۲۴ درصد از مردم ایران شغل ندارند اما امرار معاش می‌کنند! / افزایش دلالی و واسطه گری زیر سایه بیکاری

گروه اقتصادی فردا: معضل بیکاری چندین و چند سال است که بلای جان ایرانی‌ها شده و به نظر می‌رسد می‌رود به درد بی‌درمانی تبدیل شود که نه شعارهای انتخاباتی و تغییر دولت‌ها می‌تواند آن را درمان کند و نه راهکارهای مقطعی و آمارهای امیدوار کننده. به این ترتیب است که نسل جوان ایرانی به خصوص تحصیل کرده‌ها روز به روز دلزده‌تر از زندگی و تشکیل خانواده به حیات خود ادامه می‌دهند و هیچ امیدی به آینده ندارند. به تازگی نیز بررسی جدید‌ترین آمارهای ارائه شده از سوی وزارت کار درباره وضعیت شاغلان و بیکاران در خانوارهای معمولی کشور نشان دهنده آن است که طبق اطلاعات آخرین سرشماری کشور، هم اکنون تعداد افراد شاغل در هر خانوار کمتر از یکنفر و به میزان ۹ دهم نفر و تعداد افراد بیکار نیز به ازاء هر ۱۰۰ نفر، ۱۶ نفر است. این مطالعه بر اساس بیش از ۲۱ میلیون و ۱۱۰ هزار خانوار ایرانی صورت گرفته و نتایج آن نشان می‌دهد که ۲۴. ۱ درصد از خانوارهای ایرانی هیج شاغلی ندارند ولی محل درآمد آن‌ها با وجود اینکه شاغلی ندارند تا بتواند برای هزینه‌های خانوار کسب درآمد کند نیز مشخص نیست و به نظر می‌رسد بازار شعل‌های کاذبی چون دلالی ارز و سکه، دلالی در بازار مسکن، دستفروشی و امثال آن بیش از پیش داغ شده است و مردم دیگر تمایلی به کارهای پر زحمت و کم درآمد که به سختی هم یافت می‌شوند ندارند. مساله‌ای که زنگ هشدار واسطه‌گری در کشور و دامن زدن به گرانی‌ها را به صدا درآورده است. در عین حال می‌توان بر اساس آمار گفت، با وجود مسائل فراوان در بازار کار ایران، بالا بودن بیکاری و افزایش میل جامعه به کسب درآمد بیشتر، اما در حال حاضر ۶۰. ۵ درصد از کل خانوارهای ایرانی دارای یکنفر شاغل هستند اما نکته اینجاست که به دلیل بالا بودن هزینه‌های زندگی در برابر درآمد، درصد بالایی از خانوارهای تک شاغل با مشکلات معیشتی مواجه‌اند مگر آنکه آن یکنفر شاغل دارای درآمد مناسبی باشد، در غیر اینصورت با درآمد معمولی، اینگونه خانوار‌ها دارای مشکلات معیشتی و درآمدی خواهند بود که این اتفاق برای بسیاری از خانواده‌های ایرانی رخ داده و دخل و خرجشان با هم نمی‌خواند. این در حالی است که بیش از ۲ سال از فعالیت دولت یازدهم گذشته و با وجود همه وعده‌هایی که حسن روحانی درباره حل مشکل بیکاری داد، هنوز بیکاری اندر خم یک کوچه است. روحانی برای رفع بیکاری چه وعده‌هایی داد؟ هنوز از یاد‌ها نرفته است که رییس دولت یازدهم از‌‌ همان ابتدای کار تبلیغات انتخاباتی وعده‌های اشتغالی خود را آغاز کرد. او در تاریخ ۹ خرداد ۹۲ بود که با قاطعیت اعلام کرد: «برنامه اقتصادی من حل معضل اشتغال به خصوص برای تحصیل‌کرده‌هاست.» این وعده اما در برهه‌های دیگر زمانی هم تکرار شد. به عنوان مثال حسن روحانی بعد از رسیدن به پاستور درخصوص بیکاری گفت: «دولت تدبیر و امید نخواهد گذاشت این همه جوان بیکار در این کشور حضور داشته و چندین میلیون معتاد به خاطر نداشتن نشاط و شادی به شادی‌های کاذب روی آورند.» یا درجایی دیگر تاکید کرد: «دانشجویان باید با صنعت و کشاورزی آشنا شوند تا بلافاصله بتواند بعد از فارغ‌التحصیلی شغل پیدا کنند.» این وعد‌ها با سخنانی چون: «دولت تدبیر و امید نخواهد گذاشت این همه جوان بیکار در مقابل خانواده و فرزندان شرمنده باشند.»، «ایجاد شغل نباید با وام باشد که بیکار تبدیل به بیکار بدهکار خواهد شد.»، «برنامه اقتصادی من حل معضل اشتغال به خصوص برای تحصیل‌کرده‌هاست. »، «کشور را می‌توان از بیکاری و گرانی نجات داد. »، «ما ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار بیکار داریم و اگر تنها ۱۰ میلیون گردشگری وارد کشور شود بیش از ۱۳ میلیارد دلار درآمد ارزی و ۴ میلیون اشتغال درست می‌شود، یعنی با یک حرکت صحیح در یک مسئله اقتصادی و اجتماعی می‌توانیم بیکاری را حل کنیم، بیکاری که امروز تنها مشکل اقتصادی نیست بلکه مشکل اجتماعی نیز هست و معضلات فراوانی به همراه دارد. »، «مشکل بیکاری سبب شده است از هر ۵ ازدواج یکی به طلاق منجر شود، با رونق اقتصادی و ریشه‌کن کردن بیکاری جلوگیری از این کار امکان‌پذیر است. »و امثال این‌ها تا پایان سال ۹۳ ادامه دار شد و حالا با رسیدن سال ۹۴ نیز هنوز هیچ یک از این وعده‌ها عملی نشده است. هر چند که حسن روحانی سال گذشته اعلام کرد:» در بحث