باید‌ها و نبایدهای بهاری
یک متخصص طب سنتی راه‌های پیشگیری از بیماری‌ها از جمله سکته‌های قلبی، خون دماغ, خارش بهارى چشم، رینیت آلرژیک و ... را تشریح کرد.
ژاله علی اصل متخصص طب سنتی درباره پیشگیری از برخی از بیماری‌ها در بهار می‌گوید: هر یک از فصول سال خود دارای مزاج خاصی است, به عنوان مثال بهار دارای مزاج گرم و تر، تابستان دارای مزاج گرم و خشک، پائیز دارای سرد و خشک و زمستان دارای مزاج سرد و تر است.
در هر یک از این فصول تدابیر متفاوتی برای حفظ سلامتی توصیه می‌شود. مثلاً در بهار که دارای مزاج گرم و تر است به انجام حجامت و فعالیت‌های بدنی توصیه می‌شود ولی در فصل تابستان که مزاج گرم و خشک دارد, بیشتر توصیه به استراحت و فعالیت کم‌تر و عدم انجام حجامت مگر در ضرورت شدید می‌شود.
از غذاهای خورده شده در بدن مواد زائد و فضولاتی به وجود می‌آید که باید از بدن خارج شوند که از طریق ادرار یا مدفوع، عرق یا دفع خون از بدن صورت می‌گیرد.
از سوی دیگر موادی نیز که برای بدن ضروری است که باید در بدن حفظ و نگهداری شده و مانع خروج آن‌ها شد که به دفع مواد از بدن استفراغ و حفظ مواد ضروری در بدن احتباس می‌گویند.
تسنیم: چرا بروز بیماری‌ها در بهار بیشتر است؟
علی اصل: بهار بهترین و معتدل‌ترین فصل سال است. فصل بهار فصلی است که موافق همه سنین است؛ در بهار به سبب اعتدال مزاج فصل، قوای بدن تقویت شده و باعث و دفع مواد و فضولاتی که در طول زمستان در بدن جمع شده بود، می‌شود چون این مواد نمیتوانند به طور کامل از بدن دفع شوند، لذا به اعضای ضعیف بدن ریخته و موجب بروز برخی بیماری‌ها می‌شود.
تسنیم: چه بیماری‌هایی بیشتر در بهار رخ می‌دهد؟
علی اصل: از جمله بیماری‌هایی که در فصل بهار نسبت به فصول دیگر بیشتر دیده می‌شود، عبارتند از:
- گلودرد، ذات الریه، گرفتگی صدا، سرفه
- سکتههاى مغزى و صرع، تشدید بیمارىهاى فکرى مانند مالیخولیا
- سکته‌های قلبی، خون دماغ
-بثورات، دمل‌ها، دملهاى بزرگ چرکین و جوشهاى پوستى
- کهیر، خارش بهارى چشم، رینیت آلرژیک که با علائمى چون عطسه فراوان، آبریزش از بینى احتقان بینى که معمولاً با ورم پلک چشم و حلق همراه است.
- اسهال و استفراغ، دل پیچه
تسنیم: راه‌های درمان بیماری در طب سنتی به چه نحوی است؟
علی اصل: از آن‌جا که در طب سنتی سلامتی انسان رابطه شدیدی با معده و گوارش دارد, در نتیجه توجه به گوارش و رژیم غذایی تأثیر بسزایی بر بروز این بیماری‌ها دارد. بنابراین افراد غذا را خوب بجوند، نیم ساعت قبل از غذا، وسط غذا و یک ساعت بعد از غذا مایعات نخورند.
تسنیم: برای سلامتی بیشتر در فصل بهار چه توصیه‌هایی دارید؟
علی اصل: همراه پیشگیری مقدم بر درمان است و افراد باید بدانند که معده خانه بیماری‌هاست و پرهیز سرآمد درمان.
-پرهیز از پرخوری و روی هم خوری ( همزمان چند نوع غذا خوردن)
-پرهیز از زیاده‌روی درغذاهای گرم و تر مانند غذاهای گوشتی (انواع کباب‌ها و حلیم)، شیرینیجات (مانند عسل، شیره انگور، شکر سرخ)
-پرهیز از غذاهای شور و تند مانند سیر و پیاز
-پرهیز از ورزش‌های سنگین
-خودداری از استحمام زیاد و طولانی
تسنیم: در فصل بهار چه غذاهایی خورده شود؟
علی اصل: خوردن غذاهای حجیم و کم کالری مانند سبزیجات و حبوبات با مزاج معتدل یا سرد (ماش و ...) تهیه می‌شود؛ مانند آش جو، آش آبغوره، آش تمر هندی، خورش کدو، بورانی، آش دوغ، آش ماست انواع آش‌های ساده و سوپ‌ها، کوشت مرغ و کدو و ماش و امثال آن گشنیز پلو، کمى گوشت بدون چربى آب پز، سوپ گشنیز همچنین نوشیدن شربت‌های با مزاج مایل به سرد مانند شربت زرشک، شربت غوره، شربت نارنج و لیمو, کاهو + سکنجبین
تسنیم: راه‌های پاکسازی در فصل بهار چگونه است؟
علی اصل: انجام ورزش معتدل, مصرف غذاهای یا داروهایی که موجب اسهال شوند و در نهایت انجام اعمال یداوی همچون فصد, حجامت با تجویز پزشک به پاکسازی کمک می‌کند.
