهای دشمن به صورت پراکنده و تاکتیکی در منطقه پخش شده بودند و نیروی هوایی برای اینکه لبه جلویی منطقه را تحت تاثیر خود قرار دهد شکار تانک‌ها را در دستور کار خود قرار داد. در هر حال، فرماندهان و مسئولان نیروهای مسلح به دور از هرگونه عجله با برنامه ریزی‌های حساب شده و سنجیده عملیاتهای متعددی را برای فتح خرمشهر طراحی کردند تا با بکارگیری اصول جنگ امکان عقب راندن دشمن و پیروزی بر او فراهم شود. با آن برنامه ریزی‌ها ارتش و سپاه عملیات مشترک ثامن الائمه را برای شکست حصر آبادان در مهر ماه ۱۳۶۰ آغاز کردند و در واقع پیروزی در عملیات بیت المقدس و آزادی خرمشهر دسترنج تلاش همه بود. همه انهایی که با رشادت‌های بی‌شائبه خود خاطرهآفریدند و تاریخ نوشتند. چرا امام فرمودند، خرمشهر را خدا آزاد کرد؟ اما از آنجایی که بی‌گمان پیروزیهای بزرگ، آفت‌های بزرگی نیز به دنبال دارد و امام خمینی به خوبی پیش بینی این افت‌ها را کرده بوند، فتح خرمشهر را هدیه خداوند دانستند تا نسل حاضر و نسل‌های آینده بدانند، فقط خداوند است که رهبر این پیروزی بزرگ بود. البته از این دست اتفاقات در دوران جنگ تحمیلی زیاد بود و بسیاری نیز بعد از پایان جنگ و نوشیدن جام زهر توسط امام (ره) به طرق مختلف خواستند که خود را از مقصر بودن در این اتفاق مبرا کنند و این‌ها‌‌ همان افرادی بودند که قصد مصادره پیروزی خرمشهر را داشتند. ماجرا هم از این قرار بود که درسال ۱۳۶۷، رژیم بعث عراق با استفاده از بازسازی توان نظامی توانست بخش‌هایی از سرزمین‌های آزاد شده در ۸ سال دفاع مقدس را دوباره اشغال کند. فاو، جزایر مجنون، مهران و شلمچه در مدت کوتاهی به اشغال درآمد و کار تا جایی پیش رفت که منافقین با پشتیبانی رژیم بعث، قصد فتح تهران را کردند. در تهران مقامات سیاسی و نظامی بر پذیرش قطعنامه ۵۹۸ و آتش بس توافق داشتند. در این میان محسن رضایی فرمانده سپاه پاسداران اگر چه در نامه معروفش از ادامه جنگ سخن گفت اما همه می‌دانستند که او تعارف می‌کند. دولت موسوی نیز که در شش ماه پایان دفاع مقدس مسئولیت پشتیبانی و تبلیغات جنگ را بر عهده داشت. موسوی نخست وزیر و بهزاد نبوی وزیر صنایع سنگین در حالی که در سه سال آخر حتی به استان‌های درگیر جنگ هم سفر نکرده بودند، از عدم توان دولت برای پشتیبانی رزمندگان سخن می‌گفتند. محمد خاتمی وزیر ارشاد وقت و رئیس ستاد تبلیغات جنگ نیز که در ۸ سال دفاع مقدس، یکبار هم به ۱۰۰ کیلومتری جبهه‌ها نرفته بود، در نامه‌های مفصل از عدم حضور رزمندگان در جبهه‌ها سخن می‌گفت و هاشمی رفسنجانی نیز که عنوان جانشین فرماندهی کل قوا را داشت با جمع بندی گزارش‌ها فشار بر امام را بیشتر می‌کرد و این گونه ضعف نظامی، سیاسی و تبلیغاتی دولتمردان سبب شد تا امام مجبور به پذیرش قطعنامه و نوشیدن جام زهر شود. سردار حق طلب، رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس سپاه و بسیج در این خصوص دیدگاه جالبی دارد. او دذرباره این جمله تاریخی امام خمینی گفته: «ما فرمایشات امام را تفسیر یا تحلیل می‌کنیم. یکی دو سال پیش در جلسه فرماندهان سپاه با مقام معظم رهبری یکی از فرماندهان گزارشی درباره پیشرفت تجهیزات و پدافندی که انجام شده ارائه دادند و عنوان می‌کنند که این برنامه‌ها به مرحله عملیات رسیده است. حضرت آقا در آنجا اشاره می‌کنند که، پیروزی‌های ملت ایران به‌علت پیشرفت نظامی نبوده بلکه به‌علت تعهد و ایمان نیروهای انسانی بوده که موفق شده است. یک مصداقی هم حضرت آقا با بیان خاطره‌ای از سال‌های دفاع مقدس آوردند که نقل به مضمون آن این‌چنین است که ما برای یک گلوله آرپی‌جی هم، در جنگ در مضیقه بودیم و نگران بودیم که شنیدیم شهید چمران مقداری تهیه کرده است. گفتیم: از کجا آوردید؟ تعریف کردند که از یک هواپیما که از شوروی مقداری امکانات داشتند و احتمالاً برای فلسطین و یاسر عرفات به اردن یا مصر می‌بردند، برداشته شده است. گویا این هواپیما برای سوخت‌گیری در مهرآباد فرود آمده بود که شهید چمران از این موضوع باخبر می‌شوند و دستور می‌دهند که اجازه پرواز ندارد و مهماتش را خالی کنید. مقام معظم رهبری فرمودند که شهید چمران گفت: من با یاسر عرفات دوستی دارم بعد جواب این‌ها را به او می‌دهم. یعنی کار به جایی رسیده بود که به مصادره مهمات روی آورده بودیم. حضرت آقا در ادامه سخنان خودشان تأیید می‌کردند که: ما در جنگ که پیروز شدیم به‌واسطه امکانات پیشرفته نبود، بلکه به‌خاطر روحیه سلحشوری، وحدت، برادری، شجاعت و خودباوری بود. ما نمی‌توانیم بگوییم که با دست خالی و شعار الله اکبر رفتیم و جنگیدیم که اگر هم این را بگوییم غلو نیست چون در تاریخ انقلاب هم با دست خالی و شعار الله اکبر پیروز شدیم. اما باید به ابزار هم توجه کرد. یعنی نسل جوان باید بداند که توکل یعنی چی؟ یعنی‌‌ همان که پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم گفتند: با توکل زانوی اش‌تر بستند. یعنی انسان باید به خدا توکل کند و از ابزاری هم که در اختیار دارد استفاده کند. این‌گونه نبود که در جنگ رزمنده‌ای اگر سلاحی در دست داشت زمین بگذارد و بگوید با توکل به خدا مثلاً با مشت به تانک عراقی بزنیم. ما از این ابزارهایی که داشتیم استفاده می‌کردیم ولو ابزار ساده‌ای باشد.» به این ترتیب، وقتی در روزهای آغازین فتح خرمشهر امام (ره) از آزادی خرمشهر توسط خدا سخن گفتند شاید عده‌ای هدف ایشان از این سخن را درنیافتند و متوجه سهم خواهی‌هایی که گاهی کفه ترازو را به سمت سپاه کج می‌کرد و گاهی به سمت ارتش و گاهی هم اشخاص را دلیل پیروزی عملیات آزاد سازی خرمشهر می‌دانست، نشده بودند غافل از اینکه امام به خوبی می‌دانستند جایی که غرور از در وارد شود، خدا از در دیگر خارج می‌شود و همین امر برای امامی که هرگز دم از منیت نزد باعث شد تا با یک جمله همه انحصار طلبی‌ها را خنثی کند.