اشتغال بیکاری ما تک رقمی شده و بسیار خوشحالیم و امیدواریم بتوانیم این رقم را نگه داریم و در قدم‌های بعدی کاهش دهیم. «و هر چند که در آمارهای اقتصادی این سخنان حسن روحانی کاملا حقیقت دارد چرا که به گفته محمدباقر نوبخت، معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور که همزمان سخنگوی دولت نیز هست، شمار بیکاران کشور در فصل بهار سال ۹۳، ۲ میلیون و ۵۳۰ هزار تن بود که این میزان در فصل تابستان به ۲ میلیون و ۲۵۷ هزار تن کاهش یافت و با تقسیم این عدد بر شمار جمعیت فعالی که در سن کارند (۲۳ میلیون و ۷۵۰ هزار نفر)، میزان بیکاری در کشور ۹. ۵ درصد شده است، اما نکته اینجاست که این به معنای افزایش شمار شاغلان نیست. آمار منتشره نشان می‌دهد که افزون بر کاهش تقریبا سیصد هزاری بیکاران، آمار شاغلان نیز در دوره یک ساله تابستان سال گذشته تا تابستان امسال، حدود هفتصد هزار تن کاهش یافته است؛ سرجمع این دو عدد نشان می‌دهد در این دوره، یک میلیون تن با ناامیدی از یافتن شغل و یا هر دلیل دیگری از بازار کار خارج شده‌اند. ایجاد چهارصد هزار فرصت شغلی نیز خبر دیگری است که نوبخت در اواخر سال ۹۳ اعلام کرد اما نکته اینجاست که اظهارات وی و حسن روحانی چندان برای افراد جویای کار قابل لمس نیست. به این ترتیب است که به نظر می‌رسد بار دیگر در دولت یازدهم نیز داستان اعلام همیشگی آمار اشتغال و اعتراض در رسانه‌ها تکرار می‌شود و باز هم نیروی کار جوان و تحصیلکرده قربانی خواهد بود. منتقدان افزایش بیکاری چه می‌گویند؟ در این میان انتقاد به سیاست‌های دولت در خصوص بیکاری نیز روز به روز بیشتر می‌شود. منتقدان حتی اعتقاد دارند که امارهای ارائه شده از سوی مراکز اصلی آمارای در خصوص بیکاری نیز صحیح نیست و این در حالی است که دولت یازدهمی‌ها قول شفافیت آماری را داده بودند. به تازگی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با تاکید براینکه در حال حاضر متولی مشخصی برای اشتغال در کشور وجود ندارد، گفته: تعریف شرح وظایف دو وزارتخانه کار و ورزش و جوانان در حوزه اشتغال ضروری است. حمیدرضا مشهدی عباسی درخصوص سیاست‌های دولت در کاهش نرخ بیکاری، ادامه داده: خوشبختانه دولت و وزارت کار قدم‌هایی را درراستای افزایش اشتغال و جلوگیری از بیکاری برداشتند اما با توجه به مشکلات اقتصادی موجود در کشور بیکاری افزایش پیدا کرده است. نماینده مردم دماوند، رودهن و فیروزکوه در مجلس شورای اسلامی، ادامه داده: بنده معتقد هستم که آمارهای اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران یا بانک مرکزی درخصوص میزان بیکاری در کشور صحیح نبوده به طوریکه هر سازمان مرتبط با بحث اشتغال آمار متفاوتی را درباره میزان بیکاری درکشور مطرح می‌کند. از سوی دیگر آمار بالای بیکاری در برخی از استان‌های کشور، صدای اعتراض نمایندگان استان‌ها را بلند کرده است. عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، با بیان اینکه هر ۵ سال ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار نفر به خاطر فقر از لرستان مهاجرت می‌کنند، گفته: هر ساله رتبه اول بیکاری کشور داریم و بیکاری جوانان لرستان بالای ۵۰ درصد است. ابراهیم آقا محمدی ادامه داده: چنین روزهایی بود که روحانی در برنامه‌های انتخاباتی خود بیان کرد عدالت به این معناست که برای تمام ایران فرصت یکسان فراهم شود و دولت تدبیر و امید نخواهد گذاشت این همه جوان بیکار در مقابل خانواده و فرزندان شرمنده شوند. نماینده مردم خرم آباد در مجلس شورای اسلامی، تاکید کرده: در استان یک میلیون و ۷۵۰ هزار نفر جمعیت دارد که بیش از ۵۰۰ هزار نفر آنان بیکار و ۱۶۰ هزار نفر از بیکاران دارای مدرک لیسانس و فوق‌لیسانس هستند، همچنین۴۰ درصد این جمعیت بیکار در مرکز استان و شهرستان خرم‌آباد و دوره چگنی داریم و سالیانه بین ۳ تا ۴ درصد مردم استان برای امرار معاش مهاجرت می‌کنند. در هر حال نکته اینجاست که طبق آخرین سرشماری کشور، ۵ میلیون خانوار کشور فاقد شاغل هستند که اگر تعداد افراد هر خانواده را ۳ نفر نیز در نظر بگیریم، می‌توان گفت ۱۵ میلیون نفر از جمعیت کشور در حال حاضر بدون شغل هستند و آین امار بسیار تامل برانگیز است. در این میان افزایش شغل‌های کاذب نیز مساله‌ای است که نمی‌توان از ان ساده گذشت. باید منتظر ماند و دید بالاخره دولت یازدهم به وعده‌های انتخاباتی و بعد از انتخابات خود عمل می‌کندذ یا خیر؟