انجام ورزش معتدل: ورزش معتدل می‌تواند باعث تحلیل مواد و فضولات و دفع آن‌ها از طریق ادرار و مدفوع شود.
انجام پاکسازی بدن به روش مناسب: این پاکسازی بهتر است در ابتدای فصل و قبل از آن که حرارت (کاهش سردی هوا در این فصل را به حرارت تعبیر می‌کنیم) مواد و فضولات تجمع پیدا کرده ناشی از فصل زمستان را به حرکت و هیجان در آورد و به اندامها و عروق بریزد، صورت گیرد؛ روش‌های پاکسازی عمدتاً عبارتند از حجامت، فصد، اسهال یعنی خوردن داروها یا غذاهایی که حالت اسهال در بدن ایجاد کند البته با تجویز پزشک باید صورت گیرد.
انجام فصد و حجامت به خصوص در افراد جوان وپرخون و دارای غلظت خون بالا توصیه می‌شود که می‌تواند از بروز سکته‌ها پیشگیری کند.
تسنیم: آیا توصیه‌های گفته شده برای همه افراد مناسب است؟
علی اصل: این دستورات کلى نبوده و براى تمام اشخاص توصیه نمی‌شود. به عنوان مثال انجام فصد و حجامت در افراد مبتلا به کم خونی شدید و ضعف و خانم‌های باردار بهتر است انجام نشود مگر در موارد خاص و به صلاحدید پزشک متخصص طب سنتی دانشگاهی.
همچنین رژیم‌های غذایی فوق برای افراد جوان و سالم است و در کودکان و خانم‌های باردار، افراد مسن و بیماران رژیم غذایی متفاوتی ارائه می‌شود.
تسنیم: سکته یکی مواردی است که در فصل بهار رخ می‌دهد, طب سنتی توصیه‌های پیشگیرانه طب سنتی چیست؟
علی اصل: پاکسازی بدن از مواد زائد از راه‌های پیشگیری همه بیماری‌ها از جمله سکته است؛ پرهیز از پرخوری, کاهش مصرف غذاهای چرب, گوشتی, شیرینی, غذاهای تند, شور و مصرف غذاهای غذای سبک مانند آش‌های ساده, شربت سکنجبین و کاهو و انواع انجام فصد و حجامت در افراد پرخون و دارای غلظت خون بالا توصیه می‌شود.
تسنیم: چه عواملی موجب خون دماغ در فصل بهار می‌شود؟
علی اصل: البته خون دماغ علل مختلفی دارد, اگر ناشی از گرمی باشد, پرهیز از اقامت طولانی در هوای گرم به خصوص زیر نور خورشید و پرهیز از مصرف غذاهای تند, شور و مصرف شربت‌های خنک, خوردن آش آلو برای پیشگیری از خون مفید است. برای رفع خونریزی از دماغ می توان آب سرد به ناحیه سر و پیشانی بریزند و چکاندن آب گشنیز که با یخ بسیار سرد شده باشد, مفید است.
تسنیم: بیماری‌های پوستی مانند بروز انواع جوش در فصل بهار زیاد است, راه‌های رفع و پیشگیری از آن؟
علی اصل: در پیشگیری و درمان بیماری‌های پوستی مصرف غذاهایی که باعث لینت مزاج می‌شود مانند آش آلو و گشنیز و انجام پاکسازی با فصد و حجامت مفید است. کم‌خوری و پرهیز نیز برای پیشگیری از بروز جوش‌ها مفید است.
تسنیم: راه‌های رفع آلرژی در فصل بهار چیست؟
علی اصل: در بیماری‌های آلرژیک نیز پرهیز از پرخوری و غذاهای تند و شور و گرم مانند سیر و پیاز خام و فلفل و مصرف غذاهایی مانند سوپ گشنیز، سوپ جو و بادام شیرین، شربت‌های خنک توصیه می‌شود و انجام حجامت نیز مفید است.
نکته آخر؟
درباره اسهال و استفراغ مصرف شربت خاکشیر و آبلیمو مفید است و افراد از مصرف داروهای ضد استفراغ و بند آورنده اسهال بدون تجویز پزشک باید خودداری کنند به خصوص در موارد خفیف.