سفر بارزانی به آمریکا؛ دلایل و اهداف

تسنیم: مسعود بارزانی ریاست اقلیم کردستان و رهبر حزب دموکرات کردستان روز شنبه ١٢ اردیبهشت همراه با هیئتی رسمی سفر یک هفته‌ای خود را به آمریکا آغاز کرد. سفری که از لحاظ زمانی مصادف با اعلام لایحه کنگره آمریکا پیرامون تسلیح مستقیم نیروهای پیشمرگه صورت گرفت. سفری که متعاقب سفر حیدر العبادی به آمریکا صورت پذیرفت. مسعود بارزانی در این سفر اهداف متعددی را در نظر داشته است اهدافی چون ترسیم آینده کردها، دریافت تسلیحات سنگین از واشنگتن، استفاده از ظرفیت آمریکا جهت فشار بر بغداد بر روابط فی ما بین اقلیم ـ بغداد و موضوع کردستان سوریه از مهم‌ترین اهدافی است که بارزانی در این سفر به دنبال تحقق آن است. ترسیم آینده کردها بارزانی در مصاحبه با شبکه‌ رسانه‌ای فیلادلفیا بیان کرد که موضوع آینده کردهای عراق، جنگ با داعش و وضعیت منطقه از جمله موضوعاتی است که درباره آنها با باراک اوباما گفته خواهد کرد. دیداری که در آن آینده کردهای عراق در قالب استقلال کردستان و تشکیل یک دولت کردی رقم زده خواهد شد. مسعود بارزانی به خوبی از موضع واشنگتن در موضوع استقلال کردستان آگاهی دارد. وی می‌داند که بزرگ‌ترین مانع استقلال کردستان موضوع شناسایی بین‌المللی است. رویکرد آمریکایی‌ها در زمینه جدایی اقلیم کردستان تاکنون حفظ وحدت عراق در قالب یک دولت واحد و فراگیر بوده است. از سوی دیگر بارزانی می کوشد از دوگانگی در سیاست خارجی آمریکا (دولت، کنگره) به خوبی استفاده کند. این موضوع را می‌توان در نقطه‌نظرهای این دو نهاد در موضوعاتی چون استقلال و تسلیح اقلیم نگریست. در واقع بارزانی در این سفر در پی ترسیم آینده کردها پس از پایان بحران امنیتی است. اما موضع آمریکایی در خصوص آینده کردهای عراق برای بارزانی بسیار ناامیدکننده بود. جاش ارنست سخنگوی کاخ سفید پس از دیدار بارزانی و اوباما طی بیانیه‌ای اعلام کرد: "دیدگاه ایالات متحده این است که وجود یک دولت واحد و فراگیر در عراق به نفع جوامع مختلف این کشور است. باراک اوباما بر حمایت واشنگتن از اقلیم و مردم کردستان عراق و هم‌چنین ادامه تعهد این کشور نسبت به دولت واحد، دموکراتیک و فدرال عراق طبق توافق استراتژیک و براساس قانون اساسی عراق تأکید کرد". دریافت تسلیحات سنگین از آمریکا سفر بارزانی به واشنگتن با اعلام لایحه کنگره آمریکا مبنی بر ارائه کمک نظامی به پیشمرگه‌های کرد به صورت مستقیم و بدون دخالت بغداد مصادف شد. کردها پس از اینکه تهدید داعش متوجه آنها شد درخواست‌های رسمی فراوانی به آمریکایی‌ها مبنی بر اعطای تسلیحات سنگین به اقلیم برای مبارزه با داعش ارائه کردند. همچنین هیات‌های رسمی متعددی در این زمینه به آمریکا فرستاده شدند. سیاست آمریکا در پی درخواست‌های اقلیم تنها یک چیز بود: ارسال سلاح برای کردها از طریق دولت مرکزی عراق (بغداد) . هر چند کردها در این زمینه استدلالی را مطرح ساختند که بغداد در ارسال تجهیزات و تسلیحات نظامی به اقلیم مانع‌تراشی و کارشکنی می‌کند اما این استدلال مورد قبول واقع نشد. با این حال بارزانی در این سفر خواستار ارسال اسلحه و تجهیزات جنگی بیشتری برای کردهای عراق از جمله خودروی زرهی و موشک‌انداز ضد تانک شده است بارزانی با بیان استدلال پیشین خود مبنی بر اینکه اگر سلاح‌ها از طریق بغداد برای کردها ارسال شود به کندی به اربیل خواهد رسید در راستای مجاب ساختن آمریکایی‌ها برای تسلیح مستقیم حرکت کرده است. اما به نظر می‌رسد بارزانی در این زمینه نیز موفقیت خاصی نداشته است. استفاده از ظرفیت آمریکا در رابطه فی‌مابین اقلیم ـ بغداد اقلیم با چالش‌های بسیاری در عرصه داخلی اقلیم و در سطح ملی عراق روبه‌رو است. مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی اقلیم را می‌توان تهدید امنیتی داعش، بحران اقتصادی و موضوع ریاست اقلیم این واحد فدرال دید. در عین حال بارزانی به خوبی می‌داند که سیاست آمریکایی‌ در موضوع روابط فی ما بین اقلیم ـ بغداد همیشه جانبداری از دولت مرکزی در مقابل اقلیم بوده است. مواضع و رویکردهای آمریکا نیز در این زمینه به خوبی آشکار است. بارزانی در این سفر خواستار اعمال فشار بیشتری از سوی واشنگتن بر بغداد در راستای تأمین بخشی از نیازهای اقلیم است. زلمای خلیل‌زاد سفیر اسبق آمریکا با رویکردی جانبدارانه به بحران اقتصادی عراق اشاره کرده و صادرات مستقل نفت را حق طبیعی اقلیم با توجه به عدم پرداخت بودجه از سوی بغداد می‌داند. بیانات بارزانی و دیگر مقامات آمریکایی‌ نمایانگر این هدف بارزانی در واشنگتن است. بارزانی پس از دیدار با اوباما اشاره کرد علی‌رغم بحران اقتصادی که اقلیم با آن روبه‌رو است اما پذیرای بیش از یک میلیون آواره است. برت مک گروک دستیار وزیر خارجه آمریکا نیز اعلام کرد که در دیدار بارزانی و اوباما اوضاع اقتصادی اقلیم، تهدید داعش، مسئله آوارگان و نیز روابط میان اربیل ـ بغداد مورد بحث و بررسی قرار گرفته است . کردستان سوریه یکی از موضوعاتی که بارزانی به احتمال زیاد آن را با مقامات آمریکایی مورد بحث قرار داده است موضوع کردستان سوریه است. کردستان سوریه عرصه رقابت میان جریان بارزانی ـ اوجالان در قالب دو جریان شورای ملی و حزب اتحاد دموکراتیک است. بارزانی پس از شروع بحران سوریه با این تفکر که نظام بشار اسد سقوط خواهد کرد در راستای ایجاد حلقه نفوذی در کردستان سوریه حرکت کردند فارغ از اینکه پ‌ک‌ک به علت سابقه حضور در مناطق کردی سوریه دست برتر را در مقابل بارزانی دارد. بارزانی تلاش بسیاری کرد تا حزب اتحاد دموکراتیک را مانند پ‌ک‌ک سازمانی تروریستی نشان دهد (پ‌ک‌ک جز لیست سازمان‌های تروریستی آمریکاست) از سوی دیگر تلاش کرد تا مانع برقراری ارتباط میان این جریان و آمریکایی‌ها شود یا اینکه ارتباط آمریکایی‌ها با کردستان سوریه از دریچه اقلیم صورت پذیرد. بارزانی در موضوع بحران کوبانی نیز این سیاست را دنبال کرد و سعی کرد در رویکرد موازی با ترکیه مانع از ارتباط و ارسال تسلیحات از جانب آمریکایی‌ها برای حزب اتحاد دموکراتیک شود اما موفق نشد. مقامات آمریکایی در این زمینه با ایجاد نوعی تفکیک میان پ‌ک‌‌ک و حزب اتحاد دموکواتیک، حزب اتحاد دموکراتیک را سازمانی تروریستی به حساب نیاوردند. بارزانی پس از آن کوشید تا از طریق توافقنامه دهوک، خود را در صحنه سیاسی کردستان سوریه شریک کند که این توافقنامه نیز با اشکالاتی در اجرا مواجه شد. از سوی دیگر جناح وابسته به پارتی در کردستان سوریه،حزب اتحاد دموکراتیک را به تمامیت‌خواهی و به حاشیه راندن سایر جریانات متهم می‌کند. بارزانی در این سفر تلاش می‌کند تا نظر آمریکایی‌ها پیرامون حزب اتحاد دموکراتیک و صحنه سیاسی کردستان سوریه تغییر دهد. بارزانی در واقع می‌کوشد با استفاده از ظرفیت آمریکایی وزنه قدرت در صحنه سیاسی کردستان سوریه را به سوی جناح وابسته به خود متمایل نماید . در مجموع می توان گفت که سفر یک هفته‌ای بارزانی اگرچه دستور کارهای فراوانی را با خود همراه داشت اما به نظر می‌رسد به جز دو موضوع آوارگان و مشکلات مالی پیش روی اقلیم دستاورد چندانی نداشته باشد. استمرار رویکرد و سیاست دولت آمریکا پیرامون تعامل با اقلیم از دریچه بغداد مؤید این موضوع است. این موضوع را باید مد نظر داشت که سفر بارزانی زمینه‌های لابی‌گری فزاینده اتی این حزب در داخل آمریکا به ویژه در میان اعضای کنگره در راستای اعمال فشار بر دولت اوباما برای تغییر سیاست‌های خود در قبال اقلیم را به همراه خواهد داشت.